Τρεις ποιητές μας σε ανθολογία

Μια εξαιρετικά σημαντική τιμή περιποιεί στους τρεις Κιλκισιώτες ποιητές, Κώστα Λαχά, Νίκο Γρηγοριάδη και Γιώργο Καλιεντζίδη (που είναι και ο μόνος εν ζωή), εμβληματική έκδοση που έγινε με αφορμή τα 200 χρόνια από την ελληνική επανάσταση.

Συγκεκριμένα, ο Κώστας Λαχάς (1936-2014) από το Κάτω Θεοδωράκι, ο Νίκος Γρηγοριάδης (1931-2012) και ο Γιώργος Καλιεντζίδης (1960) από την Κορυφή του Κιλκίς, ανθολογούνται στην «Πινακοθήκη “Λυρικών” Ποιημάτων – Η ποίησή μας ανθολογημένη από τον Ρήγα έως σήμερα (1796-2021)» (εκδόσεις Ρώμη, 2021). Την ανθολογία υπογράφουν ο συγγραφέας Βασίλης Βασιλικός και ο ποιητής Πέτρος Γκολίτσης.

Η τετράτομη ανθολογία διατρέχει μια περίοδο 225 ετών, από την απαγγελία τού «Θούριου» από τον Ρήγα Φεραίο έως σήμερα, και στις 1.800 σελίδες της ανθολογούνται 561 ποιητές και ποιήτριες.

Στο οπισθόφυλλο (κάθε τόμου) διαβάζουμε: “Σύντομη περιγραφή της ανθολογίας: Η Πινακοθήκη «Λυρικών» Ποιημάτων, συμπληρωμένη και αναθεωρημένη έκδοση της ανθολογίας «Λύρα Ελληνική» (Ελληνική ποίηση ανθολογημένη. Από τον Ρήγα έως σήμερα), 1993, είναι το αποτέλεσμα του προσωπικού πάθους και της υποκειμενικής ανάγνωσης δύο λογοτεχνών, και λιγότερο ένα έργο αυστηρά φιλολογικό. Όλα τα ποιήματά της εύλογα μας αρέσουν, εφόσον με την πράξη της ανθολόγησης τα ξεχωρίσαμε. Τα εκλαμβάνουμε ως οδοδείκτες, αλλά και ως αυτόνομα τοπία, στην αλληλοδιαδοχή και στην ανεξαρτησία τους, που σηματοδοτούν τον κυρίως δρόμο και τις παράπλευρες οδούς που ακολούθησε η ποίησή μας από τον Ρήγα έως τις μέρες μας. Τι να πρωτοδιαλέξουμε όμως από τον κάθε ποιητή; Ενώ στίχους εγκατεσπαρμένους μέσα σε ποιήματα μπορεί να συναντήσει κανείς, ποίημα ατόφιο που να περιέχει –όπως στις ολογραφίες– ολόκληρο τον ποιητή, μες στην ιδιοφωνία του, είναι σχετικά σπάνιο και σαφώς πιο δύσκολο να το βρεις. Πόσοι ποιητές, με άλλα λόγια, δώσανε την κατά τον Σικελιανό «Ιερά οδό» τους;

Από την αρχή θέσαμε, επίσης, ως γνώμονα να μην υποκύψουμε στην ευκολία των αποσπασμάτων. Δεν προτάξαμε επίμονα το καλύτερο, αλλά το αντιπροσωπευτικότερο ποίημα· παραπέμποντας και στον τίτλο της ανθολογίας: Πινακοθήκη «Λυρικών» Ποιημάτων. Με το «Πινακοθήκη» να παραπέμπει, ως προέκταση του «Λυρικού» μέρος, όχι μόνο στο προσωπικό ποίημα –σε αντίθεση με την επική ή την τραγική-δραματική ποίηση– αλλά και στη μετρημένη του σχετικά έκταση· αναφερόμενο σαφώς και στη σημασία και στο βάρος της αντιπροσωπευτικότητας μέσω της επιλογής, δεδομένου του περιορισμένου της χώρου. Σε αποσπάσματα καταφύγαμε μόνο εκεί όπου αντικειμενικά δεν γινόταν αλλιώς.

Η ανθολογία μας, όπως είθισται, δεν σχηματίστηκε στη βάση μιας απογραφικής λογικής με απώτερο στόχο την πλήρη, λεπτομερή και εξαντλητική χαρτογράφηση –πράξη που θα αναιρούσε άλλωστε την φύση της ίδιας της πράξης της επιλογής– του ποιητικού μας τοπίου των τελευταίων 225 χρόνων, ούτε και παρασύρθηκε από αξιολογικές διαβαθμίσεις όπως αυτές θα μπορούσαν να υποτεθούν από την υπερεκπροσώπηση ορισμένων ποιητών, αλλά δομήθηκε ποίημα-ποίημα εκφράζοντας εκ των πραγμάτων τις προτιμήσεις μας ως ανθολόγων, στοχεύοντας, αξιωματικά, σε μια μορφή-εκδοχή «πληρότητας», όπως την αντιλαμβανόμαστε εμείς. Πράξη που φυσικά μας βαραίνει”.

Βιοεργογραφικά: Νίκος Γρηγοριάδης, Γιώργος Καλιεντζίδης (Βιβλιονέτ) Κώστας Λαχάς

Bιοεργογραφικά σημειώματα ανθολόγων:

Ο Βασίλης Βασιλικός γεννήθηκε στην Καβάλα. Από το 1953 μέχρι σήμερα, έχει εκδώσει περί τα 120 βιβλία (πεζογραφία, δοκίμιο, θέατρο, ποίηση). Είναι ο πιο πολυμεταφρασμένος Έλληνας συγγραφέας μετά τον Νίκο Καζαντζάκη. Ανάμεσα στα χίλια βιβλία που πρότεινε στους αναγνώστες της η αγγλική εφημερίδα The Guardian (“1000 novels everyone must read”, 21/1/2009) περιλαμβάνονται δύο μόνο ελληνικά: το Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά του Νίκου Καζαντζάκη και το Ζ του Βασίλη Βασιλικού. Είναι παντρεμένος με την υψίφωνο Βάσω Παπαντωνίου και έχουν μία κόρη, την Ευρυδίκη.

Ο Πέτρος Γκολίτσης γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1978. Ποιήματα και δοκίμιά του έχουν μεταφραστεί σε εννέα γλώσσες. Έχει εκδώσει 17 βιβλία (ποίηση, δοκίμιο και ένα βιβλίο μετάφρασης: τα ποιήματα του Wallace Stevens). Έχει βραβευτεί για την ποίησή του με το International Poetry Award Tudor Arghezi (2018) της Ένωσης Συγγραφέων της Ρουμανίας και με το International Poetry Prize Povelja Morave (2019) της Ένωσης Συγγραφέων της Σερβίας. Τα ποιητικά του βιβλία είναι: Η μνήμη του χαρτιού, 2009, Το τριβείο του χρόνου, 2013, Η σάρκα των προσωρινών, 2015, Σκάζοντας κρέας, 2017, Σφαχτάρια στο λευκό, 2020.