Αφαντοι οι πολιτικοι, παρων ο κοσμος
Χωρίς τη παρουσία πολιτικών προσώπων αλλά με τους Κιλκισιώτες να κατακλίζουν το Συνεδριακό Κέντρο του Δήμου Κιλκίς, πραγματοποιήθηκε την περασμένη Κυριακή 15 Ιανουαρίου η ενημερωτική εκδήλωση για τις επιπτώσεις απ` εξόρυξη μεταλλευμάτων.
Πράγματι, ενώ εκλήθησαν απ` τους διοργανωτές (Οικοκοινωνική Δράση Ν. Κιλκίς, Μέτωπο Αγώνα ενάντια στα μεταλλεία σε Κρούσια-Πάικο), δεν παραβρέθηκαν ούτε βουλευτές, ούτε δήμαρχοι, ούτε περιφερειάρχης Κιλκίς. Ήταν, όμως, εκεί ο κόσμος του Κιλκίς που αγωνιά και διψά για υπεύθυνη ενημέρωση πάνω στην πιθανότητα ν` αρχίσουν εξορυκτικές δραστηριότητες στα Κρούσια.
Το kilkis24.gr δημοσιεύει ενδεικτικά την εισήγηση που έκανε στην εκδήλωση ο ομότιμος καθηγητής γεωλογίας του ΑΠΘ , Σαράντης Δημητριάδης. Οι υπόλοιποι εισηγητές ήταν, ο καθηγητής Δασολογίας – Φυσικών Πόρων του ΑΠΘ, Θεοχάρης Ζάγκας, ο καθηγητής Υγιεινής και Κοινωνικής Ιατρικής του ΑΠΘ, Αλέξης Μπένος, ο λέκτορας του Πολυτεχνείου Θεσσαλονίκης, Γεώργιος Τριανταφυλλίδης και ο πολ. μηχανικός, Τόλης Παπαγεωργίου.
Η εισήγηση του κ. Δημητριάδη έχει ως εξής:
- Γνωστό από παλιά στους ντόπιους, και όχι μόνο, πως στο Κιλκίς υπάρχει χαλκός και χρυσός.
- Γνωστό και στους αρμόδιους κρατικούς φορείς.
- Γνωστό και στις ξένες μεταλλευτικές εταιρείες.
Πριν την έναρξη της εκμετάλλευσης όμως προηγείται μια μακρά συνήθως περίοδος καλυμμένης, σταδιακής διαμόρφωσης των κατάλληλων συνθηκών, με συνέργεια κρατικών φορέων και μεταλλευτικών εταιρειών.
Οι κατάλληλες αυτές συνθήκες πληρούνται όταν έχουν συντελεστεί τα εξής:
- Αναπτυξιακή στασιμότητα, καλύτερα υποβάθμιση, του τόπου-στόχου
- Σταδιακή μείωση του νέου σε ηλικία ενεργού πληθυσμού στον τόπο αυτο.
- Άσχημη γενικά οικονομική συγκυρία.
- Υψηλός δείκτης ανεργίας.
- Υψηλές τιμές των μετάλλων.
Σήμερα, όλες οι προηγούμενες συνθήκες πληρούνται στον τόπο που χαρακτηρίστηκε ως: «Μεταλλευτική περιοχή Μεταξοχωρίου, Βάθης, Γερακαριού, Φύσκας, Κεντρικού, Μυλοχωρίου, Αντιγόνειας». Η μεταλλευτική αυτή περιοχή περικλείει 12 χωριά.
Επιχειρήματα των υποστηρικτών των μεταλλευτικών εταιριών πριν αυτές αναλάβουν δράση:
Ενίσχυση της εθνικής οικονομίας (αναπτυξιακές επενδύσεις).
- Ανάπτυξη σε τοπική κλίμακα.
- Δημιουργία θέσεων εργασίας.
- Εξασφάλιση της τροφοδοσίας της παγκόσμιας αγοράς στα απαραίτητα για τη ζωή μας μέταλλα.
Η σκληρή πραγματικότητα εντός των ορίων του μεταλλευτικού χώρου είναι:
- Μεγάλης κλίμακας περιβαλλοντική καταστροφή.
- Εγκατάλειψη της κατοίκησης και των βιοποριστικών ασχολιών των εντόπιων (πληθυσμιακή εκκένωση ουσιαστικά).
- Αναγκαστικές απαλλοτριώσεις γης και κατοικιών με τους δυσμενέστερους όρους.
- Διάχυση και επέκταση των συνεπειών της περιβαλλοντικής καταστροφής.
- Σταδιακός περιορισμός εναλλακτικών αναπτυξιακών δραστηριοτήτων (κύρια ή μοναδική σχεδόν διέξοδος απασχόλησης τα μεταλλεία).
- Δυσφήμηση αγροτικών και κτηνοτροφικών προϊόντων που μοιραία θα συνδεθούν με το ρυπασμένο περιβάλλον.
- Αποτροπή περιήγησης, κατοίκησης.
- Μείωση της αξίας της γης.
Περιβαλλοντική καταστροφή; Σε τι συνίσταται;
Εξόρυξη χρυσούχου πορφυριτικού χαλκού.
Κύριο μεταλλοφόρο ορυκτό: χαλκοπυρίτης (CuFeS2) με μικροεγκλείσματα χρυσού.
Εξορυκτική μέθοδος: Ανοικτές εκσκαφές (open pit mining).
Χρυσός: Περιεκτικότητα της τάξης 1ppm (ένα μέρος στο εκατομμύριο) κατά βάρος. Ισοδυναμεί με ένα μέρος στα επτά εκατομμύρια κατ’ όγκο, επειδή ο χρυσός είναι επτά περίπου φορές βαρύτερος από το πέτρωμα (τον πορφύρη) μέσα στον οποίο βρίσκεται.
Χαλκός: Περιεκτικότητα της τάξης 1% κατά βάρος.
Μία μόνη μέθοδος εκμετάλλευσης πετρωμάτων τέτοιας περιεκτικότητας σε μεταλλικά ορυκτά υπάρχει:
Η καθολική εξόρυξη τεράστιων όγκων πετρωμάτων.
Συνέπειες:
- Καταστροφή καλλιεργήσιμης γης
- Καταστροφή της δασοκάλυψης, της φυσικής χλωρίδας και της πανίδας.
- Πλήρης απογύμνωση του τόπου.
- Εξαφάνιση υδροφορέων (αποστράγγιση).
- Ριζική μεταβολή της τοπογραφίας.
Δράσεις των μεταλλευτικών εταιριών στο χώρο εξόρυξης:
- Φάγωμα, ξερίζωμα λόφων και βουνών, άνοιγμα τεράστιων κρατηροειδών ορυγμάτων διαμέτρου και βάθους εκατοντάδων μέτρων, όσο η τεχνολογία επιτρέπει και όσο το πέτρωμα αποδίδει σε χαλκό και χρυσό.
- Προηγείται απομάκρυνση του εδάφους, της βλάστησης, της τυχόν δασοκάλυψης
- Συνεχής χρήση εκρηκτικών σε πολύ μεγάλες ποσότητες.
- Θηριώδη σκαπτικά μηχανήματα.
- Σπαστικά μηχανήματα (για θρυμματισμό του πετρώματος).
- Τριβεία (μύλοι άλεσης).
- Συνεχείς μεταφορές υλικών με γιγαντιαία φορτηγά οχήματα.
Αέρια ρύπανση
- Αιωρούμενα σωματίδια (πλην της κοινής σκόνης):
- Τοξικά μεταλλικά μικροσωματίδια που απελευθερώνονται κατά τις εκρήξεις.
- Νιτρώδη, νιτρικά και αμωνιακά αέρια, κατάλοιπα από τη χρήση εκρηκτικών.
- Καυσαέρια από τα συνεχώς κινούμενα βαρέα οχήματα.
Ηχορύπανση
- Συνεχείς εκρήξεις.
- Τρυπάνια.
- Σπαστήρες.
- Μύλοι άλεσης.
- Συνεχείς διελεύσεις οχημάτων.
Όξινη απορροή
Η είσοδος αέρα και νερού στη φρεσκοσκαμένη, αλλά και βαθύτερα, στην κατακερματισμένη από τις εκρήξεις βραχώδη μάζα, οξειδώνει και υδατώνει τις θειούχες ενώσεις του χαλκού σχηματίζοντας θειϊκό οξύ (βιτριόλι). Αυτό διαχέεται προς τα κάτω και πλευρικά μολύνοντας ανεπανόρθωτα τον υδροφόρο ορίζοντα και τα ρυάκια.
Εγκαταστάσεις εμπλουτισμού.
Πριν τη μεταφορά στο χώρο μεταλλουργικής επεξεργασίας το εξορυγμένο υλικό πρέπει να εμπλουτιστεί κοντά στο χώρο εξόρυξης, ώστε η περιεκτικότητα σε χαλκό από ~ 1% να φτάσει στο ~30%.
Ο εμπλουτισμός γίνεται σε ειδικές εγκαταστάσεις με τη μεθοδο της επίπλευσης (flotation).
Επίπλευση (Flotation).
Χρήση μεγάλων ποσοτήτων νερού και ειδικών χημικών ουσιών (οι περισσότερες τοξικές), που χαρακτηρίζονται, ανάλογα με τη δουλειά που κάνουν, ως συλλέκτες (collectors) και ως αφροποιητές (frothers).
Κατάλοιπα εμπλουτισμού
Τεράστια ποσότητα άχρηστου υλικού μετά την επίπλευση παραμένει κοντά στον τόπο εξόρυξης.
Το υλικό αυτό είναι η λάσπη του κονιοποιημένου πετρώματος, ποτισμένη με τα τοξικά χημικά που χρησιμοποιήθηκαν για την επίπλευση (λυματολάσπη).
Η λυματολάσπη αποτίθεται σε τέλματα αποβλήτων (tailing ponds) κοντά στους χώρους εξόρυξης.
Ερώτημα:
Από πού θα εξοικονομηθεί το νερό που χρειάζεται για τις ανάγκες του εμπλουτισμού κοντά στους χώρους εξόρυξης;
Διαθέτει η περιοχή περίσσεια υδατικών πόρων;
Συναφές ερώτημα 1:
Μήπως η λειτουργία της απαραίτητης μονάδας εμπλουτισμού είναι δυνατή μόνο με διοχέτευση σ’αυτην όλου του διαθέσιμου νερού από το δίκτυο ύδρευσης των 12 χωριών εντός του μεταλλευτικού χώρου; Και λίγο (έως πολύ) από το Κιλκίς ίσως;
Πώς θα υδρεύονται στην περίπτωση αυτή οι κάτοικοι των 12 χωριών και ποιες είναι οι πιθανότητες συνέχισης της κατοίκησης στα χωριά αυτά;
Συναφές ερώτημα 2:
Μήπως η προσπάθεια ένταξης των 12 χωριών εντός του μεταλλευτικού χώρου εξυπηρετεί αυτήν ακριβώς τη σκοπιμότητα;
Δηλαδή την εύκολη, και νόμιμη με βάση το μεταλλευτικό κώδικα, αφαίρεση στοιχείων ζωτικών για την διαβίωση των κατοίκων τους;
Με αποτέλεσμα την βίαιη στην ουσία εκδίωξη από τον τόπο τους (μια δεύτερη προσφυγιά;)
Άλλο ερώτημα:
Που θα χωροθετηθούν τα τέλματα αποβλήτων;
Μήπως δίπλα ακριβώς στα χωριά μέσα στο μεταλλευτικό χώρο;
Μήπως αντί του αρδευτικού φράγματος του Μεταξοχωρίου θα κατασκευαστεί φράγμα δημιουργίας τελματολίμνης;
Και άλλο ερώτημα:
Έχουν την εντύπωση οι κάτοικοι της πόλης του Κιλκίς ότι όλες οι περιβαλλοντικές καταστροφές λίγα χιλιόμετρα μακρυά τους δεν θα θίξουν
και τους ίδιους;
Ότι θα αφορούν κάποιους άλλους μόνο;
Oπως και οι κάτοικοι της ευρύτερης περιοχής, μέχρι και τη Θεσσαλονίκη, νομίζουν ότι θα είναι σε απόσταση ασφαλείας από όσα θα συμβαίνουν στο νομό Κιλκίς;
Ένα ακόμη ερώτημα:
Γιατί το κράτος δεν αισθάνθηκε την ανάγκη να ενημερώσει τον τοπικό πληθυσμό για τα σχέδιά του αρχικά, για τον καθορισμό του μεταλλευτικού χώρου μετά, για την επικείμενη και για την τελική προκήρυξη του διεθνούς μειοδοτικού διαγωνισμού τέλος; Ποιους αφορούσε το θέμα; Μόνο το ΥΠΕΚΑ και τις μεταλλευτικές εταιρίες;
Οι τοπικοί φορείς και οι κάτοικοι δεν έχουν λόγο για όσα σχεδιάζονται για τον τόπο τους;
Και άλλο ένα:
Όταν όλα θα έχουν τελειώσει ύστερα από κάποια χρόνια, ποια η προοπτική ενός βαθύτατα πληγωμένου και υποβαθμισμένου τόπου;
Ποιο το μέλλον των σημερινών μικρών παιδιών στον τόπο αυτό και των δικών τους παιδιών;
Με το Κιλκίς να μην μπορεί να αποδιώξει τη «φήμη» μιας ρυπασμένης από βαρειά εξορυκτική δραστηριότητα περιοχής.
Και με την ανεργία να έχει επανακάμψει δριμύτερη.
Καί ένα τελευταίο ερώτημα σε όλους:
Θέλετε αυτό;
ή αυτό;
Φωτογραφίες απ` την εκδήλωση
Φωτογραφίες: Στάθης