Δύο συνέδρια, μία ευθύνη
Του Δημήτρη Αρβανιτάκη* (ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ)
——————————————————————————————————————————————————————————————————Ένα ενθουσιαστικό σύνθημα ακούστηκε το βράδυ των εκλογών του Μαΐου: « Ήρθε η ώρα της Αριστεράς!» Εξέφραζε την έκρηξη ενός κόσμου που χρόνια παρακολουθούσε ή στήριζε την προσπάθεια να κρατηθεί ζωντανή μια διαφορετική εκδοχή της Αριστεράς, όμως δεν συνοδεύτηκε από μια πραγματική ανάσα της ευρύτερης κοινωνίας. Περίπου ένα χρόνο μετά, παρά την έξαρση της πολιτικής βίας, την εξαθλίωση της κοινωνίας, τον πολλαπλασιασμό των κηρυγμάτων μίσους και την πυροδότηση του κοινωνικού αυτοματισμού, η «ποιοτική αλλαγή» δεν έχει έρθει. Οι δύο υπέρτερες μορφές πολιτικής έκφρασης της Αριστεράς δεν έχουν πείσει ότι αποτελούν εναλλακτική λύση.
Η «ποιοτική αλλαγή»: Να ένας καλός όρος της παλιάς μαρξιστικής γλώσσας για τις βαθύτερες αλλαγές που, μέσα από τη συσσώρευση των γεγονότων και την ερμηνεία τους, θα συντελούνταν στις συνειδήσεις: αλλαγές που θα ήταν η βάση για μια άλλη θεώρηση των πραγμάτων και για την ομόλογη πολιτική της έκφραση. Η ηγεσία του ΚΚΕ, ακολουθώντας μια γραμμή σεχταριστική, εγκλωβίζει την κοινωνική δυναμική σε ατελέσφορες λογικές: φαίνεται αυτό και από τους επαίνους των κρατούντων. Η μεταφυσική γραμμή του λειτουργεί διασπαστικά μέσα στην κοινωνία, εξορκίζοντας κάθε συνομιλία με δυνάμεις που θα ενίσχυαν το μέτωπο της αντίθεσης στην ασκούμενη πολιτική. Ο ΣΥΡΙΖΑ, από την άλλη μεριά, μοιάζει να έχει εγκλωβιστεί στον ρόλο του, τόσο επιθετικά όσο και αμήχανα, αδυνατώντας, για την ώρα τουλάχιστον, να συγκροτήσει έναν λόγο συνεκτικό, έναν λόγο που θα γινόταν ηγεμονικός στην απελπισμένη ελληνική κοινωνία.
Βρισκόμαστε σήμερα μπροστά σε δύο Συνέδρια: το 19ο του ΚΚΕ και το Ιδρυτικό του ΣΥΡΙΖΑ. Τι θα προκύψει; Κανένας δεν είναι προφήτης. Ως προς το πρώτο, θα μπορούσε κανείς να διακινδυνεύσει την άποψη ότι η ισχυρή αντίθεση με τη γραμμή της ηγεσίας, όπως αυτή εκφράστηκε στον προσυνεδριακό διάλογο, προδιαγράφει μία εξίσου σκληρή απάντηση: άρα σκλήρυνση της μέχρι τώρα πολιτικής. Μια τέτοια εξέλιξη θα οδηγούσε αναμφίβολα σε περαιτέρω συρρίκνωση της κοινωνικής εμβέλειας του κόμματος. Η κοινωνία σήμερα καταστρέφεται και σήμερα ζητάει απαντήσεις. Η εμμονή στην αντι-ιστορική ιδεολογική καθαρότητα, οι αφορισμοί και η πίστη στις θεόθεν «δέκα εντολές» θα σημάνουν αναπότρεπτα την ιστορική εξαφάνιση του ΚΚΕ. Θα συμβεί αυτό; Οσο και αν ο πειρασμός της καταφατικής απάντησης είναι ισχυρός, δεν έχουμε άλλο από το να περιμένουμε.
Και ο ΣΥΡΙΖΑ; Αντιλαμβανόμαστε τα διλήμματα, τις αμηχανίες, τις ελλείψεις ή τις συγκρούσεις που μαίνονται στο εσωτερικό του. Δεν χρειάζεται να επιμείνουμε σ’ αυτό. Ούτε έχει νόημα να εθελοτυφλούμε επειδή ο αντίπαλος καραδοκεί. Η διαπάλη των ιδεών, ο σχεδιασμός του μέλλοντος, της ιστορίας εν κατακλείδι, είναι μάχη -και ο αντίπαλος θα είναι πάντα εκεί. Ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να αντιληφθεί ότι, καταπώς έλεγε ο Βικτόρ Ουγκό, «τώρα ακούμε τον τροχό της ιστορίας να τρίζει». Αν ο ΣΥΡΙΖΑ έχει λόγο ύπαρξης στη σημερινή ιστορική συγκυρία είναι για να επεξεργαστεί μία σαφή πολιτική ριζικής αντίθεσης στη σημερινή πολιτική, μια πολιτική στην κατεύθυνση της διεύρυνσης της δημοκρατίας και της απόκρουσης της βαρβαρότητας. Αλλά, το βάρος πρέπει να πέσει εκεί: μια επεξεργασμένη και σαφή πολιτική ριζικής αντίθεσης –κι αυτό δεν το έχει κάνει μέχρι σήμερα.
Αν η ευθύνη του ΚΚΕ είναι μεγάλη, είναι μεγαλύτερη του ΣΥΡΙΖΑ: η κοινωνία συνθλίβεται και ζητάει απαντήσεις πολιτικές. Αυτές πρέπει να προτείνει και το ΚΚΕ και ο ΣΥΡΙΖΑ και μ’ αυτές να κριθούν. Με έναν επεξεργασμένο και σαφή πολιτικό λόγο πρέπει η Αριστερά να κερδίσει ή να χάσει την ηγεμονία. Αλλιώς, κινδυνεύει να σύρει την κοινωνία απροετοίμαστη σε ατραπούς που κανείς δεν γνωρίζει και κανείς δεν εύχεται να γνωρίσει.
* Ιστορικός
