Πολιτικός λόγος à la carte

Του Γιάννη Πανούση.

…δεν εγκωμίασες τον ισχυρό για να σε πάρει στην αυλή του. 

Τίτος Πατρίκιος, Σε βρίσκει η ποίηση

Προφανώς υπάρχει (αν και σπανίζει) ο υπεύθυνος πολιτικός λόγος. Μάλιστα, αυτή η ρητορική έχει και προσωπικό τίμημα, αφού το σύστημα πάντοτε βρίσκει τρόπο και πρόσχημα για να τιμωρεί τους συνεπείς.

Υπάρχουν όμως και άλλα είδη πολιτικού λόγου, περισσότερο διαδεδομένα.

Ο ψευδής λόγος, τον οποίο εκφέρει κάποιος που δεν πιστεύει σ’ αυτά που λέει και νομίζει πως κανείς δεν θα καταλάβει τα ψέματά του. Αυτό ο τύπος δεν θα μακρο/ημερεύσει, εκτός αν μπει στην ηγετική ομάδα (αρχηγός, δελφίνος, εκπρόσωπος Τύπου), οπότε «δικαιούται να ψεύδεται».

Ο ιδιοτελής λόγος, τον οποίο εκφέρει κάποιος που θέλει να προστατεύσει ίδια ή συγγενικά ή φιλικά συμφέροντα και επιχειρηματολογεί με βάση και στόχο το ατομικό όφελος και όχι το νόμιμο ή το δίκαιο. Αυτό ο τύπος θα μεσο/ημερεύσει εφόσον τα συμφέροντα που «εκπροσωπεί» είναι τόσο ισχυρά ώστε να μπορούν να τον προστατέψουν σε περίπτωση «στραβής».

Ο κομματικός λόγος, τον οποίο εκφέρει, σαν ομολογία πίστης, ο αφελής –πιστός ή έμπιστος– αγνοώντας ίσως ότι η γραμμή δεν είναι όπως το Ευαγγέλιο. Συχνά αλλάζει και τον εκθέτει. Αυτός ο τύπος θα σιγήσει μόλις το μεγάφωνο το πάρει άλλος (πάντοτε με εντολή του κόμματος).

Ο συναισθηματικός λόγος, τον οποίο εκφέρει όποιος δεν έχει κανένα πειστικό, λογικό, θεμελιωμένο επιχείρημα και αρκείται στο να διακηρύσσει την ανάγκη για σύμπνοια, ενότητα, συντροφικότητα. Αυτός ο τύπος γρήγορα θα γίνει γραφικός και αναλώσιμος.

Ο δίκοπος λόγος, τον οποίο εκφέρει όποιος από αμηχανία ή δειλία χρησιμοποιεί χρησμούς και αλληγορίες για να μπορεί να ερμηνεύει, κατά το δοκούν και στον καθένα διαφορετικά, τη σημασία και το νόημα. Αυτός ο τύπος επειδή παίζει à cheval μετακινείται εύκολα από κόμμα σε κόμμα αλλά στο τέλος «αποκαλύπτεται».

Ο χειρότερος όμως πολιτικός λόγος είναι του δίβουλου. Αλλα λέει κι άλλα σκέφτεται. Αλλα διακηρύσσει κι άλλα πράττει. Αλλα τάζει κι άλλα υπογράφει. Συνήθως οι δίβουλοι πολιτικοί κρύβονται πίσω από το προσωπείο της σύνεσης, της ισορροπίας, του «στρογγυλέματος», του μην κάνεις εχθρούς, του στον καθένα ό,τι του αρέσει. Αυτός ο τύπος επιβιώνει σε όλα τα καθεστώτα και σε όλες τις συγκυρίες.

Πολλές φορές οι πολιτικοί για λόγους συγκυριακής σκοπιμότητας υπερβαίνουν το μέτρο της δημαγωγίας ή του λαϊκισμού και τάζουν «λαγούς με πετραχήλια» στους αφελείς πιστούς του κόμματος.

Κακό, κάκιστον αλλά όχι τόσο πολιτικά ανήθικο όσο η συμπεριφορά του παραμυθά πολιτικού. Αυτού δηλαδή του ανθρωπολογικού τύπου ο οποίος κοροϊδεύει σε μόνιμη βάση όλους (κοινωνία, κομματικά στελέχη, ψηφοφόρους) εμφανιζόμενος ως συνετός (ενώ απλώς είναι ισορροπιστής), ως υπερασπιστής των δικαιωμάτων των άλλων (ενώ απλώς υποστηρίζει τα συμφέροντα των δικών του), ως «αριστερός» (ενώ αποτελεί «κρυμμένο χαρτί» της Δεξιάς για τις δύσκολες ώρες).

Αυτόν τον παραμυθά έπρεπε να τον αποκαλύπτουμε και όχι να τον εμπιστευόμαστε.

Δυστυχώς, στη χώρα μας ο συνδυασμός του ψευδούς, ιδιοτελούς, κομματικού, συναισθηματικού, δίκοπου και εντέλει δίβουλου λόγου του παραμυθά δεν οδηγεί στην πολιτική απαξίωση αλλά στα ψηλά τα σκαλοπάτια.

ΥΓ. Καλά να πάθουν οι συνεπείς, οι ντόμπροι, οι ειλικρινείς και γενικά όσοι πίστεψαν ότι το σύστημα δεν έχει βάλει ανθρώπους σε όλα τα κόμματα για να παίξουν τον κατάλληλο ρόλο την κατάλληλη στιγμή.

Άρθρο στην ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ