Ο μετεωρολόγος

Του Γιώργου Μαργαρίτη*

Τον παλιό παλιό καιρό υπήρχε ένα δημοφιλές τραγούδι ολίγον ανατρεπτικό. Ο βασικός στίχος γύρω από τον οποίο είχε δομηθεί έλεγε στα αγγλικά περίπου το εξής: «Δεν χρειάζεται να είσαι μετεωρολόγος για να ξέρεις από ποιαν κατεύθυνση φυσάει ο άνεμος».

Από το τραγούδι αυτό εμπνεύστηκε το όνομά του ένα ριζοσπαστικό νεανικό κίνημα της δεκαετίας του εξήντα στις ΗΠΑ, ένα από τα πολλά που δημιουργήθηκαν εκεί για να εκφράσουν την αντίθεση της νεολαίας στον πόλεμο του Βιετνάμ. Το κίνημα επικαλείτο τον σοσιαλισμό και αυτό –επιφανειακά έστω– το συνδέει με την παρούσα κατάσταση στη χώρα μας.

Την τελευταία λοιπόν σήμερα την κυβερνούν «σοσιαλιστές». Καθώς δεν το πολυδιαφημίζουν μάλλον το υποθέτουμε. Οι ίδιοι, προφανώς από μετριοφροσύνη και σεβασμό προς το μέγεθος του λαϊκού κινήματος, αρκούνται στο περιγραφικό «δεύτερη φορά Αριστερά». Πολύ σπάνια πλέον αυτοπροσδιορίζονται ως σοσιαλιστές.

Αυτό δεν εμποδίζει άλλους, της αντιπολίτευσης, να ισχυρίζονται ότι η χώρα κυβερνιέται από «ακραίους κομμουνιστές». Οπως συμβαίνει συνήθως στις μετριοπαθείς καταστάσεις, η αλήθεια πρέπει να βρίσκεται κάπου ανάμεσα σε όλα αυτά.

Σε κάθε περίπτωση οι «δευτεροαριστεροί» κυβερνούν τη χώρα με σύνεση και ρεαλισμό. Δεν είναι έτοιμοι ακόμα –τονίζουν– να εφαρμόσουν πλήρως το σοσιαλιστικό πρόγραμμά τους, αλλά πιστεύουν ακράδαντα ότι εφαρμόζοντας πιστά το μνημόνιο «σωστής καπιταλιστικής συμπεριφοράς» θα οδηγήσουν τη δύσμοιρη κοινωνία μας προς τον δρόμο της κοινωνικής επανάστασης και της ανατροπής.

Το φοβερό είναι ότι μπορεί να έχουν δίκιο: με τους ρυθμούς με τους οποίους το κάθε τους νομοθέτημα βαθαίνει τους ταξικούς διαχωρισμούς και τη συνακόλουθη κραυγαλέα αδικία, εντείνει την εκμετάλλευση των εργαζόμενων και καθιστά μίζερη τη ζωή των ανθρώπων, οι τελευταίοι ίσως και να το πάρουν απόφαση να εξεγερθούν. Για όλα υπάρχει κάποιο όριο σε ετούτο τον κόσμο.

Περιμένοντας την ώρα της κοινωνικής Αποκάλυψης, τα μέτρα της καπιταλιστικής «εξυγίανσης» γίνονται ολοένα και περισσότερο ορθολογικά και ως εκ τούτου απόλυτα ρεαλιστικά. Το ένα σχέδιο υπόσχεται την κατάργηση του ρευστού χρήματος –όπως αρμόζει σε μια μετακαπιταλιστική κοινωνία– και την αντικατάστασή του από το πλαστικό αντίστοιχο. Αυτό το πλαστικό λέγεται συνήθως πιστωτική κάρτα και από αυτές που κυκλοφορούν στη χώρα μας οι 550.000 βρίσκονται στο κόκκινο ή στο βαθύ κόκκινο. Τους κατόχους τους δηλαδή τους κυνηγούν οι πιστωτές –οι τράπεζες.

Το έτερο σχέδιο –τραπεζικής υφής και αυτό– απειλεί με κατασχέσεις κινητών και ακινήτων όσους μέσα σε δύο δεκαπενθήμερα δεν καταφέρουν να αποδείξουν στον προσωπικό τους τραπεζίτη ότι είναι «συνεργάσιμοι»! Ωραία η λέξη αλλά αν ρίξουμε μια ματιά στα συμφραζόμενα, η συνεργασία συνίσταται στο να παραδώσεις οικειοθελώς στον πιστωτή όσα έτσι κι αλλιώς ο τελευταίος θα σου κατασχέσει.

Το ζητούμενο είναι να μην τον κουράσουμε καθώς θα διατρέχει την εξουθενωτική φάση της «ανακεφαλαιοποίησης». Εδώ ο ρεαλισμός απογειώνεται. Τριακόσιες είκοσι χιλιάδες είναι τα στεγαστικά δάνεια στο κόκκινο ή στο βαθύ κόκκινο. Εάν κατασχεθούν 50.000, αυτό σημαίνει 200.000 άτομα στον δρόμο, 100.000 σημαίνει 400.000 άτομα, 300.000 σημαίνει 1.200.000! Προφανώς τα στρατόπεδα «υποδοχής» που σήμερα δημιουργούνται για τους πρόσφυγες θα βρουν εξίσου «φιλάνθρωπη» χρήση και στο τραπεζικό μας μέλλον.

Το τρίτο και καλύτερο σχέδιο αφορά τους φόρους. Ενάμισι δισεκατομμύριο από αυτούς κηρύχθηκε ληξιπρόθεσμο τον Σεπτέμβριο, ογδόντα δισεκατομμύρια το συνολικό ύψος των φόρων που εξέπεσαν σε ετούτη τη θλιβερή κατηγορία. Το αρμόδιο υπουργείο εμφανίζεται ατάραχο. Οποιος δεν πληρώσει σε τριάντα ημέρες χάνει μισθό, κινητά, ακίνητα, τη γυναίκα του (ή τον άνδρα της) τα παιδιά του (της) και όλο του το σόι! Πόσα να πληρώσει;

Δεν είναι τίποτα σπουδαίο, ίσαμε έξι ή εφτά, ίσως και οκτώ δισεκατομμύρια σε δύο ή τρεις μήνες! Δηλαδή 600 ως 800 ευρώ ο καθένας των Ελλήνων ή 2.400 ως 3.200 η κάθε οικογένεια στον μέσο όρο. Με τα τρέχοντα εισοδήματα και την πλήρη απασχόληση που απολαμβάνουν όλοι οι συμπολίτες μας, τα ποσά αυτά δεν είναι παρά απειροελάχιστο ποσοστό των εισοδημάτων τους. Και έτσι είναι βέβαιο ότι θα τα πληρώσουν! Και αν συμβεί το απίστευτο και δεν το κάνουν; Πόσους χωρούν οι φυλακές, πόσους σηκώνουν τα συσσίτια, πόσους άνομους και παράνομους μπορεί να σηκώσει το ευτελισμένο κράτος;

Πραγματικά δεν χρειάζεται να είναι κανείς μετεωρολόγος για να ξέρει από ποια μεριά φυσάει ο άνεμος. Η σύνδεση των απαιτήσεων κράτους και τραπεζών –φόρων και χρεολυσίων– με μέτρα άμεσης και δραστικής καταστολής, για όσους δεν ανταποκρίνονται, προετοιμάζει ή την τέλεια καταιγίδα ή το τέλειο αδιέξοδο.

Ακόμα και η κουτοπόνηρη εκδοχή των σχεδίων δεν οδηγεί πουθενά. Ας υποθέσουμε ότι οι απανωτές εξαγγελίες είναι επικοινωνιακού χαρακτήρα, ότι αποσκοπούν στη διάχυση ανησυχίας και φόβου έτσι ώστε κάποιοι να πάνε σε τράπεζες και εφορίες, να καταθέσουν όσα έχουν και δεν έχουν, με τρόπο ώστε το κράτος να φανεί πως εισπράττει, οι τράπεζες να φανεί ότι ζουν και οι πιστωτές να φανεί ότι πείθονται, αξιολογούν θετικά και εκταμιεύουν δύο ή τρία δισεκατομμύρια.

Το όποιο θετικό αποτέλεσμα θα μπορούσαν να έχουν τα τελευταία –ώστε να φανεί ότι η κυβέρνηση κάτι πετυχαίνει– ακυρώνεται αυτόματα από το ύψος των συσσωρευμένων υποχρεώσεων του κράτους. Ούτε οι μισές από τις τελευταίες δεν καλύπτονται από τα αναμενόμενα της εκταμίευσης.

Και μετά; Τι άλλο έχει το πρόγραμμα ή μάλλον τι άλλο μπορεί να έχει;

* Καθηγητής Σύγχρονης Ιστορίας ΑΠΘ