Γρηγόρης Λαμπράκης:

…Mαραθωνοδρόμος της ανθρωπότητας.

Του Πάνου Τριγάζη*

————————————————-«Επεσε ο μέγας δρυς στη γης, σε μέγα αγώνα» γράφει ο Γιάννης Ρίτσος για τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη, πριν από 50 χρόνια. Στις 22 Μάη 1963, έναν μήνα μετά την πρώτη Μαραθώνια Πορεία Ειρήνης, έπεσε στη Θεσσαλονίκη ο πρωτομαραθωνοδρόμος, ύπουλα χτυπημένος από το φασιστικό παρακράτος. Η Ελλάδα συγκλονίστηκε και ξεσηκώθηκε. Το σύνθημα «Ο Λαμπράκης ζει» απλώθηκε ώς την τελευταία γωνία της, ξεπερνώντας και τα σύνορά της. Το νεολαιίστικο κίνημα, που ήδη αναπτυσσόταν με αιχμή το 1-1-4 και το 15% για την Παιδεία, άρχισε να παίρνει διαστάσεις λαϊκής παλίρροιας.

Η μνήμη του Γρηγόρη Λαμπράκη συνδέει αγώνες και αιτήματα πολλών δεκαετιών του ελληνικού λαού. Υπήρξε αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης, βουλευτής της Αριστεράς από το 1961, εκλεγμένος στην Α’ Πειραιά, πολυβαλκανιονίκης, υφηγητής της Ιατρικής, ηγετική μορφή του κινήματος ειρήνης. Συμμετείχε σε διεθνή συνέδρια στην Οξφόρδη, Μόσχα και Βιέννη, καθώς και στη διεθνή πορεία από την πυρηνική βάση του Ολντερμάστον στο Λονδίνο (1963), συμπορευόμενος με τους Μαν. Γλέζο, Λεωνίδα Κύρκο, Σπ. Λιναρδάτο και την Μπέτυ Αμπατιέλου.

Η δολοφονία του Λαμπράκη πυροδότησε ένα πλατύ κίνημα οργής και διαμαρτυρίας στην Ελλάδα και αλληλεγγύης με τον ελληνικό λαό στο εξωτερικό. Ο λαός ξεσηκώθηκε, μετατρέποντας την κηδεία του Λαμπράκη σε μεγάλο λαϊκό ποτάμι που η Αθήνα είχε να δει από την απελευθέρωσή της από τους Γερμανούς. Ακολούθησε η ίδρυση της Δ.Ν. Λαμπράκη, με πρωτοβουλία του Μ. Θεοδωράκη. Ο λαϊκός ξεσηκωμός λειτούργησε ως καταλύτης για την ήττα της ΕΡΕ στις εκλογές του Νοέμβρη 1963 και του Φλεβάρη 1964. Ωστόσο, τη δημοκρατική εξέλιξη του τόπου ανέκοψαν στη συνέχεια το παλατιανό πραξικόπημα και η αποστασία του 1965 και η εκτροπή κορυφώθηκε με το στρατιωτικοφασιστικό πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967.

Το σύνθημα «Ο Λαμπράκης ζει» διατηρεί την αξία του και σήμερα

Ζει, γιατί παραμένουν ζωντανά τα οράματά του, μέσα στους σύγχρονους κοινωνικούς, δημοκρατικούς, φιλειρηνικούς και οικολογικούς αγώνες.

Ζει, γιατί ο αγώνας για την ειρήνη παραμένει προτεραιότητα, ιδιαίτερα στην ταραγμένη Ανατολική Μεσόγειο.

Ζει, γιατί η Ελλάδα διεκδικεί και σήμερα δημοκρατία, ανεξαρτησία και αξιοπρέπεια.

Το ποιος ήταν ο Λαμπράκης, αποδόθηκε από τον Νικηφόρο Βρεττάκο μ’ ένα συγκλονιστικό κείμενο στο τεύχος του Ιουνίου 1963 του περιοδικού «Δρόμοι της Ειρήνης», από το οποίο αναδημοσιεύουμε τα ακόλουθα αποσπάσματα:

«Ξεκινώντας από παιδί δεν διέκοψε την επίδοσή του στον αγώνα του καλού. Μπήκε στο στίβο και ποτέ δεν τον εγκατέλειψε. Ανακάλυψε γρήγορα πως ο στίβος αυτός έχει πολλές κατευθύνσεις. Πως δεν τελειώνει πουθενά, πως συνεχίζεται και μέσα στο θάνατο, πως οι δυνάμεις του ανθρώπου δεν εξαντλούνται, επαρκούν για τη διεκδίκηση του πρωταθλήματος πολλών ιερών αθλημάτων, ώς το τέλος της φυσικής του ζωής. Πως κι η τελευταία του πνοή ακόμη, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την κατάχτηση ενός αθλήματος: να την κάνεις χαμόγελο πίστης, μπροστά στα ειδεχθή πρόσωπα των δημίων σου.

Μέσα σ΄αυτό το στίβο συνάντησε τους ανθρώπους που έχουν ανάγκη από συμπαράσταση, συνάντησε τους απόρους που τους γιάτρευε δωρεάν, συνάντησε την πατρίδα να την διαπομπεύουν σέρνοντάς την τραυματισμένη στους δρόμους, είδε τον κόσμο να πολεμά και να ρημάζεται, είδε την καταστροφή να ‘ρχεται με μεγάλα βήματα κατά πάνω μας. Και σβέλτος όπως ήταν έτρεξε παντού, μέσα στον αιώνιο ανθρώπινο στίβο. Και δεν είχε ανάγκη από επιδοκιμασίες κι από χειροκροτήματα. Τον έφταναν τα χειροκροτήματα που άκουγε μέσα του».

«Είδε τέλος το στόχο του μεγαλύτερου αθλήματος, που δεν καταχτάται από έναν κι από δυο κι από τρεις. Που έχει ανάγκη από τη συμμετοχή όλων των λαών της γης, μα που όλοι μαζί θα κινδύνευαν να τον χάσουν χωρίς τις αναμμένες δάδες των πρωτοπόρων του, χωρίς τα μεγάλα βήματα, χωρίς το μεγάλο θάρρος, χωρίς τη μεγάλη ψυχή και τη μεγάλη καρδιά. Είδε το στόχο: “Ειρήνη”. Ειρήνη για όλους. Ειρήνη για την Ελλάδα, ειρήνη για τον κόσμο. Ειρήνη για τον άνθρωπο, για το ζώο και για το φυτό. Ολη η ζωή αδελφωμένη μπροστά στον άμεσο κίνδυνο…

»Ανέβηκε στον τύμβο του Μαραθώνος. Κι άπλωσε στο στήθος του την επιγραφή: ΕΛΛΑΣ. Ναι, από την κορυφή του τύμβου αυτού κι από την Ελλάδα, τη χώρα αυτή του ηλίου, που “ο Απρίλης με τον έρωτα χορεύουν και γελούνε”, που περισσότερο από παντού αλλού διακρίνει κανείς πόσο όμορφος είναι αυτός ο κόσμος για να παραδοθεί χωρίς λόγο στις φλόγες της καταστροφής, έπρεπε –και πρέπει– να ξεκινήσει ο μαραθωνοδρόμος της ανθρωπότητας».

…………………………………………………………

* Ο Πάνος Τριγάζης είναι συγγραφέας του πρόσφατου βιβλίου «Ο Λαμπράκης και το Κίνημα Ειρήνης» (Εκδ. Ταξιδευτής)

Άρθρο στην ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ