Στην αγορά των ιδεών

Του Τάσου Τσακίρογλου.

Τις τελευταίες δεκαετίες η Αριστερά, μπλεγμένη στα γρανάζια της καθημερινότητας και με το βλέμμα στη διαχείριση του υπάρχοντος, έβαλε σε δεύτερη –αν όχι σε τρίτη και τέταρτη– μοίρα την ανάγκη ανάπτυξης της θεωρίας, κάτι που σήμερα της κοστίζει πολύ βαριά. Στριμωγμένη στη γωνία βλέπει τα τρένα να περνούν, τις συντηρητικές απόψεις να κυριαρχούν και την ίδια να φαντάζει αδύναμη, ξεπερασμένη και ελάχιστα ελκυστική.

Ο Μαρξ, τον οποίο επικαλούνται τα περισσότερα αριστερά κόμματα, αποτέλεσε ένα υπόδειγμα αναζήτησης μιας πολιτικής σκέψης που βασιζόταν σταθερά σε μια θεωρία της γνώσης, σε ένα όραμα για τον κόσμο και μιαν αντίληψη για τον ίδιο τον άνθρωπο, τον οποίο έβλεπε προβολικά απελευθερωμένο από τα δεσμά της αλλοτρίωσης.

Εδώ και πολλά χρόνια όμως τα αριστερά κόμματα (κάθε είδους) απεμπόλησαν αυτή την ανάγκη αναζήτησης και αφέθηκαν στο εύκολο και το γνωστό, επιλογή που οδήγησε στην υποταγή στην κυρίαρχη ιδεολογία με διάφορες αποχρώσεις.

Μια ποικιλία υπήρξε η εμμονή στον σταλινικό δογματισμό και στην αποστέωση κάθε υγιούς προσαρμογής του μαρξισμού στις σημερινές συνθήκες. Αυτή η προσέγγιση απορρίπτει τα νέα κοινωνικά, οικονομικά και τεχνολογικά δεδομένα και θεωρεί ότι μπορεί να τα βγάλει πέρα απλώς συντηρώντας τα στοιχεία του 19ου ή του 20ού αιώνα. Γι’ αυτό και καταγγέλλει κάθε απόπειρα νέας επεξεργασίας σαν οπορτουνισμό ή αναθεωρητισμό.

Μια άλλη ποικιλία προσπάθησε να υποκαταστήσει την ανάγκη ανάπτυξης της θεωρίας με έτοιμες «συνταγές» από την αγορά των ιδεών του αστισμού. Σήμερα η απειλή της κλιματικής αλλαγής και η καθολική σήψη του καπιταλισμού απαιτούν συνολική μεταρρύθμιση της σκέψης και άλλο προσανατολισμό δράσης, εάν θέλουμε να μείνει ζωντανή η ελπίδα.

Άρθρο στην ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ