Ο κοσμικός κεμαλισμός, η σαρία…

…και οι μουφτήδες.

Του Βλάση Αγτζίδη.

Πολύ ενδιαφέρον, αλλά κυρίως πολύ σημαντικό βάθος έχουν τα θέματα που έθιξε πρόσφατα ο Χουσεϊν Ζεϊμπέκ και προκάλεσαν κάποιες αντιδράσεις. Είπε: «Γίνεται αλαλούμ με τους δύο μουφτήδες. Λέμε κατάργηση της Σαρίας. Η Τουρκία είναι ένα κοσμικό κράτος. Εδώ (στην Ελλάδα) έχει επίσημη θρησκεία, δεν είναι κοσμικό κράτος. Έχω φοιτήσει στην Τουρκία και ξέρω…Στην Τουρκία ποτέ δεν ανοίγουν τα σχολεία με το Κοράνι…»

Νομίζω ότι ο Ζεϊμπεκ κάνει ένα λάθος, που είναι όμως κοινός τόπος στην ανάγνωση του κοσμικού χαρακτήρα της Τουρκίας. Και παράλληλα φαίνεται να αγνοεί την μεγάλη κοινωνική και πολιτική αντιπαράθεση μεταξύ μουσουλμάνων “Παλαιότουρκων” και ακραίων εθνικιστών-μιλιταριστών Νεότουρκων πριν τη βίαιη επιβολή του κεμαλιστικού μοντέλου που διαμόρφωσε τη σύγχρονη Τουρκία. .

Η αντιπαράθεση αυτή εκφράστηκε και στη Δυτική Θράκη. Ειδικά μετά το 1930 και την υπογραφή του ελληνο-τουρκικού Συμφώνου “Φιλίας και Συνεργασίας”, έλαβε κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά.

Παλαιότουρκοι VS Νεότουρκοι

Μετα τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922 , στο χώρο της ελληνικής Θράκης είχαν βρει καταφύγιο πολλοί αντικεμαλικοί διανοούμενοι,τόσο Τούρκοι όσο και Κιρκάσιοι που αγωνίστηκαν για την εθνική και πολιτική τους χειραφέτηση. Η Κεμαλική Τουρκία ζητούσε επίμονα την απομάκρυνση-απέλαση των αντιφρονούντων.

Μετά το” Σύμφωνο Φιλίας” του 1930, απελάθηκαν 150 άτομα που είχαν χαρακτηριστεί ανεπιθύμητα από τους κεμαλιστές. Έτσι, και στη Δυτική Θράκη επιβλήθηκε η εθνικιστική ατζεντα των Νεότουρκων – την οποία εξέφραζε ο Μουσταφά Κεμάλ – με την απόλυτη κάλυψη του ελληνικού κράτους.

Αυτή η πολιτική συμφωνία μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας που οδηγούσε στην ένταξη της μουσουλμανικής μειονοτητας στον έλεγχο του τουρκικού κράτους συνάντησε την αντίθεση των ίδιων των μουσουλμάνων της Δυτικής Θράκης. Τότε, η “Ένωση Μουσουλμανων Ελλάδας” που τους εκπροσωπούσε, κατήγγειλε τη μεθόδευση αυτή και την προσπάθεια επιβολής από τα πάνω, με διοικητικά μέτρα, των κεμαλικών μεταρρυθμίσεων.

Το μόνο κατάλοιπο της παλιάς Οθωμανικής κοινωνίας ήταν η Σαρία την οποία σεβάστηκε το ελλ. κράτος στο πλαίσιο του σεβασμού των θρησκευτικών αρχών των μουσουλμανικών μειονοτήτων (ο πληθυντικός υπάρχει στη Συνθήκη της Λωζαννης). Η οποία σαρία βεβαίως σήμερα ισχύει μόνο για όσους μουσουλμάνους θέλουν να την ακολουθήσουν.

Παράλληλα με την αρνητική αναφορά στο θεσμό της Σαρία, όλη η σύγχρονη προπαγάνδιση περί της προτεραιότητας των “εκλεγμένων μουφτήδων” έναντι των διορισμένων από το ελληνικό κράτος, δεν αποσκοπεί σε τίποτα περισσότερο από την πλήρη εξάρτηση της μουσουλμανικής μειονότητας από το τουρκικό Βαθύ Κράτος – με την προσθήκη του κυρίαρχου στη γείτονα πολιτικού Ισλάμ.

Εκτός εάν κάποιοι έχουν την ψευδαίσθηση ότι θα επικρατήσουν στη μειονότητα οι αντιλήψεις της Αριστεράς!!!.

Περί της κοσμικότητας του τουρκικού κράτους

Η Νεοελληνική αντίληψη όσον αφορά την κοσμικότητα της κεμαλιστικής Τουρκίας, μάλλον ως οριενταλιστική εξιδανικευτική εικόνα μπορεί να θεωρηθεί. Η οποία επιπλέον παρακάμπτει το γεγονός ότι η αντικληρικαλιστική στάση στην Ευρώπη του Μεσοπολέμου, αντιστοιχούσε περισσότερο στα αυταρχικά εκείνα καθεστώτα που στη θέση της θρησκείας είχαν τοποθετήσει τον εθνικισμό. Κάτι που είναι απολύτως ορατό στο κεμαλικό εποικοδόμημα.

Στην νεοελληνική ερμηνευτική αυθαιρεσία απαντά ο Νίκος Ψυρούκης, ο οποίος κατ’ αρχάς ορίζει τη φυσιογνωμία του κεμαλικού κινήματος και το κατατάσσει στα φασιστικά κινήματα του μεσοπολέμου. Γράφει:

«Η προσεκτικότερη μελέτη του κεμαλισμού μας πείθει ότι πρόκειται για βαθιά αντιλαϊκή και αντιδημοκρατική θεωρία. Ο φιλοναζισμός και άλλες αντιδραστικές δοξασίες είναι νομοτελειακή εξέλιξη του κεμαλισμού… Ακόμα και οι κεμαλικές μεταρρυθμίσεις γίνονται με διοικητικές αποφάσεις από πάνω. Περιφρονούν τις πολιτιστικές παραδόσεις του τουρκικού λαού, εκφράζουν το σύμπλεγμα κατωτερότητας των Τούρκων αστών.»
[Ν.Ψ. Μικρασιατική Καταστροφή…, σ. 224 ]

Αριστερά και μειονότητες

Η γνώμη μου είναι ότι αυτό που ξεχωρίζει την Αριστερά από οποιαδήποτε άλλη θεώρηση είναι ο απόλυτος σεβασμός του αυτοκαθορισμού κάθε πολίτη. Είτε νοιώθει εθνικά μειονοτικός, είτε έμφυλα διαφορετικός.

Ειδικά για τη μουσουλμανική μειονότητα της Ελληνικής Θράκης οι στόχοι θα έπρεπε να είναι οι εξης:

πλήρης ενσωμάτωση στην ελληνική κοινωνία χωρίς καμία διάκριση και κανένα περιορισμό, με παράλληλο σεβασμό της πολιτιστικής τους κατάστασης,
Άρνηση οποιασδήποτε μορφής γκετοποίησης,
Αγώνας ενάντια στην εργαλειοποίηση από το επιθετικό τουρκικό κράτος,
Υποστήριξη των μειονοτικών ομάδων που υπάρχουν εντός της μειονότητας (Πομάκοι, Τσιγγάνοι) για την ανατροπή της ιδεολογικής και πολιτισμικής αλλοτρίωσης που επιβλήθηκε τόσο από τον τουρκικό εθνικισμό, όσο και από το ανάλγητο ελληνικό κράτος της Δεξιάς από την εποχή που τους ήθελε ομογενοποιημένους στο πλαίσιο του Ψυχρού Πολέμου.

Η εκπαίδευση της μειονότητας ως αντικείμενο συζήτησης εντός της Αριστεράς θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη την ιστορία της εκπαιδευτικής πολιτικής. Είναι γνωστό ότι αμέσως μετά το 1930 και την απέλαση των 150 αντικεμαλικών διανοουμενων, η Άγκυρα επιχείρησε να ελέγξει ιδεολογικά και να επιβάλει τα δικά της πολιτισμικά πρότυπα στους μουσουλμάνους της Θράκης. Πάγιο αίτημα ήταν η τοποθέτηση Τούρκων δασκάλων σταλμένων από την Άγκυρα, στα ορεινά χωριά των Πομάκων.

Η πρώτη πετυχημένη προσπάθεια θα γίνει επί της Ακροδεξιάς μετεμφυλιακής κυβέρνησης Παπάγου, που θα επιβάλει την αντικατάσταση των όρων “μουσουλμάνος-μουσουλμανικός” με το “Τούρκος-τουρκικός”… Όμως η μαζική άφιξη Τούρκων εθνικιστών δασκάλων θα γίνει το 1968 με την απόλυτη συνενοχή της ελληνικής Χούντας.

Κατά συνέπεια η θέση της Αριστεράς στο εκπαιδευτικό ζήτημα θα πρέπει να είναι: «Στηρίζει την σύγχρονη και συμπεριληπτική εκπαίδευση στην Θράκη, με ενίσχυση της δημόσιας εκπαίδευσης και δημιουργία νέων σχολείων με εισαγωγή των τουρκικών και πομακικών ως γλώσσας επιλογής.»

Έστω και ένας Πομάκος να έχει διατηρήσει την ταυτότητά του απορρίπτοντας την ιδεολογική και πολιτιστική αλλοτρίωση, θα πρέπει να βρει συμπαραστάτη την Αριστερά… Ειδάλλως είναι σαν να επικροτείται η πολιτική Παπάγου που μετά τον Εμφύλιο πόλεμο και στο πλαίσιο του υστερικού αντικομμουνισμού, επιδίωξε τη μετατροπή των σλαβόφωνων Πομάκων σε τουρκόφωνους εξαρτημένους από τη Νατοϊκή φίλη και σύμμαχο Τουρκία καθώς και της χούντας των Συνταγματαρχών.

Άρθρο στο tvxs.gr