My Twitter Feed

29 Μαρτίου, 2024

ΕΙΔΗΣΕΙΣ.ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ:

Σοκ από το λουκέτο στη SONOCO! -

Πέμπτη, 28 Μαρτίου, 2024

Παιονία: Η ιστορία σε λεύκωμα Χρ. Ίντου -

Τετάρτη, 27 Μαρτίου, 2024

Ο ΣΥΡΙΖΑ για τον αξονικό του ΓΝΚ -

Τετάρτη, 27 Μαρτίου, 2024

Σε καινοτόμο έργο η ALUMIL -

Δευτέρα, 25 Μαρτίου, 2024

“Άδειασμα” από τον Γ. Φλωρίδη -

Σάββατο, 23 Μαρτίου, 2024

Παππάς: Παράνομες οι καταλήψεις -

Παρασκευή, 22 Μαρτίου, 2024

Δ. Κιλκίς: Στα Λατσιά αντιπροσωπεία του -

Παρασκευή, 22 Μαρτίου, 2024

Δ. Κιλκίς: Σε δράση τα μηχανήματα -

Παρασκευή, 22 Μαρτίου, 2024

Οι διάφορες ονομασίες του Κιλκίς

Του Θανάση Βαφειάδη.


ΟΝΟΜΑΣΙΕΣ ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ

Η ετυμολογική προέλευση και εξήγηση της ονομασίας της πόλης του Κιλκίς παραμένει για πολλούς ένα άλυτο μυστήριο. Ελάχιστοι αποπειράθηκαν να ερμηνεύσουν το αίνιγμα του παράξενου αυτού τοπωνυμίου, το οποίο στις ιστορικές πηγές συναντιέται με τρεις βασικές μορφές και τις παραλλαγές τους:

Καλκίς, Καλκίτσι, Kălkăš,
Κιλκίς, Κιλκίσιον, Κιλκίτσι, Kiklič, kilkitch, Kilkits, K’lk’s
Κουκους, Κουκούσι, Koukouch, Koukous, Kukus, Kukuš.

Οι τρεις βασικές ονομασίες, Κιλκίς, Καλκίς και Κουκους, χρησιμοποιούνταν από τις διαφορετικές εθνικές ομάδες που κατοικούσαν στην πόλη, τους Έλληνες, τους Τούρκους και τους Βούλγαρους ή ορθότερα τους Πατριαρχιακούς, τους Μουσουλμάνους και τους Εξαρχικούς, αφού στα τέλη του 19ου – αρχές 20ου αιώνα η εθνική συνείδηση είχε ως πρόσημο τη θρησκευτική ταυτότητα. Με αυτές τις τρεις ονομασίες «Καλκίς ή Κιλκίς ή Κουκούσι» καταγράφεται η πόλη στο Λεξικόν Εγκυκλοπαιδικόν, το εγκυρότερο λεξικό του τέλους του 19ου αιώνα (Εκδόσεις Μπαρτ – Χιρστ, Αθήνα 1893-1894).

Οι τρεις αυτές ονομασίες εξακολουθούν να εμφανίζονται και στα λεξικά του 20ου αιώνα όπως στην Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια του Παύλου Δρανδάκη (εκδ. «ο Φοίνιξ») και στο Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν (εκδ. «Ήλιος») όπου επισημαίνεται: «επί τουρκοκρατίας ωνομάζετο και Καλκίς και Κουκούσι αλλά εκ των ονομασιών τούτων μόνον η πρώτη εξακολουθεί να χρησιμοποιήται εις τα εκκλησιαστικά έγγραφα».

Το Κιλκίσιον ήταν η ονομασία που χρησιμοποιούσαν συχνότερα οι Έλληνες στις αναφορές και τις εκθέσεις του προς τις προξενικές και τις εκκλησιαστικές αρχές και το ίδιο συνέβαινε με τις εφημερίδες των Αθηνών, όταν σπανίως συμπεριελάμβαναν «την φωλεά» αυτή «όλων των κακοποιών στοιχείων» στην ειδησεογραφία τους. Δεν έλειπαν και οι παρεμφερείς ονομασίες όπως Κιλκίσι που χρησιμοποιεί ο κτηματίας Κ. Χατζηλάζαρος σε αναφορά του προς τον Στ. Δραγούμη (15-09-1892) ή Κλικίσι την οποία συναντούμε σε επιστολή Κλικισινών της 7ης Μαΐου 1901.

Την ονομασία Καλκίς καταγράφει ως κύρια ο Ν. Σχινάς στις οδοιπορικές σημειώσεις του που εκδόθηκαν το 1886, ενώ δεν παραλείπει να επισημάνει και τις άλλες: Καλκίτσι, Κιλκίς ή Κουκούσι. Η ονομασία Κaλκίς χρησιμοποιείται και αυτή σε διάφορες επιστολές του 19ου αιώνα όπως του ιατρού Θ. Τσαγρή προς τον μητροπολίτη Θεσσαλονίκης Καλλίνικο στις 29 Μαΐου 1881. Στο κατάστιχο αλληλογραφίας του επισκόπου Πολυανής Παρθενίου του 1900 αναφέρεται ως Κιλκίς και Κιλκίτση. Ως Κιλκίς και δευτερευόντως Kilkich εμφανίζεται η πόλη στον οδηγό της Ελλάδος του Ν. Ιγγλέση του 1911.

Η ονομασία Κчkчшъ είναι η συχνότερα εμφανιζόμενη στις βουλγαρικές πηγές. Το όνομα αυτό αναγράφεται στη σφραγίδα της βουλγαρικής ορθόδοξης κοινότητας Κιλκίς που χρονολογείται από το 1869 ενώ σε βουλγαρικές εκδόσεις του 20ου αιώνα χρησιμοποιείται κυρίως η λέξη Kukuš και σπανιότερα Kukuše.

Ως Kukuš (Kilkič) αποτυπώνεται η πόλη σε αυστριακούς χάρτες του 1900 και 1903 που εκτυπώθηκαν από το Καισαροβασιλικό Ινστιτούτο της Βιέννης.

Η ένοπλη σύρραξη την περίοδο του Μακεδονικού Αγώνα και ο 2ος Βαλκανικός πόλεμος προκάλεσαν το ενδιαφέρον των ξένων εφημερίδων που μεταξύ άλλων ανέφεραν και το Κιλκίς στις ανταποκρίσεις του. Στο φύλλο της 9ης Αυγούστου του 1903 οι New York Times ονομάζουν την πόλη kilkitch ενώ η ίδια εφημερίδα σε δημοσίευμα της για τη μάχη στις 4 Ιουλίου 1913 (21 Ιουνίου με το παλιό ημερολόγιο που ίσχυε στην Ελλάδα) την αναφέρει ως kilkish. Την ονομασία kilkitch χρησιμοποιεί και η ισπανική ABC της Μαδρίτης στα φύλλα της 1/07 και 7/08 του 1913 ενώ ως Kilkiz (ou Kilkich) καταγράφεται στο περιοδικό L’ Illustration στο τεύχος της 26-7-1913.

ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ

Μετά τη μάχη του Κιλκίς όταν στην κατεστραμμένη εγκαθίστανται οι πρώτοι οικιστές της, που στη συντριπτική τους πλειοψηφία προέρχονται από τη Στρώμνιτσα, η πόλη μετονομάζεται σε Νέα Στρώμνιτσα. Με αυτό το όνομα παρουσιάζεται σε ανταποκρίσεις κάποιων Αθηναϊκών εφημερίδων όπως του ΣΚΡΙΠ (21-9-1913) χωρίς όμως να παραλείπεται και η παλιά ονομασία Κιλκίς που επεξηγηματικά τίθεται εντός παρενθέσεως.

Ως Νέα Στρώμνιτσα (Κιλκίς) παρουσιάζεται η πόλη στην απογραφή του 1913 που πραγματοποιήθηκε στα τέλη του 1913 και δημοσιεύθηκε από τη διεύθυνση Στατιστικής του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας το 1915. Η ονομασία Νέα Στρώμνιτσα γίνεται επίσημη ονομασία της πόλης όταν το Δημοτικό Συμβούλιο του νεοσύστατου Δήμου αποφασίζει να της δώσει αυτό το όνομα πιστεύοντας ότι η μετονομασία θα βοηθούσε στην εδώ μετεγκατάσταση όλων των Στρωμνιτσιωτών. Αυτό πιστοποιείται και στο βιβλίο πρακτικών των συνεδριάσεων και αποφάσεων του Δήμου όπου υπάρχει η τυπωμένη κεφαλίδα «Βιβλίον των Πράξεων του Δήμου Ν. Στρωμνίτσης (Επαρχία Κιλκισίου)». (Το πρώτο πρακτικό υπογράφεται στις 13-8-1914).

Αυτό όμως δεν οριστικοποιήθηκε, γιατί το Ελληνικό κράτος αποφάσισε να διατηρήσει το όνομα του Κιλκίς, που είχε συνδεθεί με την ιστορική μάχη από την οποία κρίθηκε η τύχη του Β’ Βαλκανικού πολέμου. Η ιστορική «ειρωνεία» είναι ότι η πολυαίμακτη μάχη που είχε ως αποτέλεσμα τη διάρρηξη των δεσμών της πόλης με το παρελθόν της στάθηκε ταυτόχρονα η αιτία να διατηρηθεί το όνομα που τη συνέδεε με το παρελθόν αυτό. Με την ονομασία Κιλκίς εμφανίζεται η κωμόπολη σε πίνακα που παρουσιάζει «τας εν τη Υποδιοικήσει Κιλκίς υπαγομένας πόλεις, κώμας και χωρία μετά των τυχόν εν αυταίς εγκατεστημένων Αρχών» και υπογράφεται από τον υποδιοικητή Κιλκίς στις 16-11-1914 στοιχείο που δείχνει ότι για την ελληνική διοίκηση η ονομασία Νέα Στρώμνιτσα δεν ισχύει. Πάντως η προσωρινή αυτή ονομασία θα συνεχίσει να επιβιώνει και στα επόμενα χρόνια όπου όμως επιλέγεται ως δεύτερη όπως συμβαίνει με τον Οδηγό της Ελλάδος του 1921.

Η παρουσία των Αγγλογάλλων στην περιοχή κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου πολέμου θα εμφανίσει εκ νέου τις ξενόγλωσσες ονομασίες της πόλης. Η χαρτογραφική υπηρεσία της Στρατιάς της Ανατολής θα συμπληρώσει και θα επανεκδόσει την αυστριακή σειρά χαρτών Generalcarte διατηρώντας τις παλιές ονομασίες. Έτσι στην αγγλική έκδοση χάρτη που συνέταξε η Τοπογραφική Υπηρεσία της Στρατιάς της Ανατολής τον Αύγουστο του 1916 η πόλη αναγράφεται ως KUKUS. Την ίδια ονομασία συναντάμε τυπωμένη ή χειρόγραφη στην αγγλική και στη γαλλική στα επιστολικά δελτάρια (cartes postales) που έστελναν στις οικογένειες τους οι στρατευμένοι. Η ορθογραφία της στις βρετανικές στρατιωτικές πηγές διαφοροποιείται συχνά. Έτσι σε εγχειρίδιο που συντάχθηκε από τον Γεωγραφικό Τομέα των Μυστικών Υπηρεσιών του Βρετανικού Ναυτικού συναντάμε την πόλη ως Kukush. (A handbook of Macedonia and surrounding territories, London, 1920).

Το ζήτημα της ονομασίας θα λήξει οριστικά το 1925 όταν ο εισηγητής για τη μετονομασία ξένων τοπωνυμίων Β. Κολοκοτρώνης θα συνηγορήσει υπέρ της παραμονής του ονόματος Κιλκίς ακριβώς «εις μνήμην της αποφασιστικής παρ’ αυτό νίκης ημών κατά τον τελευταίον βαλκανικόν πόλεμον». Προσέθετε όμως ότι «θα ηδύνατο ουχ ήττον, επί το ελληνικώτερον, να λέγηται η Κιλκίς, κατά τον τύπον Χαλκίς».

Ανάρτηση στο facebook

Σχολιάστε