Με τον Κοτζιά, χωρίς τον Κοτζιά

Του Κώστα Βαξεβάνη.

Ο Νίκος Κοτζιάς, όπως παραδέχονται φίλοι και άσπονδοι εχθροί, είναι μια στιβαρή πολιτική προσωπικότητα με προσήλωση στις αρχές του. Επιπλέον, έθεσε την πολιτική του οντότητα στην επίλυση των σοβαρών εθνικών θεμάτων παραμερίζοντας το πολιτικό κόστος και τις αγκυλώσεις. Στο ερώτημα αν πρέπει να περιοριστεί στο ρόλο του ΥΠΕΞ με αβρότητες και διπλωματικές ακροβασίες ή να επιλέξει λύσεις, ο Νίκος Κοτζιάς επέλεξε αταλάντευτα να τα βάλει με τα κύματα. Θα μπορούσε για παράδειγμα να προτείνει έντεχνα  τη λύση του Μακεδονικού στο μέλλον και να επιλέξει την ιαματική λήθη που (κυρίως) δεν κοστίζει σε ψήφους. Επέλεξε να αναμετρηθεί με την υποκρισία πολλών προκατόχων του, να σηκώσει το χαλάκι αντί να το απλώσει πάνω από τα σκουπίδια και να αναμετρηθεί με την Ιστορία.

Οι αποφάσεις αυτές  παρότι είχαν την προσωπική του σφραγίδα και δανείζονταν από τον θυελλώδη χαρακτήρα του, δεν ήταν προσωπικές αποφάσεις. Ήταν κυβερνητικές αποφάσεις και κυρίως αποφάσεις του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα στον οποίο έπεφτε το βάρος της ευθύνης και του κόστους. Ο Νίκος Κοτζιάς δεν πήγε να διαπραγματευτεί εν κενώ αλλά με βάση δύο πράγματα: όσα είχαν διαμορφωθεί ιστορικά ως εκείνη τη στιγμή στο θέμα του Μακεδονικού και τη θέση του πρωθυπουργού πως πρέπει να επιλυθεί το θέμα που δημιουργούσε ομηρίες στην ελληνική εξωτερική πολιτική αλλά και στους πολίτες της χώρας αντί να επιλεγεί το «στρίβειν δια του αρραβώνος» με την πολυγλωσσία. Εν ολίγοις ο Κοτζιάς δεν είχε προσωπική πολιτική αλλά κυβερνητική θέση στην οποία έβαλε στοιχεία της προσωπικότητας και τους χειρισμούς του.

Η αντιπαράθεση του Νίκου Κοτζιά με τον Πάνο Καμμένο δεν ήταν άγνωστη. Η βάση της σχετιζόταν με την ίδια τη θέση του Καμμένου για το Μακεδονικό και τη δυσκολία που δημιουργούσε στους χειρισμούς. Δηλαδή η κυβέρνηση έπρεπε να συμπορεύεται μέσα από μια βασική διαφωνία των εταίρων της και αυτό να μην είναι και να μην φαίνεται ως πολιτική σχιζοφρένεια αλλά ως πολιτική. Από εκεί και πέρα, οι αντιθέσεις και οι αντιπαραθέσεις γέμισαν με τα προσωπικά στοιχεία των δύο αντρών.

Αρκετές φορές ο Νίκος Κοτζιάς ζήτησε από τον Αλέξη Τσίπρα να τον «στηρίξει» έναντι των χειρισμών του Καμμένου που (αντικειμενικά) δημιουργούσαν προβλήματα στους δικούς του χειρισμούς. Φαίνεται πως ο πρωθυπουργός διατύπωνε τη θέση του προς τον Κοτζιά πως οι χειρισμοί του δεν είναι εν αμφιβόλω , αντιθέτως έχουν την πλήρη συμφωνία του η οποία εκδηλώνεται σε κάθε ευκαιρία. Τόνιζε μάλιστα πως υπάρχουν δύο παράλληλες πορείες. Η μία αφορά το χειρισμό του εθνικού θέματος και η άλλη την συνύπαρξη στην κυβέρνηση.

Στο Υπουργικό Συμβούλιο που ακολούθησε τις «πρωτοβουλίες» Καμμένου στις ΗΠΑ, ο πρωθυπουργός απαίτησε σε ιδιαίτερα έντονο ύφος από τον Υπουργό Άμυνας, να δεσμευτεί για την στήριξη της κυβέρνησης πράγμα το οποίο και έκανε. Μετά από όσα συνέβησαν στο Υπουργικό και περιλάμβαναν έντονη αντιπαράθεση Κοτζιά-Καμμένου, ο ΥΠΕΞ, υπέβαλε την παραίτησή του. Οι παραιτήσεις όμως όπως έλεγε ο Αντρέας Παπανδρέου, ενίοτε γίνονται δεκτές. Στον σχολιασμό του αντικυβερνητικού Τύπου, επρόκειτο για μια επιλογή που έκανε ο Τσίπρας, αδειάζοντας τον πετυχημένο Υπουργό. Είναι όμως έτσι; Το δίλημμα στο οποίο απάντησε ο πρωθυπουργός ήταν ποιος ήταν ο καλύτερος και με ποιόν συμφωνούσε ιδεολογικά και πολιτικά; Ποιο τελικά ήταν το διακύβευμα, τα πρόσωπα; Οι πολιτικές; Μήπως η μοίρα της κυβέρνησης;

Ο Πάνος Καμμένος δεν ζήτησε την αλλαγή της κυβερνητικής θέσης για το Μακεδονικό προκειμένου να στηρίξει την κυβέρνηση. Η συνύπαρξη των δύο κομμάτων στηρίζεται σε μια συμφωνία που αφορά όλα τα υπόλοιπα πλήν του Μακεδονικού. Το θέμα λοιπόν δεν ήταν ποιος την έχει μεγαλύτερη την πολιτική του επάρκεια, αλλά η μοίρα της κυβέρνησης.

Ο καθένας μπορεί να διακρίνει πως η επιλογή του Τσίπρα είναι να πάει σε εκλογές έχοντας μπροστά του χρόνο για να αποδώσουν τα μέτρα και οι πρωτοβουλίες που ακολουθούν το μνημόνιο. Δεν υπάρχει κανένας λόγος να πάει σε εκλογές με άλυτα θέματα τα οποία θα λυθούν όπως φαίνεται (ή ελπίζει έστω) το επόμενο διάστημα. Πολύ περισσότερο δεν θέλει να πάει σε εκλογές μέσα από εκβιασμούς και τη δημιουργία μιας εικόνας  πως όλα και πρωτίστως η κυβέρνηση καταρρέουν. Αντιθέτως θέλει να πάει στις κάλπες με την εικόνα μιας Ελλάδας που βγαίνει από το τούνελ και κερδίζει τα χαμένα.

Με αυτή την έννοια, όποια απαίτηση του Κοτζιά ή του Καμμένου, να πάρει θέση ο πρωθυπουργός σε μια αντιπαράθεση που είχε πάρει τη μορφή έντονης προσωπικής κόντρας παραβλέποντας το πραγματικά πρωτεύων, πότε δηλαδή και πώς θα πάει στις εκλογές , αν θα κριθεί με βάση την πραγματικότητα που διαμορφώνεται ή αυτή που εκβιαστικά και επιπόλαια προκύπτει , είναι ανόητη πολιτικά. Δεν έχει σημασία αν στην αποτίμηση του κόσμου της Αριστεράς ο Κοτζιάς έχει και βάρος και δίκιο, αλλά αν χύνεις την καρδάρα με το γάλα επειδή την γελάδα την έπιασε φαγούρα.

Από την άλλη μεριά πολλοί αναρωτιούνται μέχρι πού θα φτάσει η κατάσταση με τον Καμμένο και αν έχει καταφέρει με τον τρόπο του να οδηγεί τα πράγματα εκεί που θέλει. Νομίζω πως η δήλωση του Τσίπρα πως δεν θα ανεχτεί ακούσια ή εκούσια διγλωσσία, δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία πως αφορά τον Καμμένο και την οριοθέτηση που διαμορφώνεται σε ιδιαίτερα φορτισμένες συνθήκες.

Ο Νίκος Κοτζιάς ως οπαδός του ιστορικού υλισμού και της διαλεκτικής, έπρεπε ίσως να κατανοεί την ενότητα και πάλη των αντιθέτων σε αυτή την κυβέρνηση αλλά και τα προβλήματα δυσλειτουργίας της. Έπρεπε επίσης (αν και ο καθένας θέτει τα δικά του όρια) να κατανοεί πως δεν υπάρχει σύγκριση του ιδίου με τον Καμμένο, ούτε αξιολόγηση, αλλά πολιτικές αναγκαιότητες και ετεροβαρή διλήμματα. Άλλο το δίλημμα Κοτζιάς ή Καμμένος και άλλο ναρκοθετώ λόγω καπρίτσιου το κυβερνητικό έργο ή αξιοποιώ κάθε δυνατότητα για να μπορέσει να αξιολογηθεί δίκαια.

Φυσικά η πολιτική δεν είναι μόνο σύγκρουση μεγάλων στόχων και αξιών. Είναι και οι προσωπικές συμπάθειες και αντιπάθειες, οι στρεβλώσεις, οι φιλοδοξίες και δυστυχώς η τύφλωση που δημιουργεί η περιστροφή γύρω ακόμη και από τον καλό εαυτό μας.

Ο Νίκος Κοτζιάς, δυστυχώς επέλεξε το  δρόμο της αποχώρησης στερώντας και από την κυβέρνηση και από τον εαυτό του. Είναι λάθος μετά την αποδοχή της παραίτησής του, να επιμένει στα προσωπικά στοιχεία που αποδεικνύουν πως είναι καλός και ήταν αναγκαίος. Δεν κρίνονται αυτά. Κρίνεται το αν ο Τσίπρας αποφάσιζε να πυροβολήσει τα πόδια του ή θα κράταγε σφαίρες για τους απέναντι. Ο Νίκος Κοτζιάς δίνει την εντύπωση πως με κάθε τρόπο προτιμούσε τη μονομαχία όπως την  εννοούσαν οι γενναίοι και προσβεβλημένοι του 18ου αιώνα. Αναμφίβολα είναι και γενναίος και γεμάτος από αξίες που δεν ανέχονται την προσβολή. Αλλά ήταν υπουργός της κυβέρνησης στην πιο κρίσιμη περίοδο. Όχι μονομάχος.

Άρθρο στο koutipandoras.gr