Λαός διχασμένος,

…πάντα νικημένος.

Του Γιώργου Τσιάρα.

Οι τοίχοι δεν λένε ψέματα, δεν χαμπαριάζουν από φτιασίδια και προεκλογικές υποσχέσεις. Σ’ έναν τέτοιο τοίχο στα Εξάρχεια διάβασα λοιπόν πριν από λίγες μέρες πως «Δεν ζούμε στην εποχή της χούντας, Ζούμε τη χούντα της εποχής μας».

Πόσο δίκιο έχει ο ανώνυμος λαϊκός σχολιαστής! Πόσο επίκαιρο και εύστοχο το σύνθημά του! Ετσι είναι, στις μέρες μας δεν χρειάζονται πια άρματα μάχης για να επιβάλουν τον βάρβαρο νεοφιλελευθερισμό και τα απάνθρωπα μνημόνιά του: τη δουλειά των τανκς την κάνουν τώρα μια χαρά οι μπανκς και τα πάσης φύσεως μίσθαρνα όργανά τους, μεταξύ των οποίων ξεχωρίζει βέβαια και πλήθος κατ’ όνομα «συναδέλφων» μου δημοσιογράφων…

Το θυμήθηκα αυτό γιατί σαν χτες, πριν ακριβώς από 45 χρόνια, ο σπουδαίος Χιλιανός ηγέτης Σαλβαδόρ Αλιέντε (ή Αγέντε, που είναι και το σωστό) και η πολυσυλλεκτική «Λαϊκή Ενότητα» (Unidad Popular), το πλατύ αριστερό μέτωπο που συγκολλήθηκε μετά από πολύχρονες προσπάθειες γύρω του, χάρη πρωτίστως στη διαλλακτική και ήπια προσωπικότητά του, κερδίζει οριακά τον ακροδεξιό και υποστηριζόμενο από ντόπια και ξένα αφεντικά αντίπαλό του, τον Αλεσάντρι, με ποσοστό 36,2%, έναντι 34,9%.

Οι Χριστιανοδημοκράτες, που έχουν από καιρό έρθει σε παρασκηνιακή συμφωνία με τη Λαϊκή Ενότητα, ψηφίζουν στη Βουλή τον Αλιέντε, που γίνεται έτσι ο πρώτος δημοκρατικά εκλεγμένος μαρξιστής πρόεδρος σε ολόκληρη την αμερικανική ήπειρο. Οι αριστεροί όλου του κόσμου πανηγυρίζουν, οι ΗΠΑ και τα τσιράκια τους λυσσούν – και οργανώνουν προσεκτικά την ανατροπή του.

Πίσω από τον όρο «Λαϊκή Ενότητα», βέβαια, κρύβεται ένα ετερόκλητο συνονθύλευμα βαθιά διχασμένο ανάμεσα σε «ριζοσπάστες» και «μετριοπαθείς»: δίπλα στο Σοσιαλιστικό Kόμμα του Αλιέντε παρατάσσονται οι Σοσιαλδημοκράτες, το Ριζοσπαστικό Kόμμα, η Κίνηση της Ενωμένης Λαϊκής Δράσης (MAPU), η Ανεξάρτητη Λαϊκή Δράση και μεγάλος αριθμός ανένταχτων, όλοι με τις δικές τους μεγάλες και μικρές «ατζέντες».

Ομως ο Αλιέντε δεν φοβάται κανέναν – ούτε «συμμάχους» ούτε εχθρούς: πιστεύει βαθιά πως το αστικό κράτος είναι ετοιμόρροπο και ότι ο λαός θα τον προστατεύσει.

Το σύνθημά του «El Pueblo Unido, Jamas Sera Vencido» – «Λαός Ενωμένος, Ποτέ Νικημένος», συνεπαίρνει τα μυαλά και τις καρδιές.

Αμέσως βάζει σε εφαρμογή το πρόγραμμά του: μέσα σε λίγους μήνες προχωρά στον μεγαλύτερο αναδασμό καλλιεργήσιμης γης που γνώρισε η αμερικανική ήπειρος, μοιράζοντας εκατομμύρια εκτάρια στους ακτήμονες, εθνικοποιεί πλήθος επιχειρήσεις και ορυχεία, δυναμώνει το εργατικό κίνημα, αυξάνει σημαντικά τους μισθούς.

Δίνει βάρος και πόρους στην αντιμετώπιση του αναλφαβητισμού, της ανεργίας και της παιδικής θνησιμότητας, με θεαματικά αποτελέσματα. Αλλά και στην εξωτερική πολιτική τα αλλάζει όλα, συνάπτοντας εμπορικές συμφωνίες με την Κούβα του Κάστρο, την Κίνα του Μάο και την ΕΣΣΔ και παγώνοντας τις σχέσεις με τις ΗΠΑ και τις αμερικανόπνευστες «κυβερνήσεις» και χούντες που περικυκλώνουν απειλητικά τη χώρα του.

Καθώς τα «συμβατικά» μέσα -προπαγάνδα, χρηματοδότηση των αντιπάλων, ψυχολογικό πόλεμο («psy-ops») κ.ά.- έχουν αποτύχει να εμποδίσουν την εκλογή του, η Ουάσινγκτον σηκώνει τα μανίκια.

Αλλωστε και οι μεγάλες αμερικανικές εταιρείες που για δεκαετίες λυμαίνονταν τον πλούτο της Χιλής -η ITT, η United Fruit, οι εξορυκτικές χαλκού Anaconda και Kennecot κ.ά.- πιέζουν ασφυκτικά την κυβέρνηση Νίξον να ρίξει τον «κόκκινο» Αλιέντε.

Η κρατικοποίηση των μεταλλείων χαλκού, που βρίσκονται υπό τον πλήρη έλεγχο των Αμερικανών, είναι η σταγόνα που ξεχειλίζει το ποτήρι.

Τον συντονισμό του πραξικοπήματος αναλαμβάνει αυτοπροσώπως η «γκρίζα εξοχότητα», ο Χένρι Κίσινγκερ: γρήγορα επιβάλλουν ένα «αόρατο εμπάργκο» της Χιλής, μπλοκάροντας τον δανεισμό από διεθνείς οργανισμούς, ενώ ταυτόχρονα εξαγοράζουν -με τη βοήθεια και της μαφίας- συνδικάτα μέσα στη Χιλή και δημιουργούν συνθήκες ασφυξίας.

Ομως το κυρίως πιάτο είναι ο προσεταιρισμός του στρατού. Ο αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων της Χιλής, Σνάιντερ, που είχε αρνηθεί να εμποδίσει με «προληπτικό πραξικόπημα» την εκλογή της Λαϊκής Ενότητας, δολοφονείται εν μέση οδώ από τη CIA, ανοίγοντας τον δρόμο στον Πινοτσέτ, τον οποίο περιέργως εμπιστεύεται ο Αλιέντε.

Τα επόμενα δύο χρόνια γίνονται δύο αποτυχημένες δολοφονικές απόπειρες εναντίον του. Στην προσπάθειά του να περιορίσει τη δράση του στρατού, ο πρόεδρος βάζει στο νέο υπουργικό συμβούλιο τρεις στρατιωτικούς, ανάμεσά τους και τον αρχηγό των ενόπλων δυνάμεων, στρατηγό Πρατς.

Τον Μάρτιο του 1973 γίνονται νέες εκλογές και η Λαϊκή Ενότητα παίρνει 44%.

Τον Ιούλιο του 1973 αποτρέπεται νέα προσπάθεια πραξικοπήματος (το «σχέδιο Ζ» της CIA). Ο Πρατς παραιτείται, καταγγέλλοντας τους σχεδιασμούς για νέο πραξικόπημα: καλεί τον Αλιέντε να ανοίξει της αποθήκες των όπλων και να οπλίσει τον λαό.

Ο Αλιέντε διστάζει και κάνει το μοιραίο λάθος: στη θέση του Πρατς τοποθετεί τον Πινοτσέτ, υπογράφοντας εν αγνοία του τη θανατική του καταδίκη.

Τον Οκτώβριο, το εξαγορασμένο συνδικάτο των φορτηγατζήδων κηρύσσει απεργία παραλύοντας την τροφοδοσία της χώρας σε βασικά αγαθά. Το κλίμα είναι εμφυλιοπολεμικό.

Στις 11 Σεπτεμβρίου του 1973, ο Πινοτσέτ, με υπόδειξη της CIA, επιτίθεται με αεροπλάνα και τανκς στο προεδρικό μέγαρο.

Μετά από σύντομη αντίσταση, και ένα τελευταίο ραδιοφωνικό μήνυμα στον λαό του, ο Αλιέντε αυτοκτονεί με το Καλάσνικοφ που του είχε χαρίσει, προφητικά, δύο χρόνια πριν, ο Φιντέλ Κάστρο.

Ο Φιντέλ, που λάτρευε τον Αλιέντε, αλλά τον θεωρούσε πολιτικά αφελή, αφού πίστευε ότι μπορεί να κάνει την επανάσταση αναίμακτα, με τον «σταυρό στο χέρι»…

Η αιματοβαμμένη Χιλή μετατράπηκε στο πειραματόζωο των οικονομολόγων της Σχολής του Σικάγου, σε δοκιμαστικό σωλήνα του θατσερισμού.

Η ήττα του Αλιέντε βαραίνει ακόμα στη συνείδηση της παγκόσμιας Αριστεράς – άλλωστε υπήρξε ένας από τους βασικούς παράγοντες για τη στροφή της ευρωπαϊκής Αριστεράς προς το σαφώς πιο «νερωμένο» ρεύμα του «ευρωκομμουνισμού», διά χειρός Ενρίκο Μπερλινγκουέρ.

Σ’ ένα από τα τελευταία του ποιήματα, πριν μετοικήσει κι αυτός στον άλλο κόσμο, ο τεράστιος Πάμπλο Νερούντα, που στήριξε τον Αλιέντε σαν αδελφός, έγραψε τους«Σατράπες»:

«Νίξον, Φρέι και Πινοτσέτ ώς τώρα, ώς τούτο τον πικρό Σεπτέμβρη του 1973,

ύαινες αχόρταγες, τρωκτικά, σιγοτρώνε τα λάβαρα, τα καταχτημένα με τόσο αίμα, με τόση φωτιά,

στα τσιφλίκια ποδοπατημένα, διαβολικοί διαγουμιστές, σατράπες, χιλιάδες φορές πουλημένοι,

ξεπουλητάδες βαλτοί από τους λύκους της Νέας Υόρκης…

πεινασμένες για δολάρια μηχανές, σημαδεμένοι από τα θύματα των λαών που θυσιάσατε,

εκπορνευμένοι μικροπωλητές ψωμιού και αέρα αμερικάνικου,

εγκληματικοί βούρκοι, συμμορίες από αφεντικά μαστροπούς

που δεν έχουν άλλο νόμο απ’ τα βασανιστήρια και την πείνα που μαστιγώνει τους λαούς…»

Άρθρο στην ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ