Διορθώνοντας λάθη των λαών

Του Τάσου Παππά.

Ολες οι εξουσίες πηγάζουν από τον λαό και ασκούνται υπέρ αυτού και του έθνους. Κάπως έτσι περιγράφουν τα περισσότερα Συντάγματα στην Ευρώπη την έννοια της λαϊκής κυριαρχίας. Γενική αρχή, σεβαστή από τους περισσότερους, που προσφέρεται όμως για πολλές ερμηνείες.

Οι εξουσίες μπορεί, όπως αναφέρεται, να πηγάζουν από τον λαό, αλλά δεν ασκούνται απευθείας απ’ αυτόν γιατί στις αντιπροσωπευτικές δημοκρατίες το σύστημα λειτουργεί διά των εκπροσώπων του λαού, δηλαδή από εκείνους που ο λαός επιλέγει να τις ασκήσουν για λογαριασμό του. Οι πολίτες στις αστικές δημοκρατίες («φιλελεύθερες ολιγαρχίες» κατά τον Καστοριάδη) εκφράζονται είτε μέσω των εκλογών σε τακτά χρονικά διαστήματα είτε μέσω δημοψηφισμάτων σε έκτακτες περιπτώσεις. Ωστόσο κι αυτή η συνθήκη παραβιάζεται με διάφορους τρόπους.

Για παράδειγμα στην Ελλάδα οι πολίτες δεν εκλήθησαν είτε με εκλογές είτε με δημοψήφισμα να τοποθετηθούν επί θεμάτων που επηρέασαν καθοριστικά την πορεία του τόπου. Ρωτήθηκε ο ελληνικός λαός για την ένταξη της χώρας στην ΕΟΚ; Οχι. Εκανε δημοψήφισμα ο Α. Παπανδρέου για μια ειδική σχέση της χώρας με την ΕΟΚ, όπως είχε υποσχεθεί προεκλογικά; Οχι. Ρωτήθηκε ο ελληνικός λαός για την είσοδο της χώρας στην ΟΝΕ; Οχι.

Ρωτήθηκε ο ελληνικός λαός για το πρώτο Μνημόνιο; Οχι. Οταν αργότερα ο Γιώργος Παπανδρέου σκέφτηκε την εκδοχή του δημοψηφίσματος, χλευάστηκε και ανετράπη. Δεν ρωτούν τους πολίτες γιατί φοβούνται ότι η κρίση τους μπορεί να είναι λανθασμένη (με ποια κριτήρια άραγε;), αλλά και όταν τους ρωτούν γιατί δεν μπορούν να κάνουν αλλιώς, αν η ετυμηγορία τους δεν τους αρέσει, επιχειρούν να την υπονομεύσουν. Στην Ιταλία αυτό συμβαίνει.

Ορθά έπραξε ο Ιταλός πρόεδρος, υποστηρίζουν πολλοί. Δεν θα άφηνε να κυβερνήσουν δύο κόμματα με αντιευρωπαϊκό προσανατολισμό. Οι πολίτες παρασύρθηκαν από τη δημαγωγία των Πέντε Αστέρων και από τον έρποντα φασισμό της Λέγκας. Δεν είχε άλλη λύση. Μάλιστα τις κινήσεις του Ματαρέλα χαιρέτισαν κορυφαίοι πολιτικοί της Ε.Ε.

Ο Γάλλος πρόεδρος Μακρόν υπέβαλε τα σέβη του στον Ματαρέλα, «ο οποίος έχει μια ουσιαστική αποστολή, αυτή της θεσμικής και δημοκρατικής σταθερότητας της χώρας, την οποία επιτελεί με πολύ θάρρος και μεγάλο πνεύμα υπευθυνότητας». Η αντιπρόεδρος της Ε.Ε., Ιταλίδα Φρεντερίκα Μογκερίνι, εξέφρασε την εμπιστοσύνη της «στην ικανότητα των ιταλικών θεσμών και του Ιταλού προέδρου να εγγυηθεί τα συμφέροντα του ιταλικού λαού τα οποία συμπίπτουν με αυτά της Ε.Ε».

Τόσος κυνισμός μέσα σε λίγες αράδες, στο όνομα των συμφερόντων του ιταλικού λαού. Ο μη αιρετός Ματαρέλα εμποδίζει να σχηματίσουν κυβέρνηση δύο κόμματα που απέσπασαν το 60% των ψήφων και αποθεώνεται. Τι είδους δημοκρατία έχουμε όταν εκείνοι που έχουν καθήκον, όπως ορίζει το Σύνταγμα, να την προστατεύουν και να την υπηρετούν ακυρώνουν στην πράξη το εκλογικό αποτέλεσμα; Η απόφαση των πολιτών σε αυτού του τύπου τις δημοκρατίες δεν είναι δεσμευτική;

Εχουν σκεφτεί όσοι υποδύονται τους θεματοφύλακες της δημοκρατίας ότι οι ενέργειές τους είναι πιθανόν να φέρουν στις νέες κάλπες τα αντίθετα από τα προσδοκώμενα αποτελέσματα (οργή αντί για φόβο);

Μήπως θα ήταν προτιμότερο να βρουν τις αιτίες που σπρώχνουν τους πολίτες παντού στην Ευρώπη στα κόμματα του ευρωσκεπτικισμού, της Ακρας Δεξιάς και στην αποχή και να επινοήσουν τα μέσα που θα αντιμετωπίζουν τέτοια φαινόμενα πριν να είναι πολύ αργά;

Ανάγωγα

Γράφει ο Τόμας Σμιντ στην «Ντι Βελτ»: «Ο πρόεδρος Ματαρέλα διορίζει έναν τεχνοκράτη πρωθυπουργό, ο διορισμός του οποίου θα τροφοδοτήσει πάλι τη λαϊκιστική υποψία ότι οι ελίτ έκαναν τα πράγματα μόνες τους, ανεξάρτητα από τον λαό».

Πρώτα πρώτα δεν είναι υποψία, είναι πραγματικότητα. Επειτα, από πού κι ώς πού είναι λαϊκισμός να απαιτείς να σέβονται οι ελίτ το εκλογικό αποτέλεσμα; Μάθαμε τώρα, ό,τι δεν μας αρέσει του κοτσάρουμε τον χαρακτηρισμό «λαϊκισμός» και ξεμπερδεύουμε.

Άρθρο στην ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ