Τζάκια και κούτσουρα

Του Νίκου Κωνσταντινίδη*

Ο πιο οργανωτικός νους της αρχαίας Ελλάδας, ο Αριστοτέλης αναφέρει στο έργο του «Αθηναίων Πολιτεία» ότι υπάρχουν τρία πολιτεύματα που είναι ορθά: Η Βασιλεία, η Αριστοκρατία και η Πολιτεία. Υπάρχουν όμως και τα παρεκβατικά τους: Η βασιλεία που εκτρέπεται σε τυραννία, η αριστοκρατία σε ολιγαρχία και η Πολιτεία σε οχλοκρατία.

Στη σημερινή Ελλάδα, η βασιλεία αντικαταστάθηκε από την οικογενειοκρατία, η ολιγαρχία ισχυροποιήθηκε πιο πολύ και η δημοκρατία αντικαταστάθηκε από μια ισχυρή πλουτοκρατία, που ελέγχει σχεδόν τα πάντα. Η σημερινή πολιτική έχει υποταχθεί πλήρως στην υπηρεσία του πλούτου, με την οποία και διατηρεί σχέση αγαστής συνεργασίας, ως προς το δούναι και λαβείν.

Άσχετα από το πού ανήκει κανείς πολιτικά, αν τα οικονομικά του είναι ανθηρά, περνά μια χαρά. Η δημοκρατία, η ισότητα και η δικαιοσύνη είναι ζητούμενα για τα μεσαία και τα χαμηλά κυρίως κοινωνικά στρώματα. Τα οικονομικά ρετιρέ βρίσκονται συνήθως πιο ψηλά από θεσμούς και πολιτεύματα.

Η διαπίστωση ότι η πολιτική εκφράζεται από ισχυρές επαγγελματικές ομάδες, είναι ηλίου φαεινότερη. Η τάξη των εργατών, των αγροτών και γενικώς των πολλών της κοινωνίας, αν και είναι η πιο πολυάριθμη, στη βουλή των Ελλήνων είναι ανύπαρκτη.

Οι μεγάλες ανισότητες στην κοινωνία πλήττουν κατά βάση τη Δημοκρατία. «Η Αρετή μεσότης εστί», λέει ξανά ο Αριστοτέλης, συμπεριλαμβάνοντας προφανώς στη άποψή του αυτή τη μεσαία τάξη, η οποία και είναι η ραχοκοκαλιά της κοινωνίας, καθώς χωρίς αυτή δεν μπορεί να σταθεί δημοκρατικό πολίτευμα.

Κυρίαρχη ωστόσο των τάξεων είναι η κυβερνητική. Αυτή ψηφίζει νόμους, βάζει φόρους, σβήνει δάνεια, τοποθετεί διοικητές, απαλλάσσει τραπεζίτες από ποινές, νομοθετεί το ακαταδίωκτο για τα πολιτικά και τα διευθυντικά στελέχη, και αυτή χαρίζει εκατομμύρια στους διάφορους «ημετέρους».

Η συνείδηση είναι συμπροϊόν της βιωματικής και της γνωστικής εμπειρίας του καθενός. Χωρίς κοινωνική συνείδηση και χωρίς δικαιοσύνη δεν μπορεί να σταθεί κανονικότητα. Μια μικρή οικογενειακή και φιλική παρέα εκπροσωπεί τη σημερινή πολιτική σε όλο της το εύρος. Ο λαός στα κόμματα αποτελεί μονίμως τη βάση, αλλά ποτέ την κορυφή. Οι αντιθετικές σχέσεις στην πολιτική κατά κανόνα είναι διπλές: Μία ανάμεσα στα κόμματα και μία άλλη μέσα σ’ αυτά. Ο αγώνας για να εκλεγεί κανείς πολιτικός είναι συνεπώς διπλός, γεγονός που δημιουργεί συνακόλουθα διπλές συγκρούσεις.

Αποτελεί ντροπή για τη Δημοκρατία και για το κόμμα που την εκπροσωπεί, όταν ο εργάτης πηγαίνει στη δουλειά με δικό του αυτοκίνητο, ενώ ο βουλευτής πηγαίνει με κρατικό. Στην Ευρώπη, ο πολιτικός που δεν κυκλοφορεί με τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς, χλευάζεται από το λαό. Εδώ σ’ εμάς ο λαός αποτελεί διαχρονικά τη μεγάλη «αγέλη», εξ ου και η υποτιμητική ονομασία, «ανοσία της αγέλης».

Σε αρκετές, πλούσιες χώρες της Ευρώπης, δεν υπάρχουν βουλευτικά γραφεία, παρά μόνο κομματικά. Και παρόλα αυτά έχουν καλύτερη δημοκρατία. Εδώ ένας βουλευτής στοιχίζει στο φορολογούμενο Έλληνα μια ολόκληρη περιουσία. Και το ερώτημα που τίθεται είναι, αν θα ήταν καλύτερο τα έξοδα από αυτά να πήγαιναν σε ΜΕΘ ή σε προσωπικό στα σχολεία; Έτσι, πιστεύω, θα έπρεπε να σκέφτεται η κάθε παράταξη που στηρίζει την Υγεία και την Παιδεία. Αν δεν αλλάξουν οι δομές, το βαθύ κράτος θα είναι πάντα παρόν ανεξάρτητα από το κόμμα που κυβερνά τη χώρα. Είναι άλλο να κερδίζεις εκλογές κι άλλο να ορίζεις ως κυβέρνηση την κρατική «Εξουσία».

Αυτό που συνέβη με την Τουλουπάκη, μέσω της συγχώνευσης δύο διαφορετικών δικαστικών αρχών, ουδέποτε άλλοτε συνέβη από την Κατοχή και μετά. Κανείς δεν τόλμησε να «εκπαραθυρώσει», με την αλλαγή του νόμου, τον ανακριτή Σαρτζετάκη στην υπόθεση της δολοφονίας του Λαμπράκη το 1963!

Αν περιμένεις να σου αλλάξουν τη ζωή αυτοί που από μικροί γαλουχήθηκαν με την εξουσία, αυτοί που βλέπουν την κοινωνία με ταξική υπεροψία, όσοι δεν ξεκίνησαν τη ζωή με αφετηρία την εργασία, αλλά την πολιτική, γιατί κατάγονται από μεγάλα τζάκια, να ξέρεις ότι τα τζάκια αυτά θα καίνε, όσο υπάρχουν κούτσουρα!

*Εκπαιδευτικός συγγραφέας, μέλος του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ Κιλκίς