Τα οργανωτικά είναι…

…το πρόσχημα.

Tου Τάσου Παππά ( ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ)

————————————————————————————————————————————————————–Ο τρόπος που είναι διαρθρωμένα τα κόμματα και η λογική που διέπει τη λειτουργία τους αποτελούν ένα σαφές δείγμα γραφής για να καταλάβουμε πώς εννοούν τη δημοκρατία και ποιο μοντέλο κοινωνίας οραματίζονται. Αυταρχικά, προσωποπαγή, κόμματα σκληρών μηχανισμών δεν μπορούν να πείσουν ότι αυτό που απαγορεύουν ή συρρικνώνουν στο εσωτερικό τους θα το αναβαθμίσουν και θα το αναπτύξουν στο μεγάλο επίπεδο. Η παγκόσμια και η εγχώρια ιστορία επιβεβαιώνουν την προεκτεθείσα άποψη.

Για την Αριστερά το θέμα της εσωκομματικής δημοκρατίας είναι μείζον, τουλάχιστον στο πεδίο των διακηρύξεων. Ωστόσο στην πράξη έχει υποστεί πλήγματα στο όνομα της αποτελεσματικότητας και της ενιαίας προς τα έξω εμφάνισης του κόμματος. Για παράδειγμα, ο δημοκρατικός συγκεντρωτισμός -βασική οργανωτική αρχή των κομμουνιστικών κομμάτων- επιβάλλει την αυστηρή πειθαρχία των μελών και των στελεχών στη γραμμή που έχει αποφασιστεί ύστερα από τον διάλογο που έχει προηγηθεί. Η πλειοψηφία διοικεί, η μειοψηφία δεν διώκεται (αν και αυτός ο κανόνας συχνά καταστρατηγείται), δεν μπορεί πάντως να διατυπώνει τις θέσεις της έξω από τις τάξεις του κόμματος γιατί αυτό συνιστά παραβίαση του καταστατικού και τιμωρείται (καθαίρεση, επίπληξη, ταπεινωτική αυτοκριτική, διαγραφή). Ωστόσο ελάχιστα αριστερά κόμματα στον πλανήτη εφαρμόζουν σήμερα τον δημοκρατικό συγκεντρωτισμό με την αυστηρότητα που ήθελε ο εμπνευστής του, ο Λένιν.

Στα περισσότερα αριστερά κόμματα τα πράγματα είναι πιο χαλαρά. Οι μειοψηφίες προστατεύονται, τα ιδεολογικά ρεύματα επιτρέπονται, οι τάσεις συγκροτούνται ελεύθερα και εκπροσωπούνται αναλογικά στα καθοδηγητικά όργανα και όσοι διαφωνούν μπορούν να εκφράζουν δημοσίως τις θέσεις τους χωρίς συνέπειες. Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν μπορεί να καταταχθεί στην τυπολογία των κομμάτων, όπως την ξέρουμε. Δεν είναι παραδοσιακό κόμμα μαζών, δεν είναι κομμουνιστικό κόμμα, δεν είναι αρχηγικό κόμμα (ούτε οι προϋποθέσεις υπάρχουν ούτε η παράδοση της Αριστεράς ευνοεί τέτοιου τύπου σχηματισμούς). Είναι ένα μέτωπο όπου συνυπάρχουν μία δεσπόζουσα συνισταμένη (Συνασπισμός) και πολλές μικρές συνιστώσες που διατηρούν την οργανωτική αυτονομία τους. Η συγκεκριμένη δομή και η έμφαση στον κινηματισμό τον βοήθησαν να απογειωθεί εκλογικά. Συνέλεξε τη διάχυτη διαμαρτυρία και την ενέταξε σ’ ένα γενικό πλαίσιο αντισυστημικής κριτικής με όχημα μια ευρύχωρη ιδεολογική πλατφόρμα.

Σήμερα προσπαθεί από δύναμη καταγγελίας να μετεξελιχθεί σε κόμμα εξουσίας. Η διαδικασία δεν θα είναι ανώδυνη. Σκοντάφτει στην καχυποψία για τις προθέσεις του μεγαλύτερου εταίρου, στον φόβο ότι θα εξοστρακιστούν οι μειοψηφικές κινήσεις και θα ακυρωθεί η κουλτούρα της πολυφωνίας, στην αγωνία μήπως δημιουργηθεί μια κλειστή γραφειοκρατική ομάδα περί τον αρχηγό που θα κάνει κουμάντο στο κόμμα. Είναι στο χέρι της πλειοψηφίας, κάνοντας τους κατάλληλους χειρισμούς και αναλαμβάνοντας τις αναγκαίες δεσμεύσεις, να διασκεδάσει το κλίμα ανησυχίας.

Το ερώτημα όμως είναι αν πράγματι το οργανωτικό ζήτημα είναι τόσο σοβαρό όσο παρουσιάζεται. Στην Αριστερά τα οργανωτικά σπανίως είναι μόνον οργανωτικά. Από πίσω καραδοκούν διαφωνίες γύρω από την ιδεολογία και την πολιτική στρατηγική. Διαβάζοντας προσεκτικά τις δηλώσεις και τα κείμενα στελεχών, τάσεων και συνιστωσών διαπιστώνεις ότι η αιτία που διχάζει τον ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι το αν θα αυτοδιαλυθούν οι συνιστώσες ή αν θα υπάρχει ενιαία ή ξεχωριστές λίστες στις εκλογικές διαδικασίες. Αυτά είναι η αφορμή. Η ουσία της αντιπαράθεσης αφορά τα ζητήματα της εξουσίας και των πολιτικών συμμαχιών.

Στα θέματα αυτά δεν δίνουν όλοι την ίδια απάντηση. Το «ναι, μπορούμε και θέλουμε να κυβερνήσουμε» της ηγεσίας, πλαγιοκοπείται από τα ερωτήματα «είμαστε έτοιμοι να κυβερνήσουμε;» «είναι φρόνιμο να κυβερνήσουμε στην παρούσα φάση;» τα οποία συνοδεύονται από τη δύσκολα κρυπτόμενη νοσταλγία που έχει κυριεύσει ορισμένους για την παλιά «καλή» εποχή των μικρών ποσοστών, τότε που το κόμμα πορευόταν χωρίς άγχος και υποχρεώσεις στον δρόμο της κριτικής, του ακτιβισμού και της ανέξοδης διαμαρτυρίας. Χάσμα απόψεων παρατηρείται και στο ζήτημα των πολιτικών συμμαχιών. Ενα κομμάτι του ΣΥΡΙΖΑ δεν θέλει μια «αριστεροκεντροδεξιά» κυβέρνηση, αλλά μια κυβέρνηση συνεργασίας της σύνολης ριζοσπαστικής Αριστεράς. Επιμένει, παρά το γεγονός ότι δεν υπάρχει το έδαφος για να ευδοκιμήσει αυτή η πρόταση.

Το δυστύχημα για τον ΣΥΡΙΖΑ είναι ότι όλη αυτή η συζήτηση δεν διεξάγεται στα όρια των κομματικών γραφείων. Βγαίνει προς τα έξω. Μερικές φορές, μάλιστα, με άκομψο τρόπο, αφού τα στελέχη θεωρούν καθήκον τους στις δημόσιες εμφανίσεις τους να καταθέτουν τις απόψεις των τάσεων και των συνιστωσών στις οποίες ανήκουν. Η συνέπεια είναι προφανής. Σύγχυση. Ο κόσμος, το δυνάμει εκλογικό ακροατήριο του ΣΥΡΙΖΑ, εισπράττει αυτήν τη χαοτική πολυφωνία ως ένδειξη αδυναμίας και συμπεριφέρεται αναλόγως. Για την ώρα στις δημοσκοπήσεις. Αργότερα και εφόσον συνεχιστεί η ίδια κατάσταση και στις κάλπες.