Στην Ακρόπολη και τη Βενιζέλου

Του Απόστολου Λυκεσά.

Ήταν στα 1958 όταν η Μαργαρίτα Γιουρσενάρ (ξανα)επισκεπτόταν τη βίλα του αυτοκράτορα Αδριανού στην Ιταλία και διαπίστωνε ότι «η Επαυλη είχε υποστεί μια κακόβουλη αλλαγή».

Τα «Αδριανού απομνημονεύματα»* είχαν κυκλοφορήσει επτά χρόνια πριν και η συγγραφέας έκπληκτη διαπίστωνε ότι είχαν γίνει μικροεπεμβάσεις στον χώρο, αδιόρατες, πλην βέβηλες, τις οποίες μάλιστα απέδιδε σε «σφάλμα, σπάνιο για Ιταλούς», μάλλον για να τις αντέξει.

Τι την είχε θυμώσει; «Ελιές κοπήκανε, για να δώσουν την θέση τους σ’ έναν αδιάκριτο χώρο σταθμεύσεως […] μια τσιμεντένια πηγή ποτίζει τους διαβάτες μέσα από ένα άχρηστο γύψινο κεφάλι που παριστάνει το αρχαίο…». Καταγράφοντας στους «εξωραϊσμούς» και την πρόσθεση αντιγράφων μέτριων ελληνορωμαϊκών αγαλμάτων που «δεν αξίζανε τέτοιο διασυρμό», κατέληγε: «Τίποτα δεν είναι πιο εύθραυστο από την ισορροπία ενός ωραίου τοπίου […] η παραμικρότερη άφρονη επιδιόρθωση που επιβάλλουμε πάνω στην πέτρα, το πρώτο λιθόστρωτο δρομάκι που κόβει έναν αγρό όπου το χορτάρι μεγάλωνε ειρηνικά για αιώνες, δημιουργούν για πάντα το ανεπανόρθωτο. Η ομορφιά απομακρύνεται. Η αυθεντικότητα επίσης».

Ξαναδιαβάζοντας τις σημειώσεις της Γιουρσενάρ (οι οποίες προστέθηκαν στην ελληνική έκδοση), προσπάθησα να φανταστώ την αποδεδειγμένα φίλη της Ελλάδας στην Ακρόπολη και τους αρμόδιους του υπουργείου Πολιτισμού να της εξηγούν τις τσιμεντο-βελτιώσεις του τοπίου και πως θα επαναλάβουν τη «θρυλική φωτογράφηση του 1951» (όπως βαφτίστηκε, τρομάρα τους, η απόφαση). Εάν ξεπερνούσε ή επιζούσε του σοκ, ίσως άντεχε και τις εξηγήσεις από τους αρμόδιους του ίδιου υπουργείου για την αβρότητα με την οποία θα κατακόψουν ολόκληρο το τοπίο στο υπόγειο –σήμερα– αρχαίο σταυροδρόμι της Βενιζέλου στη Θεσσαλονίκη. Κοντύτερα μοιάζει οι εδώδιμες ασέβειες να ξεπερνούσαν και τη μυθιστορηματική της φαντασία.

*«Αδριανού απομνημονεύματα», εκδ. Χατζηνικολή, μτφρ. Ιωάννα Δ. Χατζηνικολή, 1976.

Άρθρο στην ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ