Στήσε μια δημοσκόπηση μπορείς

Του Κώστα Βαξεβάνη.

Ξέρω πως οι δημοσκόποι θα σκίσουν τα ιμάτιά τους και οι πως οι δημοκόποι θα ζητήσουν σταύρωση, αλλά έτσι είναι τα πράγματα. Ότι συμβαίνει κάτι περίεργο με τις δημοσκοπήσεις το υποψιάζονται όλοι. Ότι δεν υπάρχει κανένας έλεγχος, για το τι βγάζει μια εταιρεία δημοσκόπησης και κυρίως πώς το βγάζει, αυτό είναι αναμφισβήτητο. Όταν μιλάμε για έλεγχο μιλάμε για αυτόν που είναι σε εξέλιξη αυτή τη στιγμή στην Αυστρία. Που ζητείται δηλαδή από την εταιρεία να παραδώσει  αν χρειαστεί τα δεδομένα ώστε να ελεγχθούν. Έλεγχος δεν είναι η ύπαρξη ενός κλαδικού οργάνου που δήθεν εγγυάται πως όλα πάνε καλά όπως συμβαίνει στην Ελλάδα. Αυτό είναι υποκρισία.

Μπορεί να στηθεί μια δημοσκόπηση; Ναι, μπορεί. Θα χρησιμοποιήσω μια εμπειρία από δημοσιογραφική έρευνα στο Κουτί της Πανδώρας, τη δεκαετία του 2000. Η έρευνα αφορούσε στην εταιρεία μέτρησης τηλεθέασης, την τότε AGB. Γύρω από την μέτρηση τηλεθεάσεων υπήρχε αντίστοιχος θόρυβος με αυτόν που υπάρχει σήμερα για τις δημοσκοπήσεις και το διακύβευμα ήταν εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ διαφήμισης.
Η εταιρεία μέτρησης τηλεθεάσεων μπορούσε με μεγάλη ευκολία να πειράξει τα νούμερα τηλεθέασης. Όχι να πλαστογραφήσει με στυλό τα αποτελέσματα όπως πίστευαν τότε αρκετοί. Τα νούμερα μπορούσαν να αλλάξουν και να είναι τα επιθυμητά, αν κάποιος παρέμβαινε στη δεξαμενή του δείγματος, των ανθρώπων δηλαδή που είχαν μηχανάκια της AGB.

Τι μπορούσε λοιπόν να κάνει η όποια εταιρεία μέτρησης τηλεθέασης; Πλήρωνε μια εταιρεία δημοσκοπήσεων, η οποία μπορούσε μάλιστα να είναι και συγγενική της μετοχικά, να κάνει μια εμπορική σφυγμομέτρηση για ένα προϊόν. Για παράδειγμα ένα απορρυπαντικό. Η δημοσκοπική εταιρεία απευθυνόταν λοιπόν σε νοικοκυριά και μεταξύ των ερωτημάτων για απορρυπαντικά, έβαζε και την ερώτηση «τι κανάλι βλέπετε συνήθως». Όλα τα δεδομένα μιας αθώας φαινομενικά εμπορικής δημοσκόπησης, διοχετεύονταν στη συνέχεια στην εταιρεία μέτρησης τηλεθέασης. Όταν η εταιρεία τηλεθέασης ήθελε να τοποθετήσει σε κάποιο νοικοκυριό το περίφημο μηχανάκη τηλεθέασης, γνώριζε από τα δεδομένα που της παρείχε η έρευνα για το απορρυπαντικό ή τα γαριδάκια, πως απευθυνόμενος στον τάδε, βάζει έναν τηλεθεατή με γνωστή τηλεοπτική προτίμηση. Φτιάχνοντας το δείγμα, μπορούσε να έχει την επιθυμητή μέτρηση τηλεθέασης. Θυμάμαι συγεκριμένα πως στο Κουτί της Πανδώρας τότε, παρομοίαζα τη διαδικασία με την παρασκευή σούπας. Αν βάλεις κρέας στην κατσαρόλα έχει κρεατόσουπα, αν βάλεις ψάρι, ξέρεις εκ των προτέρων πως θα έχεις ψαρόσουπα.

Πάμε τώρα στις δημοσκοπήσεις. Αν μια εταιρεία θέλει να βγάλει πρώτο κόμμα τη ΝΔ, αρκεί να φτιάξει το δείγμα με τρόπο που βολεύει και όχι να πειράξει το αποτέλεσμα με στυλό. Πώς μπορεί να γίνει; Αναλαμβάνει  μια δημοσκοπική να κάνει μια έρευνα με δείγμα 1.500 ατόμων. Ξεκινά την έρευνα, μόνο που αντί να απευθυνθεί σε 1.500 άτομα, απευθύνεται σε 2.500 άτομα. Στη συνέχεια από των σύνολο των 2.500 απαντήσεων, κρατά ως δείγμα τις 1.500 απαντήσεις που απαιτούνται, αλλά αυτές που θέλει με επιλογή. Έτσι μπορεί να έχει τον αριθμό που χρειάζεται, την αντιπροσωπευτικότητα του δείγματος θεωρητικά και τη νομιμοφάνεια που απαιτείται. Τα υπόλοιπα 1.000 ερωτηματολόγια είναι σαν να μην υπήρξαν. Πετιούνται στο καλάθι των αχρήστων. Δεν υπάρχει πιθανότητα κάποιος που ρωτήθηκε να γνωρίζει αν έχει συμπεριληφθεί στο δείγμα ή πολύ περισσότερο να γίνει κάποια αντιπαραβολή.

Μπορούν να συμβούν όλα αυτά τα τραγικά που αλλοιώνουν τη Δημοκρατία; Ναι μπορούν από τη στιγμή που δεν υπάρχει κανένας έλεγχος. Τα στελέχη της εταιρείας δημοσκόπησης μπορούν να εισάγουν ή να πετάνε ερωτηματολόγια κατά το δοκούν. Υπάρχουν υποψίες ότι συμβαίνουν; Υπάρχουν βεβαιότητες ότι οι ιδιοκτήτες των δημοσκοπικών παίρνουν από την πίσω πόρτα του Μαξίμου χρήματα με απευθείας ανάθεση, μέσω άλλων εταιρειών τους.

Άρθρο στο koutipandoras.gr