Το ποδόσφαιρο στο…

…προπολεμικό Κιλκίς.

Του Θανάση Βαφειάδη.

Τελείωσε το Euro, τελείωσε και το Copa America και τώρα τι θα κάνουμε χωρίς ποδόσφαιρο; Θα θυμόμαστε τα περασμένα μεγαλεία του μεγαλειώδους αυτού αθλήματος και θα τα διηγούμαστε; Εγώ πάντως αυτό θα κάνω. Θα αναφερθώ στην ιστορία του ποδοσφαίρου στο Κιλκίς, χωρισμένη σε δυο ημίχρονα. Το πρώτο αφορά την περίοδο 1923-1928 και το δεύτερο την περίοδο 1929-1934. Παράταση με τρίτο άρθρο δε θα υπάρξει, για να μην πλήξουν περαιτέρω οι διαδικτυακές μου φίλες, οι οποίες εκτιμώ ότι δεν θα ενθουσιαστούν ιδιαιτέρως με το συγκεκριμένο θέμα.

Το ποδόσφαιρο ήταν γνωστό στους πρόσφυγες που ήρθαν στο Κιλκίς, ήδη από την πρώτη δεκαετία του 20ου αιώνα. (Ο Στ. Μαυρογενους στο βιβλίο του «Το κυβερνείον του Καρς» αναφέρει ότι το 1910 στο περιφραγμένο γήπεδο του πρακτικού Λυκείου της πόλεως Καρς οι σπουδαστές την άνοιξη έπαιζαν ποδόσφαιρο). Η απήχησή του «βασιλιά των σπορ» στην πόλη μας ενισχύθηκε σημαντικά από δύο κυρίως παράγοντες: Ο πρώτος ήταν η γειτνίαση με τη Θεσσαλονίκη, που η ποδοσφαιρική της παράδοση ξεκινούσε από το τέλος του 19ου αιώνα. («Η πρώτη ποδοσφαιρική ομάδα εν Θεσσαλονίκη συγκροτήθηκε από ξένους που ζούσαν περί το 1890-95 στην πόλη και ονομάστηκε «Ουνιόν Σπορτίβ» και έπαιζαν σ’ αυτήν κυρίως Άγγλοι, Γάλλοι, Ιταλοί, Βέλγοι και κάποιοι Έλληνες Θεσσαλονικείς και Εβραίοι. Ο καλύτερος παίκτης της ομάδας ήταν ο ιερέας της Αγγλικανικής εν Θεσσαλονίκη Εκκλησίας, ο οποίος ονομαζόταν Τετ. Οι Θεσσαλονικείς είχαν τρελαθεί παρακολουθώντας έναν παπά να οργιάζει στην ντρίπλα και στο σαλτανάτι εν έτει 1892». Γιώργος Σκαμπαρδώνης, εφ. ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 7/4/1994). Ο δεύτερος λόγος ήταν η παρουσία των Άγγλων, που είχαν έρθει στην πόλη μας κατά την διάρκεια του Α’ παγκοσμίου πολέμου και συγκεκριμένα το Νοέμβριο του 1916 μετά την αποχώρηση των Γάλλων και των Ιταλών, που σύμφωνα με έγγραφο του Ημιγυμνασίου Κιλκίς ήταν εδώ από τις αρχές Δεκεμβρίου του 1915. Περιμένοντας την έναρξη των πολεμικών επιχειρήσεων οι Άγγλοι στρατιώτες προσπαθούσαν να διασκεδάσουν την ανία τους οργανώνοντας ιππικούς και ποδοσφαιρικούς αγώνες ή περιφέρονταν στους δρόμους της πόλης, πολλές φορές μάλιστα σε κατάσταση μέθης.

Μετά το 1922, το ποδόσφαιρο γνώρισε μαζική ανάπτυξη, ενώ σ’ όλη τη διάρκεια του Μεσοπολέμου λειτούργησε σαν θεσμικό στοιχείο συγκρότησης της πόλης. Στις αλάνες και στους χωματόδρομους τα παιδιά και οι έφηβοι του Κιλκίς, διοχέτευαν, παρ’ όλες τις αντιξοότητες, το περίσσευμα του δυναμισμού τους στο ποδόσφαιρο. Δημιούργησαν τις πρώτες συνοικιακές ομάδες, τον «Κεραυνό», την «Πατρίδα», και άλλες μικρότερες που το πέρασμα του χρόνου έσβησε τα ονόματά τους. Από τις συγχωνεύσεις αυτών των ομάδων δημιουργήθηκαν τα τρία μεγάλα σωματεία της πόλης, ο «Εθνικός», η «Αναγέννησις» και ο «Αχιλλεύς», που στη διάρκεια του Μεσοπολέμου διεκδικούσαν την προτίμηση των φιλάθλων.

Ο σύνδεσμος νεολαίας «Αναγέννησις», που στελεχώνονταν κυρίως από Ακαλανιώτες, αναφέρεται στα έγγραφα της κοινότητας Κιλκίς από το 1923 και διέθετε δική του λέσχη. Τα γραφεία της στεγάζονταν σε ισόγειο οίκημα στη βορειοδυτική πλευρά του Δημοτικού Κήπου. Στο οίκημα φυλάσσονταν τα όργανα γυμναστικής, αλτήρες και μπάλες ποδοσφαίρου. Το κτίριο αυτό φαίνεται ότι κατεδαφίσθηκε το 1930 σύμφωνα με έγγραφο της Ιεράς Μητροπόλεως Πολυανής περί απαλλοτριώσεως του γηπέδου μετά των θεμελίων του Συνδέσμου Νεολαίας Κιλκίς «η Αναγέννησις». Η σύνθεση της ομάδας αυτής το 1927, σύμφωνα με την ορολογία της εποχής, ήταν: τέρμα Κ. Σισμανίδης. Οπισθοφύλακες Π. Τοπουζκαλίδης και Γ. Κυριακίδης. Μέσοι Δ. Ματίδης, Π. Τσουκαλάς (αρχηγός), Σ. Σακαρίδης. Εμπροσθοφύλακες Λ. Σαμαράς, Κατσάρκας, Μ. Κωνσταντινίδης, Θ. Θεοδωρίδης και Ι. Ιωαννίδης. Βέβαια ούτε οι παίκτες ήταν οι ίδιοι σε κάθε αγώνα ούτε έπαιζαν πάντα στις ίδιες θέσεις.

Το 1927 η πόλη μας είχε έξι αθλητικούς συλλόγους και ένας από αυτούς, ο «Φοίνιξ», είχε υποβάλλει το καταστατικό του προς έγκριση στο Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης, ώστε να αναγνωρισθεί και επίσημα ως αθλητικός σύλλογος. Ψυχή της ομάδας αυτής ήταν ο ταγματάρχης Χρήστος Φωτάκης, ο οποίος αφιέρωνε όλο τον ελεύθερο χρόνο του στην εκπαίδευση των αθλητών. Όπως ήταν φυσικό ο Φωτάκης εκλέχθηκε πρόεδρος του συλλόγου κατά τις αρχαιρεσίες που έγιναν στα τέλη Ιανουαρίου της χρονιάς αυτής. Το Μάρτιο του 1927 ο «Φοίνιξ» συγχωνεύθηκε με μια από τις δυο μεγάλες ομάδες του Κιλκίς την «Αναγέννηση». Η «Αναγέννησις» θέλοντας να ισχυροποιηθεί έναντι του «αιωνίου» αντιπάλου της «Εθνικού» είχε απορροφήσει προηγουμένως και τον μικρότερο σύλλογο «Ολυμπιακό». Μικρότερες συνοικιακές ομάδες ήταν ο «Κεραυνός», η «Πατρίδα», η «Νέα Σελήνη» και ο «Όμιλος Στενημαχιτών», που και αυτές αργότερα συγχωνεύτηκαν με τα τρία μεγάλα σωματεία της πόλης, την «Αναγέννηση», τον «Εθνικό» και τον «Αχιλλέα», ο οποίος αναγνωρίσθηκε επίσημα την επόμενη χρονιά. Τα έξοδα των ομάδων καλύπτονταν από χορηγίες ιδιωτών που συμπληρώνονταν από επιχορηγήσεις της Κοινότητας.

Οι ομάδες αυτές αγωνίζονταν σε ανεπίσημο τοπικό πρωτάθλημα, οι συναντήσεις του οποίου διεξάγονταν συνήθως στο γήπεδο που βρισκόταν δίπλα στην εκκλησία των Δεκαπέντε Μαρτύρων. Οι αγώνες συγκέντρωναν το ενδιαφέρον των φιλάθλων του Κιλκίς, το οποίο κορυφωνόταν όταν αναμετρούνταν οι δυο καλύτερες ομάδες της πόλης ο «Εθνικός» και η «Αναγέννησις». Στα «ντέρμπυ» αυτά προηγούνταν οι αναμετρήσεις των δεύτερων ομάδων είτε μεταξύ τους είτε με άλλες υποδεέστερες ομάδες και ακολουθούσε ο πολυαναμενόμενος αγώνας. Συχνές ήταν οι αναμετρήσεις με «μικρές» ομάδες της Θεσσαλονίκης όπως ο «Ερμής», ο «Θησεύς», ο «Κανάρης», η «Νέα Γενεά», οι οποίες όταν έρχονταν στο Κιλκίς, παρόλο που έπαιζαν εκτός έδρας, συνήθως υπερτερούσαν. Δεν έλειπαν και οι εξορμήσεις των δικών μας ομάδων σε γειτονικές πόλεις, οι οποίες όμως σπανίως γίνονταν λόγω της δυσκολίας μετάβασης και του κόστους μεταφοράς.

Το 1928 ανέτειλε το άστρο μιας νέας ποδοσφαιρικής ομάδας του Κιλκίς, του «Προσφυγικού Αστέρος». Ένας άλλος αθλητικός σύλλογος ο «Αχιλλεύς», που σύντομα θα γινόταν η τρίτη μεγάλη ομάδα της πόλης, αναγνωρίσθηκε από τη Διεύθυνση Εθνικής Φυσικής Αγωγής Θεσσαλονίκης κατά τη συνεδρίαση της στις 11-5-1928. Την αλματώδη πορεία του «Αχιλλέως» περιέγραφε σχετική ανταπόκριση: «Μεταξύ των εν τη πόλει μας ποδοσφαιρικών σωματείων ήτο και ο μικρός και ασήμαντος «Αχιλλεύς», ιδρυθείς από μερικούς μπεμπέδες. Ο «Αχιλλεύς» όμως ολίγον κατ’ ολίγον ήρχισε να προοδεύη, τώρα δε χάρις εις την δραστηριότητα του γεν. αρχηγού κ. Α. Μαυροματίδη ανεπτύχθη και έφθασεν εις επίζηλον ακμήν. Σήμερον ο «Αχιλλεύς» είναι ο καλλίτερος και ο αρτιώτερον οργανωμένος ποδοσφαιρικός σύλλογος της πόλεως μας, συναντηθείς με πολλάς ποδοσφαιρικάς ομάδας, ακόμη και της Θεσσαλονίκης, με αποτελέσματα ικανοποιητικά» (ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΑ ΝΕΑ 3-12-1928). Ο «Αχιλλεύς» είχε καταφέρει να εξασφαλίσει δικό του γήπεδο 15 στρ., το οποίο του παραχωρήθηκε με την οριστική διανομή του αγροκτήματος Κιλκίς, που είχε ξεκινήσει τη χρονιά αυτή. Ο «Αχιλλέας» είχε συγκροτήσει δυο ομάδες και την Α’ ομάδα αποτελούσαν οι Τ. Κοσμίδης τερματοφύλακας, οι εξάδελφοι Μαυροματίδηδες οπισθοφύλακες, οι Ι. Ευθυμιάδης, Ι. Στεφανίδης, Ι. Ξενόπουλος, μεσαίοι και οι Παροτίδης, Τεταμίδης, Καραγκουνίδης, Τσουχνικάς και Κρηστάνης εμπροσθοφύλακες.

ΜΕΡΟΣ ΙΙ

Η ποδοσφαιρική χρονιά του 1929 ξεκίνησε στο Κιλκίς με την επανίδρυση ενός αθλητικού σωματείου και τελείωσε με την καθιέρωση τουρνουά για την ανάδειξη της κυπελλούχου ομάδας. Με πρωτοβουλία των παλαιών στελεχών της ομάδας Χρηστάνη, Καλαϊτζίδη και Τριανταφυλλίδη επανιδρύθηκε ο αθλητικός σύλλογος «Ολυμπιακός», ο οποίος μέχρι πριν από δυο χρόνια πρωταγωνιστούσε στα ποδοσφαιρικά πράγματα της πόλης. Στις 7 Νοεμβρίου Εμποροεπαγγελματικός Σύλλογος Κιλκίς, για να προωθήσει τα ποδοσφαιρικά πράγματα της πόλης, αποφάσισε τη θεσμοθέτηση κυπέλου αξίας 750 δρχ. Στο ποδοσφαιρικό τουρνουά για την ανάδειξη της κυπελλούχου θα συμμετείχαν οι τρεις καλύτερες ομάδες της πόλης ο «Αχιλλεύς», η «Αναγέννησις» και ο «Εθνικός».

Στις 10 Νοεμβρίου έγινε η πρώτη συνάντηση μεταξύ «Αχιλλέως» και «Αναγεννήσεως» στο γήπεδο του 13ου συντάγματος. Ο αγώνας συγκέντρωσε το ενδιαφέρον των ποδοσφαιρόφιλων του Κιλκίς, όπως γραφόταν σε σχετικό δημοσίευμα: «Άπειρον πλήθος κατέκλυσε το γήπεδον από ενωρίς, άπασαι αι στρατιωτικαί και κοινοτικαί αρχαί παρευρίσκοντο εκεί» (ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΑ ΝΕΑ 14-11-1929). Πριν την έναρξη παρέλασαν και οι τρεις συμμετέχουσες ομάδες με τα λάβαρα τους μπροστά από τη διοργανώτρια επιτροπή. Τον τόνο στη συνάντηση έδινε η μουσική μπάντα του «Μακεδονικού» που παιάνιζε πριν και κατά τη διάρκεια του αγώνα. Νικήτρια με 5-2 αναδείχτηκε η ομάδα της «Αναγεννήσεως», που έκανε το πρώτο βήμα για να το «σηκώσει το τιμημένο».

Το 1931 οι πιο ισχυρές ποδοσφαιρικές ομάδες του Κιλκίς ήταν ο «Εθνικός» και «Αχιλλέας», που είχε υποσκελίσει την άλλοτε πρωτοπόρο «Αναγέννηση». Έτσι η αναμέτρηση των δυο αυτών ομάδων που πραγματοποιήθηκε στις 30 Οκτωβρίου στο γήπεδο του 13ου Συντάγματος προσέλκυσε έναν απίστευτο αριθμό ποδοσφαιρόφιλων: «Ο αριθμός των θεατών ήτο πρωτοφανής δια την πόλιν μας. Άνδρες, νέοι, δεσποινίδες, παιδιά όλοι έσπευσαν να παρακολουθήσωσι τον εξόχου ενδιαφέροντος αυτόν αγώνα. Υπέρ τας 3.000 υπελογίσθησαν οι θεαταί, η δε πόλις μας ηρημώθη κατάν την ώραν της συναντήσεως» (ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΑ ΝΕΑ 3-9-1931).

Το 1932 η οικονομική κρίση ήταν στο απόγειό της και εκτός από την οικονομική λειτουργία που είχε καταβαραθρωθεί και κάθε άλλη κοινωνική δραστηριότητα έπνεε τα λοίσθια. Από τον κανόνα αυτό δεν ξέφυγε ο αθλητισμός του Κιλκίς, με το ποδόσφαιρο που αποτελούσε το δημοφιλέστερο άθλημα, να διανύει τη χειρότερη φάση του. Τα αθλητικά σωματεία παρουσίαζαν απερίγραπτα χάλια και δραστηριοποιούνταν με επιτυχία μόνο στη διοργάνωση χοροεσπερίδων. Ας δούμε αναλυτικά την κατάστασή τους.

Ο σύνδεσμος νεολαίας Κιλκίς η «Αναγγέννησις», που στην περίοδο της ακμής του αριθμούσε περί τα 180 μέλη και διέθετε ακίνητη περιουσία αξίας 50.000 δρχ και χρηματικό απόθεμα 40.000 δρχ, τη χρονιά αυτή μόλις που κατόρθωνε να παρατάξει ένδεκα ποδοσφαιριστές, ενώ το διοικητικό του συμβούλιο συνεδρίαζε μόνο με τέσσερα μέλη ελλείψει άλλων.

Ο μορφωτικός σύλλογος «Εθνικός», που άλλοτε διατηρούσε αξιοζήλευτο μουσικό, φιλολογικό και θεατρικό τμήμα, τώρα περιοριζόταν στη διοργάνωση χοροεσπερίδων, ενώ στην ποδοσφαιρική του ομάδα είχαν απομείνει μόνο πέντε ποδοσφαιριστές.

Ο σύλλογος φυσικής αγωγής «Αχιλλεύς», ο κατ’ εξοχήν σύλλογος κλασικού αθλητισμού, διέθετε μεν όλα τα όργανα που απαιτούνταν για την εκγύμναση των αθλητών αλλά δεν είχε κανέναν αθλητή. Συντηρούσε ποδοσφαιρική ομάδα, η οποία όμως στερούνταν ακόμη και της «ποδοσφαίρας».

Ο νεοσύστατος ποδοσφαιρικός σύλλογος «Μέγας Αλέξανδρος» δεν παρουσίαζε καμία δραστηριότητα.

Η αγαπημένη ποδοσφαιρική ομάδα των Κιλκισιωτών στο Μεσοπόλεμο υπήρξε ο «Άρης» Θεσσαλονίκης, που ήταν και η πρώτη ομάδα που είχε ανακηρυχθεί πρωταθλήτρια Ελλάδας το 1928 και είχε κερδίσει και το πρωτάθλημα το 1932. Οι Κιλκισιώτες, με πρωτεργάτη τον Κώστα Πεταλωτή ίδρυσαν το 1934 τον «Άρη» Κιλκίς, που σύντομα αναδείχθηκε η καλύτερη ομάδα της πόλης. Ο Άρης διέθετε ανδρικό και παιδικό τμήμα που προπονούνταν στα «μουλαράδικα», την αλάνα που βρίσκονταν στις παρυφές του λόφου του Αγίου Γεωργίου. Το Σεπτέμβριο του 1934 ήρθε η πρώτη μεγάλη επιτυχία του «Άρη» Κιλκίς σε επίπεδο Κεντρικής Μακεδονίας: «Το εφετεινόν πρωτάθλημα των ανεπισήμων ποδοσφαιρικών σωματείων Κεντρικής Μακεδονίας εκέρδισε κατόπιν πολλών αγώνων η ποδοσφαιρική ομάς «Άρης» της πόλεώς μας. Το έπαθλον της ωραίας αυτής νίκης επεδόθη εις την νικήτριαν ομάδα εν τελετή υπό του δημάρχου Θεσσαλονίκης» (ΦΩΣ 8-9-1934).

Η αναφορά στον ΑΡΗ και στα επιτεύγματά του νομίζω ότι είναι ο κατάλληλος επίλογος γι’ αυτό το σύντομο άρθρο. Διότι ημείς, εγώ δηλαδή, είμεθα Αρειανοί εξ απαλών ονύχων. Γιατί να το κρύψωμεν άλλωστε;

Από την ιστοσελίδα του γραφείου μας www.k4station.gr