Παιχνίδια με την πανδημία

Του Τάσου Παππά.

Φαίνεται πως η οικονομία κερδίζει τη μάχη με τη δημόσια υγεία. Για την ώρα ας χρησιμοποιήσουμε ενεστώτα χρόνο αφού ο αγώνας δεν έχει τελειώσει και δεν αποκλείεται να προκύψουν δυσάρεστα απρόοπτα τα οποία θα αναποδογυρίσουν την πραγματικότητα που προσπαθούν να επιβάλουν οι κυβερνήσεις.

Εκτιμούν ότι οι συνέπειες στην οικονομία θα είναι μη διαχειρίσιμες αν παραμείνει σε λειτουργία για καιρό το καθεστώς της καραντίνας. Οι προβλέψεις είναι όντως δυσοίωνες: μεγάλη ύφεση, εκτίναξη της ανεργίας, απογείωση του δημόσιου και ιδιωτικού χρέους – εικόνα που παραπέμπει στην περίοδο της παγκόσμιας κρίσης του 1929. Επιχειρηματικοί κολοσσοί αντιμετωπίζουν το φάσμα της κατάρρευσης και απαιτούν βοήθεια από τις κυβερνήσεις για να σωθούν με δανεικά και ελπίζουν αγύριστα, όπως έχει συμβεί αρκετές φορές στο παρελθόν σε λιγότερο δύσκολες συνθήκες.

Οι κυβερνήσεις μοιράζουν χρήμα από τους προϋπολογισμούς και από τις ενισχύσεις που παίρνουν από τους διεθνείς τοκογλύφους (αυξάνοντας το χρέος τους το οποίο δεν πρόκειται να κουρευτεί γιατί το απαγορεύουν οι σιδερένιοι κανόνες του συστήματος), προχωρούν ακόμη και σε ορισμένου χρόνου κρατικοποιήσεις (θα τις εξυγιάνουν και θα τις επιστρέψουν στους μετόχους που δεν μπόρεσαν να τις προστατεύσουν με δικά τους μέσα), αλλά αυτό δεν μπορεί να συνεχιστεί για πολύ.

Οπότε πρέπει πάση θυσία να αποκατασταθεί η οικονομική λειτουργία. Κάτω λοιπόν από την ασφυκτική πίεση του οικονομικού κατεστημένου, οι πολιτικές ελίτ –όλες πίνουν νερό στο όνομα των αγορών και ορκίζονται αταλάντευτη πίστη στο δόγμα του νεοφιλελευθερισμού– αποφάσισαν να χαλαρώσουν τα μέτρα προστασίας ώστε να πάρουν μπροστά οι μηχανές της οικονομίας.

Πρόκειται ασφαλώς για ένα παιχνίδι τζόγου, όπου η μία πλευρά δίνει τα ρέστα της για την επανεκκίνηση της οικονομίας, ελπίζοντας ότι ο αντίπαλός της δεν θα βγάλει δυνατό χαρτί και θα υποχρεωθεί να αποσυρθεί από το τραπέζι ταπί και ταπεινωμένος. Θα έχουμε αυτήν την εξέλιξη; Στον τζόγο ποτέ δεν μπορείς να είσαι σίγουρος, όσο έμπειρος κι αν είσαι, όσο γερό πορτοφόλι κι αν διαθέτεις, ακόμη κι αν οχυρωμένος πίσω από βεβαιότητες μεταφυσικής προέλευσης (ως γνωστόν οι περισσότεροι τζογαδόροι είναι προληπτικοί) πιστεύεις ότι η τύχη στο τέλος θα σου χαμογελάσει. Οι μεγάλοι χαρτοπαίκτες διηγούνται πολλά περιστατικά από τον πολυτάραχο βίο τους στις λέσχες και στα καζίνα, όπου έχασαν παρτίδες αν και φαινόταν ότι θα τις έπαιρναν.

Οι πλούσιοι και οι πολιτικοί που τους υπηρετούν κάνουν τη δουλειά τους. Και την κάνουν καλά χρόνια τώρα. Το ένα χέρι νίβει τ’ άλλο με γερές δόσεις αντισηπτικού για να εξουδετερωθούν τα μικρόβια. Για τον άπληστο καπιταλισμό επικίνδυνα μικρόβια είναι όσοι πολεμούν για να περιορίσουν τις ανισότητες και διακηρύσσουν ότι ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός, συγκρουόμενοι με τη θεωρία ότι δεν υπάρχει εναλλακτική λύση. Οι επιστήμονες, όμως, που διαφορετικούς όρκους πήραν όταν ξεκινούσαν, μπορούν να στηρίξουν με το κύρος τους αποφάσεις που ελήφθησαν με ιδιοτελή πολιτικά και οικονομικά κριτήρια;

Κανένας επιστήμονας δεν είναι σε θέση να διαβεβαιώσει ότι ο κίνδυνος του κορονοϊού έχει περάσει οριστικά. Ούτε και εκείνοι που παραβιάζοντας τις αρχές τους εμφανίζονται πρόθυμοι να χειραγωγηθούν από τις κυβερνήσεις και να βάλουν την επιστημονική κρίση τους στην υπηρεσία των ισχυρών της οικονομικής και πολιτικής εξουσίας. Περιορίζονται στο να σχετικοποιούν την απειλή για τη δημόσια υγεία, ωστόσο δεν είναι απόλυτοι, προφανώς γιατί αν τα πράγματα αλλάξουν προς το χειρότερο θα βρεθούν σε εξαιρετικά δύσκολη θέση. Αυτούς θα πάρουν με τις πέτρες, αφού οι κυβερνήσεις θα επικαλεστούν αυτών τις συστάσεις για να μην εισπράξουν οι ίδιες την κατακραυγή των πολιτών.

Ακόμη και οι εκ φύσεως αισιόδοξοι είναι πολύ μετρημένοι στις προβλέψεις τους. Οι περισσότεροι δεν αποκλείουν οδυνηρά πισωγυρίσματα, δηλαδή αναζωπύρωση της κατάστασης, που θα αναγκάσουν τις κυβερνήσεις να ξαναβάλουν στην ημερήσια διάταξη το θέμα της καραντίνας. Και τότε οι συνέπειες για τις οικονομίες θα είναι πολύ χειρότερες απ’ αυτές που αναμένονται μετά την πρώτη φάση της πανδημίας.

Η συζήτηση που γίνεται για το εμβόλιο και για τις δυνατότητες γνωστών θεραπευτικών μεθόδων που έχουν χρησιμοποιηθεί σε άλλες ασθένειες, στην οποία παίρνουν μέρος ειδικοί και κατ’ ευφημισμόν ειδικοί, έχει τα χαρακτηριστικά των συζητήσεων που ασχολούνται με το μέλλον και επιχειρούν να το περιγράψουν με ακρίβεια. Περιλαμβάνει προβλέψεις που μοιάζουν με επιθυμίες, συμπεράσματα που τη μία μέρα δείχνουν βάσιμα και την επόμενη καταρρίπτονται από καινούργια στοιχεία που φαντάζουν εξίσου βάσιμα μέχρι κι αυτά να αποδομηθούν από νέες ανακαλύψεις, πολλά «αν», «ίσως», «εφόσον» και μεταπίπτει σε χρόνο ρεκόρ από την υπερβολική αισιοδοξία στην αχαλίνωτη μαυρίλα.

*Αντί επιλόγου, η αρχή του μηνύματος των Ζαπατίστας με αφορμή την πανδημία: «Δεν αρκεί να πλένουμε τα χέρια μας και να φοράμε μια μάσκα, πρέπει να χτίσουμε άλλους κόσμους».

Ανάγωγα

Μία φράση που φέρεται να είπε η πρώην εισαγγελέας του Αρείου Πάγου Ξένη Δημητρίου στην κατάθεσή της στην προανακριτική για την υπόθεση Παπαγγελόπουλου μάλλον θα έχει βάλει σε σκέψεις στελέχη της Νέας Δημοκρατίας και του ΚΙΝ.ΑΛΛ: «Για τα πολιτικά πρόσωπα δεν σημαίνει τίποτα η αρχειοθέτηση. Μπορούν να βγουν ανά πάσα στιγμή από το αρχείο». Υπό δύο προϋποθέσεις προσθέτω: να προκύψουν νέα στοιχεία και η Δικαιοσύνη να κάνει τη δουλειά της.

Άρθρο στην ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ