Ο τράγος του Περικλή στο κομμωτήριο

Του Απόστολου Λυκεσά.

Ο ανορθολογισμός δεν εμφανίστηκε αιφνιδίως προχθές υπό μορφή πολίτη σε κομμωτήριο της Θεσσαλονίκης, απαιτώντας ανεμβολίαστη κομμώτρια να του περιποιηθεί την κόμη. Ο ανορθολογισμός εμφανίζεται ακόμη και σε κλίνη εντατικής υπό τη μορφή ασθενούς που χαροπαλεύει και δεν φοβάται να πεθάνει, αρκεί να μην αποδειχτεί ότι πεθαίνει από αυτό που πιστεύει ότι δεν υπάρχει.

Ο ανορθολογισμός είναι μια «επιστήμη» μόνος του, σείει πάνω από τα κεφάλια μας, αιώνες τώρα, «αποδείξεις», διότι διαθέτει σε άσωτες ποσότητες το φάρμακο: ρίχνει στον ασβέστη της λήθης τις διαψεύσεις του, προτιμά τις ερωτήσεις ενώ αδιαφορεί για τις απαντήσεις, βαδίζει διαρκώς με τα μάτια προσηλωμένα στις «ενδείξεις» του αναπόδεικτου, εναντίον του οποίου δύναται να στραφεί αν αποδειχθεί το αδιέξοδο.

Αμηχανία! Απαράλλακτη με του Πλούταρχου, στο αξιομνημόνευτο επεισόδιο που καταγράφει, με τον μονόκερο τράγο που είχαν δωρίσει στον Περικλή. Κατά πώς διηγείται, ο μάντης Λάμπων «διάβασε» στο κέρατο σημάδι υπερίσχυσης της πολιτικής μερίδας του Περικλή έναντι της παρατάξεως του Θουκυδίδη. Αντιθέτως ο στοχαστικός ορθολογιστής Αναξαγόρας, σπάζοντας το κρανίο του ζώου, απέδειξε την απλή ανατομική ανωμαλία που δημιουργούσε το ένα κέρατο. Ο Λάμπων κρύφτηκε τότε, αλλά μόλις επικράτησε ο Περικλής τον θαύμασαν και ξέχασαν τον επιστήμονα.

Ο Πλούταρχος αμήχανος, προσμετρώντας τη δύναμη του ιερατείου, ενώπιον του φόβου, πιθανώς, που προκαλεί ανέκαθεν το επέκεινα, κατέληγε πως «καθένα απ’ αυτά έγινε από κάποιαν αιτία, αλλά με τέτοιον τρόπο, ώστε να χρησιμεύει σαν σημάδι που φανερώνει κάτι». Πράγματι, και σε κομμωτήριο να πήγαιναν τον μονόκερο τράγο, εύκολα ο Λάμπων θα μάντευε ότι κάποια στιγμή θα πεθάνει. Παρηγορητικά, ας τα ιστορούμε, τουλάχιστον, τα σημερινά.

Άρθρο στην ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ