Νέο Ρυθμιστικό Θεσσαλονίκης
Του Μιχάλη Τρεμόπουλου.
Ο «ξαφνικός θάνατος» του Οργανισμού Ρυθμιστικού Σχεδίου και Προστασίας Περιβάλλοντος Θεσσαλονίκης (γνωστού και με τα αρχικά Ο.Ρ.ΘΕ.), δεν έγινε ευρύτερα γνωστός, μέσα και στα ραγδαία γεγονότα που ακολούθησαν.
Η πρώτη πράξη παίχτηκε με την κατάργησή του (μετά από πρωτοβουλία του υπουργού Διοικητικής Μεταρρύθμισης Κυρ. Μητσοτάκη) και τη μεταφορά των λειτουργιών του στο αθηναϊκό υπερκέντρο, τον Μάρτιο του 2014. Σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 4250/2014, η αρμοδιότητα επί του νέου Ρυθμιστικού Σχεδίου Θεσσαλονίκης μεταφέρθηκε στο Τμήμα Μητροπολιτικού Σχεδιασμού Θεσσαλονίκης, που συστήθηκε και υπάγεται στη Διεύθυνση Χωροταξίας της Γ.Γ. Χωροταξίας και Αστικού Περιβάλλοντος του ΥΠΕΚΑ.
Στις 5 Ιουνίου λέγαμε για το Ρυθμιστικό ότι «Δεν πρέπει να χαθεί άλλη μια ευκαιρία» και αναρωτιόμασταν -μεταξύ άλλων- και για τη σχέση της νέας υπηρεσίας με τις άλλες αρχές σχεδιασμού και ιδιαίτερα με το Περιφερειακό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης (ΠΠΧΣΑΑ) της Περιφέρειας Κ. Μακεδονίας, του οποίου είχε ήδη προκηρυχτεί η αναθεώρησή του. Ρωτούσαμε, πιο συγκεκριμένα, για το Ρυθμιστικό Σχέδιο Θεσσαλονίκης (ΡΣΘ) και το ΠΠΧΣΑΑ: «Πως θα επιτευχθεί η συσχέτισή τους με δεδομένα τα διαφορετικά όρια; Ποιο θα είναι πιο ισχυρό; Το ΡΣΘ που θα γίνει νόμος ή το ΠΠΧΣΑΑ που θα είναι ΚΥΑ;».
Σύντομα θα λυνόταν η απορία! Μέσα στο κατακαλόκαιρο, η κυβέρνηση κατάργησε και το ΡΣΘ! Στις 29-7-2014 ο Σταύρος Καλαφάτης ζήτησε την απόσυρση από το νομοσχέδιο που επρόκειτο να ψηφιστεί, το αίτημα του οποίου έγινε δεκτό. Η κυριότερη ένσταση αφορούσε στο γεγονός ότι το ΡΣΘ είχε γίνει με το θεσμικό πλαίσιο του χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού που πλέον δεν ισχύει, καθώς μετά την ψήφιση της μεταρρύθμισής του, το νέο θεσμικό πλαίσιο δεν κάλυπτε το Ρυθμιστικό. Ωστόσο, στις ενστάσεις περιλαμβάνονταν και ο χαρακτηρισμός του σχεδίου ως «αντιαναπτυξιακού», οι διαμαρτυρίες φορέων (π.χ. Επιμελητήρια) και η εκπεφρασμένη άποψη δημάρχων της δυτικής Θεσσαλονίκης ότι για την περιοχή αυτό το σχέδιο θα αποτελέσει τροχοπέδη στην ανάπτυξή τους.
Πλέον, το νέο ρυθμιστικό της Θεσσαλονίκης θα πρέπει να εναρμονιστεί πρωτίστως με τα προβλεπόμενα στη νέα χωροταξική και πολεοδομική μεταρρύθμιση, να περιμένει την έγκριση του ΠΠΧΣΑΑ Κ. Μακεδονίας και ακολούθως να επιστρέψει επικαιροποιημένο στη Βουλή για να ψηφιστεί. Βέβαια, το ΠΠΧΣΑΑ ενδέχεται να έχει ήδη χαρακτηριστεί από κατευθύνσεις της προηγούμενης κυβερνητικής νοοτροπίας.
Όπως έχουμε πει, η θεσμοθέτηση του Ρυθμιστικού Σχεδίου της ευρύτερης περιοχής Θεσσαλονίκης και η ίδρυση του Οργανισμού Ρυθμιστικού με το Νόμο 1561/85 χαρακτηρίστηκε ως θετική, καινοτόμα και πρωτοποριακή πρωτοβουλία, αφού έβαζε στο προσκήνιο έννοιες όπως η περιβαλλοντική προστασία, η αποκέντρωση, η ισονομία, δυνατότητες χωρικών και αναπτυξιακών παρεμβάσεων στην ευρύτερη περιοχή και έδινε αρμοδιότητες στην Αυτοδιοίκηση, εντάσσοντάς την στην Εκτελεστική Επιτροπή και στο Συμβούλιο του Ρυθμιστικού. Φάνηκε ότι ο Οργανισμός Ρυθμιστικού θα μπορούσε να λειτουργήσει ως ενοποιητικό και συντονιστικό όργανο στο σχεδιασμό και την υλοποίηση των έργων ανάμεσα στα διαφορετικά επίπεδα διοίκησης και τα κέντρα λήψης αποφάσεων.
Ωστόσο, τονίσαμε ότι η λειτουργία του υπονομεύτηκε: «Ο Οργανισμός σε πολλά σημεία βοήθησε, αλλά τελικά δεν κατόρθωσε να ικανοποιήσει τους στόχους του. Για άλλη μια φορά οι αλληλοεπικαλύψεις αρμοδιοτήτων, η κατάργηση του Συμβουλίου του Ρυθμιστικού, οι αντικρουόμενοι νόμοι, οι προεκλογικές εξαγγελίες, οι «μελέτες», οι νέοι φορείς, η ελλιπής στελέχωση, η αλλαγή του οικονομικού και κοινωνικού γίγνεσθαι, δηλ. οι πολιτικές επιλογές των κυβερνώντων, οδήγησαν τον Οργανισμό στην αδράνεια.
Κανείς όμως δεν μπορεί να αμφισβητήσει την αναγκαιότητα και τη θετική πλευρά της ύπαρξης του Ρυθμιστικού Σχεδίου και ειδικά στη σημερινή πραγματικότητα. Όπως, επίσης, κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει τους διακηρυγμένους στόχους για χωρική, οικιστική και πολεοδομική οργάνωση, για οικονομική ανάπτυξη, για κοινωνική σύγκλιση και συνοχή, για προστασία και ανάδειξη του φυσικού περιβάλλοντος και για την προστασία και ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς».
Άλλωστε, σε επιστολή μας προς την Περιφέρεια Κ. Μακεδονίας, πριν 2 χρόνια, ανησυχούσαμε για το «Ποια θα είναι η τύχη του όποιου επικαιροποιημένου Περιφερειακού Χωροταξικού Σχεδιασμού προκύψει, όταν στην πρόταση του ΥΠΕΚΑ μειώνονται τα επίπεδα σχεδιασμού, αίρεται ο δεσμευτικός χαρακτήρας σε όλα τα επίπεδα από το εθνικό χωροταξικό έως και τα Γ.Π.Σ., ακυρώνεται ο ρόλος της αυτοδιοίκησης και της αποκέντρωσης υποβιβάζοντας τον ρόλο των τοπικών κοινωνιών, υποβαθμίζονται τα Ρυθμιστικά Σχέδια τόσο για την περιοχή της Αθήνας – Αττικής (με την έγκρισή του μέσω Κ.Υ.Α. αντί Νόμου), όσο και κυρίως για την ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης, με τη «συγχώνευση του ΡΣΘ στο Περιφερειακό Πλαίσιο Κ. Μακεδονίας ως ειδικό τμήμα», που προμηνύει την κατάργηση του ΟΡΘΕ. Με την πρόταση αυτή αίρεται επίσης και ο, επανειλημμένα εξαγγελθείς αλλά ουδέποτε πραγματοποιηθείς, Μητροπολιτικός ρόλος της περιοχής της Θεσσαλονίκης. Στην ουσία προτείνεται η κατάργηση του χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού στο βωμό της fast track ανάπτυξης».
Έχουμε χαρακτηρίσει απαράδεκτη την κατάργηση του Οργανισμού Ρυθμιστικού και τη μεταφορά των λειτουργιών του στο αθηναϊκό υπερκέντρο, αφού η αρμοδιότητα επί του νέου Ρυθμιστικού Σχεδίου Θεσσαλονίκης μεταφέρθηκε στο Τμήμα Μητροπολιτικού Σχεδιασμού Θεσσαλονίκης, που συστήθηκε και υπήχθη στη Διεύθυνση Χωροταξίας της ΓΓ Χωροταξίας και Αστικού Περιβάλλοντος του πρώην ΥΠΕΚΑ. Και τονίσαμε ότι, παρόλα αυτά, έμεινε αδιευκρίνιστη η σχέση και ο ρόλος του συγκεντρωτικού μοντέλου διακυβέρνησης με τη Θεσσαλονίκη και τη Μητροπολιτική Επιτροπή της Περιφέρειας, με κίνδυνο αυτό να αποτελέσει τροχοπέδη στη λειτουργία και τη βιωσιμότητα και των δυο.
Συμπερασματικά, θεωρούμε ότι ο ΟΡΘΕ είναι απαραίτητος, καθώς θα μπορούσε να παίξει συντονιστικό ρόλο μεταξύ αυτοδιοίκησης, αρμόδιων υπουργείων και κοινωνικών φορέων της πόλης. Όμως η αντίληψη περί ανάπτυξης, αποκέντρωσης κτλ της προηγούμενης κυβέρνησης διαφέρει παρασάγγας από τη δική μας οικολογική προσέγγιση.
Γι’ αυτό και προτείνουμε στο νέο Αναπληρωτή Υπουργό Περιβάλλοντος, Γιάννη Τσιρώνη, να καταρτίσει άμεσα με νέο νομοσχέδιο το ΡΣΘ και να προβεί στην επανίδρυση του ΟΡΘΕ. Έτσι, θα κατοχυρώσει τη νέα αντίληψη, αντί να υποταχτεί στην παλιά προσέγγιση που φαίνεται να υπάρχει και στο ΠΠΧΣΑΑ.
Άρθρο στο tvxs.gr
