Ελευθερία, διαχρονικό μήνυμα του 1821

Του Χρήστου Σπίγκου.

Το πνεύμα μιας επιτυχούς και ιστορικά δικαιωμένης επανάστασης διατηρείται ως ζωογόνο στοιχείο στους επιγόνους των πρωτεργατών της.

Με εορτασμούς και τακτικές αναφορές όλοι οι λαοί ουσιαστικά υπόσχονται ανάλογη επανάληψη, όταν ενδογενείς ή εξωγενείς επικίνδυνα ανατρεπτικές συνθήκες επιβάλλουν την υπεράσπιση του εθνικού τους δικαίου.

Ο εορτασμός της ελληνικής επανάστασης του 1821 οφείλει να διατηρεί εν ζωή τον βασικό αφετηριακό της στόχο, εκείνον της ελευθερίας.

Η λέξη «ελευθερία», όσο εύκολη είναι στην εκφορά, τόσο δύσκολη είναι στην πρόσληψή της από το συλλογικό ακροατήριο.

Πρόκειται, ίσως, για τη λέξη που δημιουργεί τις πιο αντιφατικές παραστάσεις.

Η δυσκολία καθορισμού κοινά αποδεκτών ορίων οδηγεί σε βίαιες συγκρούσεις, θέτουσες σε κίνδυνο την ελευθερία των πολλών από την ισχύ των (ο)λίγων.

Καθημερινά η ελευθερία μας δοκιμάζεται, κερδίζεται ή χάνεται, ως δυνατότητα και ως δύναμη, στην πάλη της με την ελευθερία της δύναμης ενός άλλου.

Ο πολιτικός φιλελευθερισμός που διακηρύττεται από τα πλείστα των κομματικών κειμένων, συχνά αναμετριέται με τον αυταρχικό (ενδο)κομματικό-συνδικαλιστικό λόγο στην προσπάθειά του να αποφύγει την επανεξέταση, επανεπιβεβαίωση ή «επώδυνη» αναθεώρηση κάποιων ανεπίκαιρων, και εν πολλοίς απορριφθεισών από τη ζωή δημεγερτικών (το πάλαι ποτέ) δοξασιών.

Ο εν εξελίξει πανηγυρικός εορτασμός των διακοσίων χρόνων της εθνικής επανάστασης αποτελεί λαμπρή ευκαιρία να αναδειχθεί η διαπίστωση του Διαφωτισμού ότι, για να επιτευχθεί ο προορισμός της ανθρωπότητας τα δυο είδη της ελευθερίας, η πολιτική συμμετοχή και η ατομική ανεξαρτησία, επιβάλλεται να συγκερασθούν δια της πολιτικής πράξης που θα επιτρέψει στο μέγιστο δυνατό αριθμό πολιτών να κατακτήσουν το δικαίωμα της «ενοχλητικής» τεκμηριωμένης αμφισβήτησης, θεμέλιο της ηθικής και πολιτικής αξιοπρέπειας.