Εκλογές μνήμης στη Χώρα…

…των Λωτοφάγων.

Του Άρη Χατζηστεφάνου.

Η δική μου άποψη είναι ότι αυτή η κρίση, σε αντίθεση με αυτά που λένε οι οικονομολόγοι, δεν θα κρατήσει χρόνια

Δημήτρης Αβραμόπουλος (Νοέμβριος 2008)

Ενα βιβλίο και ένα ντοκιμαντέρ πρόλαβαν να συνοψίσουν την ιστορία της ελληνικής κρίσης χρέους, λίγα 24ωρα πριν από τις εκλογές

Πολλά γράφτηκαν τις τελευταίες ημέρες στα διεθνή μέσα ενημέρωσης για τη συμπλήρωση 65 χρόνων από τον θάνατο του Τζορτζ Οργουελ και αρκετοί ήταν εκείνοι που θυμήθηκαν τις πιο πολυδιαβασμένες φράσεις του. Για τις ελληνικές εκλογές θα μας αρκούσε το περίφημο απόφθεγμα από το «1984»: «Aυτός που ελέγχει το παρελθόν ελέγχει το μέλλον και αυτός που ελέγχει το παρόν ελέγχει το παρελθόν». Κάθε εκλογική αναμέτρηση στην Ελλάδα αποτελεί μια μάχη ανάμεσα σε αυτούς που θέλουν να κρύψουν το παρελθόν τους και τις πράξεις τους από τους ψηφοφόρους και σε αυτούς που θέλουν να τους το θυμίσουν.

Παλαιότερα, όταν οι δηλώσεις των πολιτικών μπορούσαν να βρεθούν μόνο στα σκονισμένα αρχεία των εφημερίδων, ήταν κυρίως τα ΜΜΕ που είχαν τον έλεγχο του παρελθόντος και –σύμφωνα με τον Οργουελ– και του μέλλοντος. Θεωρητικά το πρόβλημα λύθηκε με την έλευση του ίντερνετ, που έδωσε σε όλους πρόσβαση σε παλαιότερες δηλώσεις και υποσχέσεις πολιτικών. Ισως σε μια δυστοπική κοινωνία του μέλλοντος η δυνατότητα αυτή να χαθεί εάν επεκταθεί το λεγόμενο «δικαίωμα στη λήθη», η δυνατότητα δηλαδή των ανθρώπων (στην περίπτωσή μας των κυρίαρχων τάξεων) να σβήνουν από τις μηχανές αναζήτησης του ίντερνετ κάθε αναφορά στο πρόσωπό τους. Θεωρητικά η πληροφορία θα βρίσκεται ακόμη στα αρχεία κάποιας εφημερίδας ή κάποιου τηλεοπτικού σταθμού, πρακτικά όμως θα είναι τόσο δυσπρόσιτη όσο ήταν και τα σκονισμένα αρχεία των παλαιών εφημερίδων.

Ακόμη και σήμερα, όμως, αποτελεί ψευδαίσθηση να πιστεύει κανείς ότι ο μέσος πολίτης έχει τον χρόνο και την ικανότητα να ανατρέξει σε παλαιότερες δηλώσεις πολιτικών των κυβερνώντων κομμάτων για να σχηματίσει μια πλήρη εικόνα για τα τερατώδη ψέματα και τις ανεκπλήρωτες υποσχέσεις τους. Στις φετινές εκλογές, όμως, δύο ομάδες δημοσιογράφων φρόντισαν να μας προσφέρουν τα απόλυτα εγχειρίδια πολιτικής εξαπάτησης.

Η πρώτη προσπάθεια είναι φυσικά το εξαιρετικό ντοκιμαντέρ «Agora», του Γ. Αυγερόπουλου, που συμπυκνώνει σε περίπου δύο ώρες την κάθοδο μιας χώρας στην κόλαση της κρίσης χρέους και την προδοσία της από το πολιτικό κατεστημένο. Η πεποίθηση του Βενιζέλου ότι αυτός προσωπικά ανέβηκε τον Γολγοθά της κρίσης αλλά και η έκφραση ειλικρινούς απορίας που σχηματίζεται στο πρόσωπο του Γιάννη Αλαφούζου όταν τoν ρωτούν αν η κρίση έπληξε περισσότερο τους χαμηλοσυνταξιούχους ή τους εφοπλιστές, αρκούν για να συμπυκνώσουν τη στάση των πολιτικών και οικονομικών ελίτ απέναντι στον ελληνικό λαό.

Η δεύτερη προσπάθεια έχει τη μορφή βιβλίου και τιτλοφορείται «Μαζί τα είπανε» (εκδόσεις Λιβάνη). Ο δημοσιογράφος-τυφλοπόντικας των αρχείων Δημήτρης Μαρούλης μαζί με τον Λεωνίδα Σακλαμπάνη και τον Βασίλη Κουφόπουλο παρουσιάζουν την ιστορία της ελληνικής κρίσης χρέους μέσα από τις δηλώσεις των πολιτικών που μας έφεραν ώς εδώ.

Πέρα από τις γνωστές σε όλους φράσεις για τα «λεφτά που υπάρχουν» και τις ιστορικές «κωλοτούμπες» Σαμαρά, που έσκιζε μνημόνια και κατάπινε Ευρωπαίους αξιωματούχους, το βιβλίο περιλαμβάνει τραγελαφικά σχόλια που αποδεικνύουν ότι πέρα από την προδοσία υπάρχει και η ανεπάρκεια των πολιτικών μας αντιπροσώπων. Η πεποίθηση π.χ., του Δημήτρη Αβραμόπουλου ότι οι διεθνείς οικονομολόγοι κάνουν λάθος και η κρίση του 2008 δεν θα είχε διάρκεια αποτελεί μνημείο οικονομικής ανάλυσης μαζί με την εκτίμηση της Ντόρας Μπακογιάννη πως «ούτε ο πιο απαισιόδοξος αναλυτής δεν προβλέπει για εμάς ύφεση».

Σε αρκετές περιπτώσεις οι πολιτικοί συναγωνίζονται τον εαυτό τους σε ψευδείς δηλώσεις και λανθασμένες προβλέψεις. Η βεβαιότητα του Σημίτη ότι η προσφυγή στο ΔΝΤ «θα είναι μια ταπεινωτική για την Ελλάδα εξέλιξη» μπορεί να συγκριθεί σε μεγαλείο μόνο με τις υποσχέσεις του ιδίου ότι το ευρώ προσφέρει προστασία από «κερδοσκοπικές επιθέσεις», «σταθερότητα», «επενδύσεις», «περισσότερη απασχόληση», «χαμηλότερες τιμές και έλεγχο της ακρίβειας».

Οσο για τη σιγουριά του υπόδικου πλέον Γ. Παπακωνσταντίνου το 2010 ότι «δεν θα χρειαστεί να πάρουμε άλλα μέτρα», έχει εξίσου μεγάλη ιστορική σημασία με την υπόσχεση του ιδίου ότι το ΠΑΣΟΚ θα κρατικοποιούσε τράπεζες όταν θα ερχόταν στην εξουσία.

Η ιστορική μνήμη βέβαια είναι συχνά ένα δίκοπο μαχαίρι. Αν προκύπτει κάτι από τη σύνοψη της πρόσφατης πολιτικής ιστορίας είναι ότι περνάμε από την εποχή των μεγάλων, ψευδών, υποσχέσεων και της προδοσίας ενός ολόκληρου λαού σε μια περίοδο όπου τα «θα» των πολιτικών μικραίνουν και αποκτούν αστερίσκους. Για κάποιους αυτό λέγεται πραγματισμός και εξυγίανση του (προ)εκλογικού λόγου. Για άλλους, συνιστά το κατώφλι μιας εποχής μειωμένων προσδοκιών.

► Διαβάστε:

«Μαζί τα είπανε» (εκδόσεις Λιβάνη)

Τρεις δημοσιογράφοι ενώνουν τις δυνάμεις και τη μνήμη τους, συλλέγοντας τις πιο εξοργιστικές δηλώσεις Ελλήνων πολιτικών.

► Δείτε:

«Agora»

Ο Γ. Αυγερόπουλος συμπυκνώνει με οργή και ευαισθησία την ιστορία πέντε χρόνων κρίσης σε δύο ώρες.

ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ