Η Συμφωνία της Βάρκιζας

Του Τάσσου Παππά.

Τα ιστορικά παραδείγματα και κυρίως οι ήττες της Αριστεράς εξακολουθούν να επηρεάζουν τον σύγχρονο λόγο των κομμάτων της. Τα πρόσωπα της ηρωικής περιόδου και οι κεντρικές επιλογές που καθόρισαν την πορεία της Αριστεράς απασχολούν όχι μόνο τους ιστορικούς, αλλά και τις κομματικές συνάξεις. Ο Αλ. Τσίπρας στη δευτερολογία του στην Κεντρική Επιτροπή εξέφρασε την ενόχλησή του για όσους κάνουν λόγο για τον κίνδυνο που αντιμετωπίζει ο ΣΥΡΙΖΑ, δηλαδή να υποχρεωθεί να πάει σε μια νέα Βάρκιζα. Αυτό θα συμβεί, όπως προειδοποιούν τα στελέχη που ανησυχούν, αν βάλει νερό στο κρασί του και νοθεύσει τον ριζοσπαστικό χαρακτήρα της κυβερνητικής πρότασής του.

Η Συμφωνία της Βάρκιζας (1945), σύμφωνα με μια διαδεδομένη αντίληψη, ανήκει στην κατηγορία των «δεξιών λαθών» και έχει καταγραφεί στη συνείδηση των περισσότερων αριστερών ως ένας κατάπτυστος συμβιβασμός. Αυτή βεβαίως είναι η μισή αλήθεια σε ό,τι αφορά το ιστορικό γεγονός. Η άλλη μισή είναι ότι η Βάρκιζα προέκυψε ύστερα από ήττα στο στρατιωτικό πεδίο. Είχε προηγηθεί η μάχη της Αθήνας τον Δεκέμβρη του ’44 που οδήγησε στην αποχώρηση της ένοπλης Αριστεράς από την πρωτεύουσα. Με βάση τα πολιτικά δεδομένα της εποχής, τους συσχετισμούς που υπήρχαν στην Ευρώπη, την κούραση του λαού από την πολύχρονη πολεμική περιπέτεια και την αμφιρρεπή στάση της Σοβιετικής Ενωσης, η τότε ηγεσία του ΚΚΕ δεν είχε πολλά περιθώρια. Ή θα πήγαινε σ’ έναν συμβιβασμό ή θα επέλεγε σε κείνη τη φάση την κλιμάκωση, μεταφέροντας τη σύγκρουση στα βουνά και την επαρχία, όπου το κίνημα διατηρούσε σημαντικά ερείσματα. Εκ των υστέρων βεβαίως διακινήθηκαν οι γνωστές θεωρίες περί ανίκανης ή και προδοτικής ηγεσίας και διατυπώθηκαν τα περίφημα «αν».

Υπάρχει σήμερα παρόμοιος κίνδυνος; Φυσικά. Η ενσωμάτωση στη στρατηγική του αντιπάλου είναι η μία παγίδα που καραδοκεί. Η άλλη παγίδα, εξίσου επικίνδυνη, για την οποία δεν γίνεται τόση κουβέντα, είναι ο αριστερός τυχοδιωκτισμός. Γιατί, στην προσπάθειά σου να αποφύγεις μια νέα Βάρκιζα, μπορεί να φτάσεις σε νέο Λιτόχωρο. Η απόσταση ανάμεσα στο «δεξιό λάθος» και το «αριστερό λάθος» δεν είναι μεγάλη. Οι συνέπειες πάντως και στις δύο περιπτώσεις θα είναι εξίσου καταστροφικές και για τη χώρα και για την Αριστερά.

Άρθρο στην ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ