Mαθαίνοντας την εξέγερση

Του Γιώργου Σταματόπουλου (efsyn.gr)

————————————————————————–«Η νομιμότητα των αξιών -έλεγε ο Στεφάν Εσέλ- είναι πολύ πιο σημαντική από τους νόμους του κράτους. Εχουμε το καθήκον, ως πολίτες, να αμφισβητήσουμε τη νομιμότητα της κυβέρνησης. Οφείλουμε να σεβόμαστε τη Δημοκρατία, όταν, όμως, κάτι είναι νόμιμο αλλά χωρίς νομιμότητα, πρέπει να διαμαρτυρόμαστε, να αντιστεκόμαστε και να δείχνουμε ανυπακοή».

Μεστά λόγια, στέρεα, επιβλητικά ενός ανθρώπου που έζησε σχεδόν επί έναν αιώνα, μέσα από στρατόπεδα συγκέντρωσης, πολέμους, αντίσταση… συντάκτη, το 1948, της Παγκόσμιας Διακήρυξης Δικαιωμάτων του Αθρώπου. «Τι μήνυμα στέλνετε στους νέους ανθρώπους;» και απαντά αβίαστα: Εξοργισθείτε! Εξεγερθείτε!

Είναι εντυπωσιακό. Ανθρωποι που έχουν ζήσει δέκα δεκαετίες (!) να προτρέπουν τους νέους να εξεγείρονται. Το ίδιο μήπως δεν προέτρεπε τους εργαζόμενους να απεργούν ο Αμερικανός ιστορικός Χάουαρντ Ζιν, που κι αυτός απεβίωσε πρόσφατα, έχοντας ζήσει εννιά δεκαετίες και αυτός; Ανθρωποι που δεν επαναπαύτηκαν στις ακαδημαϊκές θέσεις στις οποίες βρέθηκαν, που μια ζωή την αφιέρωσαν στο πώς θα προστατευθούν οι αδύναμοι από την αυθαιρεσία των εξουσιών, στο πώς ο νέος θα βρει νόημα στη δική του ζωή και στη ζωή της κοινωνίας (του). Ελεγε ακόμη ο τότε 93χρονος Γαλλοεβραίος ότι «η κινητήριος δύναμη της αντίστασης είναι η αγανάκτηση». Τεράστια ήταν η συμβολή του στον ξεσηκωμό των κοινωνιών των χωρών του Μαγκρέμπ, με κυρίαρχο μήνυμά του ότι οι νέοι πρέπει να μάθουν να συνυπάρχουν με όλους και όχι μόνο με την αυθάδεια, οργή και δύναμη της νιότης τους, ότι είναι πολύ σημαντικό να συνειδητοποιήσουν όσο πιο νωρίς γίνεται την αναγκαιότητα να πολιτικοποιηθούν. Συνήγορος της ειρηνικής εξέγερσης, δεν απέρριπτε, όμως, την προσφυγή στη βία όταν οι λαοί ζουν υπό στρατιωτική κατοχή (π.χ. Παλαιστίνιοι).

Το μανιφέστο του (34 σελίδες), με τίτλο «Αγανακτήστε», ενέπνευσε όσους κατέβηκαν στις πλατείες όλου του κόσμου να διαδηλώσουν εναντίον των μνημονίων (και του καπιταλισμού και του αυταρχισμού των εξουσιών) να αυτοαποκληθούν αγανακτισμένοι.

Στη ζωή ενός ανθρώπου εκείνο που μετράει είναι η συνέπεια των λόγων του, όχι δηλαδή άλλα να λέει και άλλα να πράττει, όπως κάνει η πλειονότητα των ανθρώπων (κυρίως της διανόησης). Ο άνθρωπος θαυμάζεται και γίνεται υπόδειγμα όταν ο ίδιος γίνεται το παράδειγμα, ή προσφέρει παραδείγματα. Το γνωστό δηλαδή απόφθεγμα του Νίτσε: Θαυμάζω έναν φιλόσοφο στον βαθμό που αυτός δίνει ένα παράδειγμα (απόφθεγμα για καθημερινή επίκληση…).

Προβληματίζει εντούτοις η προτροπή «αγανακτήστε». Το να προτρέψεις τον άλλο να εξεγερθεί είναι κατανοητό, αλλά να αγανακτήσει; Πώς να κάνεις τον άλλο να αγανακτήσει; Πώς να μπεις στον θυμικό του ή και νοϊκό του κόσμο; Πώς να πεις σε κάποιον πώς να νιώσει; Φαίνεται υπερβολικό, κάπως εκβιαστικό. Εάν αυτός ο άλλος δεν μπορεί να αγανακτήσει, εάν αδιαφορεί για όσα συμβαίνουν γύρω του, πώς θα ξεσηκωθεί; Αυτό, ίσως, εννοούσε ο Στεφάν Εσέλ: να μάθουμε να αγανακτούμε, να μάθουμε να μη δεχόμαστε μοιρολατρικά τη μοίρα μας. Να μάθουμε να εξεγειρόμαστε.