JFK-LBJ: Μια διπλή δολοφονία;
Του Γιάννη Βαρουφάκη.
Όταν πριν ένα χρόνο πρωτοήρθα στο Τέξας, για να διδάξω στη Σχολή Δημοσίων Υποθέσεων του Πανεπιστημίου του Τέξας που φέρει την ονομασία ιττου Lyndon Baines Johnson (γνωστού ως LBJ), έφερα μαζί μου μια πολύ συγκεκριμένη άποψη-προκατάληψη για τον άνθρωπο του οποίου το όνομα φέρει η νέα μου σχολή, καθώς και για τον ρόλο του στη δολοφονία του Κέννεντυ, η οποία τον εκτόξευσε στον Λευκό Οίκο εκείνη τη ζοφερή μέρα, σαν σήμερα πριν από πενήντα χρόνια, στο Ντάλλας.
Σύμφωνα με την άποψη εκείνη, που στηρίχτηκε σε πηγές οι οποίες αργότερα αποτέλεσαν τη βάση της ταινίας «JFK» του Όλιβερ Στόουν, η ιστορία φαινόταν να γέρνει προς την εξής ερμηνεία. Ο Κέννεντυ είχε δημιουργήσει θανάσιμους εχθρούς σε δύο μέτωπα: (α) Μεταξύ των κουβανών εμιγκρέδων και της αμερικανικής μαφίας, οι οποίοι δεν του συγχώρησαν ότι αρνήθηκε να στείλει τον αμερικανικό στρατό να πνίξει την επανάσταση του Κάστρο (κάτι που κόστισε πολύ στη μαφία, που ξάφνου έχασε τα καζίνο της στην Αβάνα), και (β) μεταξύ των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων, οι οποίες ήθελαν διακαώς να εισβάλλουν στο Β. Βιετνάμ, κάτι στο οποίο ο πρόεδρος Κέννεντυ αντιστεκόταν σθεναρά.
Όσο για τον LBJ, σύμφωνα πάντα με την ερμηνεία αυτή, ήταν πιο επιρρεπής σε αυτές τις επεμβάσεις, κάτι που απέδειξε, αφού έγινε πρόεδρος, εγκρίνοντας την αποστολή εκατοντάδων χιλιάδων στρατιωτών στο Βιετνάμ. Σύμφωνα με αυτή την ερμηνεία, ο LBJ μπορεί και να ήξερε, ή να είχε προειδοποιηθεί, για τη δολοφονία του προέδρου του. Το γεγονός ότι επί της προεδρίας του ασκήθηκε η πιο προοδευτική οικονομική και κοινωνική πολιτική στην ιστορία των ΗΠΑ, μειώνοντας κατά 50% το ποσοστό της φτώχειας και δίνοντας για πρώτη φορά πραγματικά δικαιώματα στους μαύρους της Αμερικής, ιδίως στον νότο απ’ όπου καταγόταν ο σκληροτράχηλος LBJ και μόνο ένας τεξανός ντόπιος μπορούσε να επιβάλει αυτά τα δικαιώματα στους ρατσιστές νότιους, κρινόταν (από αυτή την ερμηνεία) ως η προσπάθεια του LBJ να αντισταθμίσει τη συμμετοχή του (άμεση ή έμμεση) στη δολοφονία JFK, καθώς και στις τραγικές απώλειες ανθρώπινης ζωής στο Βιετνάμ (τόσο μεταξύ Βιετναμέζων όσο και μεταξύ αμερικανών φαντάρων) για τις οποίες ευθυνόταν ο LBJ.
Αυτή ήταν η άποψη με την οποία κατέφτασα στη σχολή LBJ, απ’ όπου σας γράφω τούτες τις γραμμές. Τον χρόνο που μας πέρασε έχω μιλήσει με πολλούς ανθρώπους που έχουν στιγματιστεί, έχουν πληγωθεί, από εκείνα τα γεγονότα. Ανθρώπους που τα έζησαν από πολύ κοντά. Από το παράθυρο του γραφείου μου ατενίζω την προεδρική βιβλιοθήκη του LBJ – ένα εντυπωσιακό κτίριο το οποίο περιέχει κάθε ένα χαρτί, επίσημο και ανεπίσημο, που είτε στάλθηκε στον Λευκό Οίκο είτε προήλθε από αυτόν, καθώς και όλες τις μαγνητοφωνημένες συνομιλίες του LBJ από το Οβάλ Γραφείο.
Ως μέλος της σχολής LBJ έχω πρόσβαση σε αυτά τα αρχεία, τα οποία βεβαίως δεν έχω προλάβει (κι ούτε θα προλάβω ποτέ) να μελετήσω ενδελεχώς. Από αυτά όμως που έχω δει και έχω ακούσει τους τελευταίους δώδεκα μήνες, μπορώ να σας πω ότι η αρχική μου άποψη, με την οποία ήρθα στο Τέξας, συγκρούεται με μια διαφορετική ερμηνεία, την οποία θα σκιαγραφήσω, χωρίς να σημαίνει ότι είναι απαραιτήτως η αληθής ερμηνεία, στις ακόλουθες γραμμές.
Η εναλλακτική ερμηνεία δεν διαφέρει από την αρχική, σύμφωνα με την οποία ο Κέννεντυ είχε δημιουργήσει εχθρούς μεταξύ της μαφίας, των αντικαστρικών Κουβανών και του στρατού που ήθελε επέμβαση στο Βιετνάμ κόντρα στη θέληση του Κέννεντυ. Έτσι ήταν. Μάλιστα, στο Ντάλλας την ώρα της δολοφονίας του πράγματι υπήρξε μία ομάδα εκτελεστών αποτελούμενη από μαφιόζους και Κουβανούς. Δεν ήταν όμως η μόνη. Οι πηγές μου αναφέρονται σε τρεις διαφορετικές ομάδες, παραταγμένες σχετικά κοντά μεταξύ τους στο μήκος της διαδρομής που ακολούθησε η προεδρική πομπή. Όσο για το κατά πόσο ο Κέννεντυ είχε εναντιωθεί στη μαζική αποστολή στρατευμάτων στο Βιετνάμ, εδώ υπάρχει κάτι το ενδιαφέρον: Για δεκαετίες η επίσημη θέση ήταν πως κάτι τέτοιο ήταν μύθος. Πως ο Κέννεντυ θα δεχόταν, τελικά, να στείλει στρατεύματα, όπως έκανε αργότερα ο LBJ, και πως απλώς μετά τη δολοφονία του επικράτησε η ρομαντική άποψη ότι ο JFK θα έκανε κάτι διαφορετικό – ότι θα είχε αποτρέψει τη μετατροπή του Βιετνάμ σε πεδίο σφαγών. Τώρα ξέρουμε ότι αυτό δεν ήταν παρά μια παραποίηση της ιστορίας με στόχο τη μείωση του δολοφονημένου προέδρου και την ηθική εξίσωσή του με εκείνες τις δυνάμεις που αιματοκύλησαν το Βιετνάμ. Ως απόδειξη θα αναφερθώ στο σημείωμα που απέστειλε ο στρατηγός Μάξγουελ Τέιλορ στο αρχηγείο των ενόπλων δυνάμεων των ΗΠΑ στις 4 Οκτωβρίου 1963, με το οποίο μεταφέρει στους συναδέλφους του την τελεσίδικη απόφαση του προέδρου Κέννεντυ με τα εξής λόγια: «Όλος ο σχεδιασμός σας θα πρέπει να στοχεύει στην προετοιμασία των ενόπλων δυνάμεων για απόσυρση [σημ. από το Βιετνάμ] όλων των ειδικών δυνάμεων και του προσωπικού παροχής βοήθειας μέχρι το τέλος του ημερολογιακού έτους 1965».
Ως εδώ καλά. Η αρχική ερμηνεία ότι ο JFK δολοφονήθηκε, τουλάχιστον εν μέρει, επειδή, αντίθετα με τον LBJ, θα απέσυρε τον αμερικανικό στρατό από το Βιετνάμ, φαίνεται να επιβεβαιώνεται. Εκεί που διαφέρει η νέα ερμηνεία, που σας παρουσιάζω εδώ, αφορά σε ένα ακόμα πιο σοβαρό κίνητρο εκείνων που τράβηξαν στην σκανδάλη απ’ ό,τι ήταν η καούρα τους να επιτεθούν στον Χο Τσι Μινχ. Η ερευνήτρια Χέδερ Πάρσελ έχει ανακαλύψει ένα σημαντικό ντοκουμέντο επ’ αυτού: Στα αρχεία του LBJ, στην προαναφερόμενη βιβλιοθήκη, βρέθηκε «εμπιστευτικός φάκελος ασφαλείας» με ημερομηνία 1961, όπου προβλέπεται ξαφνικό, απρόκλητο, πυρηνικό χτύπημα εναντίον της ΕΣΣΔ και της Κίνας ταυτόχρονα, το οποίο θα εξαπολύετο το 1963. Σύμφωνα με άλλα αρχεία, ο Κέννεντυ έγινε έξαλλος όταν έμαθε για αυτό το σχέδιο και διέταξε να σταματήσει αυτός ο προγραμματισμός. [Σημειωτέον ότι τον καιρό εκείνο η ΕΣΣΔ διέθετε περί τα 80 πυρηνικά, την ώρα που η Αμερική διέ- θετε πάνω από 3.000. Έως το τέλος της δεκαετίας του 1960 η ισορροπία είχε επέλθει και το «πρώτο χτύπημα» είχε ξεχαστεί από το Πεντάγωνο.]
Σύμφωνα λοιπόν με αυτή την ερμηνεία, το Πεντάγωνο και η CIA βρέθηκαν αντιμέτωπες με τον JFK για μια σειρά θεμάτων, το κορυφαίο εκ των οποίων δεν ήταν ούτε η Κούβα ούτε το Βιετνάμ, αλλά η απρόκλητη πυρηνική επίθεση εναντίον της ΕΣΣΔ και της Κίνας εν έτει 1963. Βέβαια, τίποτα δεν είναι σίγουρο, καθώς όλα αυτά τα ζητήματα εξακολουθούν να καλύπτονται από ένα πέπλο σιωπής. Πρέπει όμως να σημειώσω το εξής αναμφισβήτητο γεγονός, το οποίο μου μετέφερε αυτόπτης μάρτυρας: Μετά τη δολοφονία του Κέννεντυ, το πτώμα του μεταφέρθηκε εσπευσμένα στην Ουάσινγκτον με το προεδρικό αεροπλάνο. Μάλιστα, για να χωρέσει από την πόρτα το φέρετρο, αναγκάστηκαν να ξηλώσουν ένα κομμάτι του διαδρόμου και κάποια καθίσματα. Στο αεροπλάνο ταξίδεψαν η Τζάκι, ο LBJ με τη γυναίκα του Lady Bird Τζόνσον, άνδρες της ασφάλειας και, μεταξύ άλλων, ο Μπιλ Μόγιερς, εκπρόσωπος Τύπου των JFK και LBJ. Μετά την απογείωση και λίγο πριν ορκιστεί ο LBJ πρόεδρος (ναι, η ορκωμοσία έγινε εν πτήσει), ο Μόγιερς είδε τον LBJ να κοιτά έξω από το παράθυρο του αεροπλάνου με το κάτω χείλος του να τρέμει. Τον ρώτησε τι σκεφτόταν. Τότε ο LBJ του απάντησε το εξής: «Αναρωτιέμαι αν οι πύραυλοι πετάνε αυτή τη στιγμή».
Εν κατακλείδι, σύμφωνα με αυτή την ερμηνεία, ο LBJ προέβη στην εξής συμφωνία με το Πεντάγωνο – με εκείνους που ουσιαστικά πάτησαν την σκανδάλη: Εσείς δεν θα χρησιμοποιήσετε πυρηνικά εναντίον της ΕΣΣΔ και της Κίνας κι εγώ θα σας επιτρέψω να κάνετε ό,τι θέλετε στο Βιετνάμ. Σύμφωνα με τις πηγές απ’ όπου προκύπτει αυτή η ερμηνεία, ο LBJ γνώριζε πως, αν έσπαγε αυτή τη συμφωνία και σταματούσε τον πόλεμο του Βιετνάμ, θα κατέληγε κι εκείνος σε φέρετρο – όπως οι δύο Κέννεντυ. Οι ίδιες πηγές μου λένε: «Ο LBJ ποτέ δεν ξεπέρασε τις τύψεις για αυτό που επέτρεψε να γίνει στο Βιετνάμ ώστε να γλιτώσει η υφήλιος ένα πυρηνικό ολοκαύτωμα και, παράλληλα, να τον αφήσουν ελεύθερο να δώσει πολιτικά δικαιώματα στους μαύρους του νότου και να εφαρμόσει την πολιτική του εναντίον της φτώχειας. Για αυτό δεν κατέβηκε ξανά για πρόεδρος το 1968. Για αυτό δεν ξαναχαμογέλασε ποτέ και πέθανε θλιμμένος και αποκαρδιωμένος. Ουσιαστικά την ημέρα που δολοφονήθηκε ο JFK δολοφονήθηκε και ο LBJ».
Ποτέ δεν θα ξέρουμε ακριβώς τι συνέβη. Ο Όλιβερ Στόουν, στον οποίο μετέφερα αυτή την ερμηνεία πριν μερικούς μήνες, μου είπε ότι δεν πείθεται. Ότι ο LBJ τους έστειλε στο Βιετνάμ με ενθουσιασμό. Δεν μπορώ να κρίνω, πέραν του να σας πω ότι οι άνθρωποι με τους οποίους συζητώ τα ζητήματα αυτά εδώ στο Τέξας και οι οποίοι γνώριζαν τον LBJ προσωπικά εμμένουν στην εναλλακτική άποψη που παρέθεσα. Μια άλλη άποψη που ρίχνει κάποιο φως στα γεγονότα προ πενήντα ετών. Νομίζω ότι έχει ενδιαφέρον.
Άρθρο στο περιοδικό Hot Doc.
