H Αρπαγή της Ευρώπης
Του Γιάνη Βαρουφάκη.
Τη δεκαετία του 1930, ο ανθρωπολόγος Εβανς-Πρίτσαρντ διαπίστωσε κάτι εξαιρετικά ενδιαφέρον καθώς μελετούσε την αφρικανική φυλή Αζάντε και την εξουσία που ασκούσε το μαντείο τους.
Οι Αζάντε αντιλαμβάνονται εξίσου καλά με εμάς, έγραφε ο Βρετανός ανθρωπολόγος, ότι η αποτυχία των χρησμών του μαντείου τους να προφητεύουν σωστά απαιτεί μια εξήγηση.
Ομως είναι σε τέτοιον βαθμό παγιδευμένοι στις μυστικιστικές έννοιες που χρησιμοποιεί το μαντείο, ώστε χρησιμοποιούν τις ίδιες, ή συναφείς, μυστικιστικές έννοιες για να εξηγήσουν την… προβλεπτική αποτυχία του μαντείου.
Η αντίφαση ανάμεσα στα γεγονότα και στις προφητείες του μαντείου εξηγείται από το ίδιο μαντείο κάνοντας χρήση των ίδιων μυστικιστικών εννοιών. Συνεπώς η απήχηση και εξουσία του μαντείου δεν πλήττεται όταν οι χρησμοί του αποδεικνύονται ανόητοι!
Σας θυμίζει κάτι; Κάθε φορά που τρόικα και υποταγμένες σε αυτήν κυβερνήσεις προβαίνουν σε προβλέψεις για την ανάκαμψη, τις επενδύσεις κ.λπ. κ.λπ. στη βάση των γνωστών μυστικιστικών οικονομικών τους μοντέλων, οι χρησμοί τους αποδεικνύονται αστείοι.
Κι όμως, αντί αυτοκριτικής, επιστρέφουν στο ίδιο μοντέλο με το οποίο εξηγούν την… προβλεπτική τους αστοχία, εμμένοντας στο αλάθητό τους, πριν προβούν στην επόμενη ανόητη πρόβλεψη. Η σκοπιμότητα στρέφει, όχι μόνο τους Αζάντε, αλλά και τη σημερινή επίσημη Ευρώπη στην τελετουργική πίστη για τον ίδιο ακριβώς λόγο: επειδή λείπει η αντιπαράθεση στη βάση λογικών επιχειρημάτων εντός μιας λειτουργούσας δημοκρατίας.
Βέβαια, όπως και με το μαντείο των Αζάντε, η θρησκοληπτική προσήλωση του Βαθέος Κατεστημένου της Ευρώπης στους ιερούς «κανόνες» της Ε.Ε., της ΕΚΤ κ.λπ. δεν είναι παρά ένα πέπλο πίσω από το οποίο οι ισχυροί προωθούν την πολιτική ατζέντα τους.
Ισως αυτό δεν θα ήταν τόσο κακό αν η συγκεκριμένη ατζέντα δεν ωθούσε γοργά την Ευρώπη σε οικονομική, πολιτική και ηθική αποδόμηση. Αυτό έχει γίνει πλέον σαφές στον πυρήνα της Ε.Ε.
Πριν από ένα χρόνο, σε δημόσια συζήτησή μας με τον Εμανουέλ Μακρόν, τότε υπουργό Οικονομίας της Γαλλίας και νυν υποψήφιο πρόεδρο, αναφέρθηκα στην έλλειψη σοβαρής οικονομικής ανάλυσης που χαρακτηρίζει τις Βρυξέλλες και τη Φρανκφούρτη και την υποκατάστασή της με τη θρησκόληπτη προσήλωση στα πρωτόλεια δόγματα με τα οποία έχουν εμποτιστεί οι «κανόνες» της ευρωζώνης.
Ο Μακρόν όχι μόνο συμφώνησε, αλλά και προειδοποίησε το εμβρόντητο ακροατήριο πως η συνεχιζόμενη κρίση του ευρώ παγίδευε την Ευρώπη σε κάτι που θυμίζει νέο θρησκευτικό πόλεμο ανάμεσα σε καθολικούς και καλβινιστές.
Αστειευόμενος, και αντιγράφων τον Γεώργιο Παπανδρέου, «διαμαρτυρήθηκα» που εξαίρεσε τους ορθόδοξους Ελληνες: έναν λαό που του επιβάλλουν «ορθόδοξες» οικονομικές πολιτικές, των οποίων η εξασφαλισμένη αποτυχία τον μετατρέπει σε καθολικώς διαμαρτυρόμενο…
Πώς όμως εξηγείται αυτή η θρησκόληπτη προσήλωση σε «κανόνες» που είναι αδύνατον να επιβληθούν χωρίς να διαλυθεί το ευρώ και κατ’ επέκταση η Ε.Ε.;
Αυτό είναι το ερώτημα που προσπαθεί να απαντήσει η «Αρπαγή της Ευρώπης» ξεκινώντας από το 1950 με τη θεμελίωση της Ευρωπαϊκής Ενωσης σε καρτέλ βαριάς βιομηχανίας, το οποίο απαιτούσε μια κοινή αγορά κι ένα κοινό νομισματικό σύστημα που όμως θα παρείχαν και θα διαχειρίζονταν οι ΗΠΑ στο πλαίσιο του μεταπολεμικού παγκόσμιου συστήματος Μπρέτον Γουντς.
Το κοινό εκείνο νομισματικό σύστημα λειτουργούσε εντυπωσιακά όσο οι ΗΠΑ ήταν πλεονασματική οικονομία, καθώς η Ουάσινγκτον (σε αντίθεση με το Βερολίνο σήμερα) κατανοούσε ότι το αντίτιμο που πρέπει να καταβάλει ο ηγεμών ενός νομισματικού συστήματος είναι η υποχρέωση να ανακυκλώνει τα πλεονάσματά του προς τις ελλειμματικές περιφέρειες.
Δυστυχώς, στα τέλη της δεκαετίας του 1960 οι ΗΠΑ έχασαν το πλεόνασμά τους μια διά παντός και έτσι το νομισματικό σύστημα Μπρέτον Γουντς κλυδωνιζόταν. Λίγο μετά, τον Αύγουστο του 1971, ο πρόεδρος Νίξον προχώρησε σε αυτό που ονομάζω Eurexit –την εκπαραθύρωση ολόκληρης της Ευρώπης (αλλά και της Ιαπωνίας) από τη ζώνη του δολαρίου.
Από τότε Γαλλία και Γερμανία μπήκαν στη διαδικασία να διασώσουν την Ε.Ε. (ΕΟΚ τότε) δημιουργώντας το δικό τους νομισματικό σύστημα το οποίο ήταν απαραίτητο για την επιβίωση του οικονομικού καρτέλ που θεμελίωνε την Ενωση.
Το πρόβλημα, που είναι και η ρίζα της σημερινής κρίσης, ήταν ότι οι γαλλογερμανικές ελίτ δεν κατάλαβαν ποτέ αυτό που ήξεραν οι Αμερικανοί αξιωματούχοι: ένα κοινό νομισματικό σύστημα χωρίς σοβαρή ανακύκλωση των πλεονασμάτων των ισχυρών οικονομιών δημιουργεί μεγάλες ταλαντώσεις (από ραγδαία μεγέθυνση σε βαθιά συρρίκνωση) οι οποίες νομοτελειακά (δεδομένης της έλλειψης ικανών «αμορτισέρ») θα το καταστρέψουν.
Η ευρωζώνη βιώνει σήμερα την ατέρμονη υπαρξιακή κρίση της πληγώνοντας την Ευρώπη και ενισχύοντας τους εχθρούς της ιδέας μιας δημοκρατικής ένωσης, επειδή οικοδομήθηκε στη βάση της συναίνεσης των ισχυρών συμφερόντων που την έχτισαν ότι δεν θα επιτρέψουν ποτέ τη δημιουργία πολιτικού μηχανισμού ανακύκλωσης των πλεονασμάτων.
Κι έτσι, όταν ήρθε η αναπόφευκτη κρίση, Βρυξέλλες, Βερολίνο και Φρανκφούρτη επέλεξαν τον στρουθοκαμηλισμό, τη θρησκοληψία γύρω από τους έωλους «κανόνες» και τη γενικευμένη λιτότητα που έβαλε τους λαούς της Ευρώπης στο σιδερένιο κλουβί του μόνιμου αποπληθωρισμού. Κι επειδή ο αποπληθωρισμός πάντα γεννά πολιτικά τέρατα, όπως και στη δεκαετία του 1930, η αποδόμηση βρίσκεται πλέον σε προχωρημένο στάδιο.
Κάποιοι μας ζητούν να κάνουμε υπομονή, να δεχτούμε κι άλλες ανόητες πολιτικές λιτότητας, κι άλλα μερικά χρόνια με στόχους πρωτογενούς πλεονάσματος που ερημώνουν την Ελλάδα, ώστε να μείνουμε στο τρένο της Ευρώπης καθώς εξελίσσεται σε μια δημοκρατική ομοσπονδία.
Ομως τα σιδερένια κλουβιά δεν εξελίσσονται ποτέ από μόνα τους, «φυσιολογικά», σε δημοκρατικές ομοσπονδίες. Αλλοι πάλι μας προτείνουν να αποτελειώσουμε ό,τι έχει μείνει από αυτή την αυταρχική και αποτυχημένη Ενωση, οδεύοντας, στον δρόμο που χάραξε το Brexit, προς Grexit, Italexit, Spaxit κ.λπ.
Σφάλλουν και οι μεν και οι δε. Το ζήτημα είναι να δραπετεύσουμε από το κλουβί χωρίς να είμαστε εμείς εκείνοι που προτείνουν την καταστροφή του κοινού μας σπιτιού, δίνοντας έτσι μέγα δώρο στη Διεθνή του Μισανθρωπικού Εθνικισμού που ενισχύεται από τον αποπληθωρισμό και που πράγματι στοχεύει να καταστρέψει το κοινό μας σπίτι.
Ποια είναι η λύση; Ο συνδυασμός κατάθεσης εποικοδομητικών, μετριοπαθών προτάσεων από τη μία και και κάθετης ανυπακοής στις προτάσεις που ακόμα κι οι ίδιοι (π.χ. ΔΝΤ) θεωρούν αποτυχημένες από την άλλη. Τι σημαίνει αυτό επί του πρακτέου σήμερα; Αυτό ακριβώς που σήμαινε και το 2015:
1. Κατάθεση λογικών, μετριοπαθών προτάσεων στο Eurogroup για αναδιάρθρωση χρέους, πλεονάσματα κάτω του 1,5% από το 2017, επιστροφή συλλογικών συμβάσεων (στα πρότυπα εκείνων που ισχύουν στη Γερμανία, παραδείγματος χάριν).
2. Σηματοδότηση ότι η Βουλή των Ελλήνων δεν θα ψηφίσει μέτρα στην αντίθετη κατεύθυνση των πιο πάνω, επιβεβλημένα από τον κ. Βίζερ επί του υπουργείου Οικονομικών.
«Μα τότε θα μας ξανακλείσουν τις τράπεζες και θα μας πετάξουν έξω από το ευρώ» θα πουν οι θιασώτες, νέοι και παλαιότεροι, του Δόγματος Παπακωνσταντίνου («Ολα για την επόμενη δόση!»).
Προσέξτε τον παραλογισμό αυτού του φόβου και αυτής της άποψης: μας απειλούν με Grexit για να αποδεχτούμε πολιτικές που εγγυώνται όχι απλώς το Grexit, αλλά τη διάλυση της Ευρώπης. Και το ελληνικό κατεστημένο, η γνωστή τρόικα εσωτερικού, φωνάζει ότι όποιος αρνηθεί να συμμορφωθεί με αυτή την απειλή είναι… ανόητος, εκκεντρικός, νάρκισσος.
Ο Λέοναρντ Σαπίρο, γράφοντας για τον σταλινισμό, προειδοποιούσε ότι «ο αληθινός στόχος της προπαγάνδας δεν είναι ούτε να πείθει ούτε να μεταπείθει, αλλά να παράγει ένα ομοιόμορφο πρότυπο δημόσιου λόγου έτσι που το παραμικρό ίχνος ανορθόδοξης σκέψης να ηχεί ως ενοχλητική δυσαρμονία».
Αυτό επιχειρείται εδώ και καιρό στις Βρυξέλλες και στην Ελλάδα: να ηχούν ως δυσαρμονία οι μετριοπαθείς προτάσεις που κατέθετα στο Eurogroup και η άρνηση να μετακυλήσω μη βιώσιμα δάνεια υπό όρους που τα έκαναν ακόμη λιγότερο βιώσιμα.
Είναι αξιοσημείωτο, και κάπως αποκαρδιωτικό, ότι μια διορατική παράγραφος που γράφτηκε κάποτε για τον σταλινισμό χαρακτηρίζει τόσο καλά τι συμβαίνει σήμερα στα κέντρα εξουσίας στις Βρυξέλλες, στη Φρανκφούρτη, στο Βερολίνο και βέβαια στην Αθήνα.
Οταν ρώτησαν τον Γκάντι τι σκεφτόταν για τον δυτικό πολιτισμό, η περίφημη απάντησή του ήταν: «Θα ήταν πολύ καλή ιδέα!» Αν μας ρωτούσαν τι σκεφτόμαστε για την Ευρωπαϊκή Ενωση σήμερα, θα μπορούσαμε κι εμείς να απαντήσουμε: «Τι λαμπρή ιδέα! Αρκεί να μπορούσαμε να την υλοποιήσουμε!» Νομίζω ότι μπορούμε.
Για πολύ λίγο καιρό ακόμα. Ομως όχι χωρίς ρήξη με το ευρωπαϊκό κατεστημένο, χωρίς σύγκρουση με το DNA της Ευρωπαϊκής Ενωσης, και χωρίς μια δόση εκδημοκρατισμού που οι «τεχνοκράτες» της Ευρωπαϊκής Ενωσης θα αποδοκίμαζαν με όλη τους τη δύναμη.
Άρθρο στην ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ
