Aπλή αναλογική τώρα

Του Μανόλη Γ. Δρεττάκη

Μετά το συντριπτικό για τη Ν.Δ. και το ΠΑΣΟΚ αποτέλεσμα των ευρωεκλογών της 25.5.14 (Ε. ’14), ήρθε πάλι στην επικαιρότητα η αλλαγή του καλπονοθευτικού εκλογικού συστήματος που εφάρμοσαν τα κόμματα αυτά. Ο αρχηγός του ΠΑΣΟΚ, διαπιστώνοντας ότι η κατά τουλάχιστον 40% μείωση της δύναμης του ΠΑΣΟΚ στις Ε.’14 σε σχέση με τις Β. ’12. εγκυμονεί τον κίνδυνο πλήρους αφανισμού του, πρότεινε τη μείωση του «δώρου» στο πρώτο κόμμα των 50 εδρών (δηλαδή των εδρών που ανήκουν σε άλλα κόμματα) σε 30. Αλλά η πρόταση αυτή δεν βρίσκει σύμφωνο τον πρωθυπουργό και πρόεδρο της Ν.Δ., ο οποίος ονειρεύεται αυτοδυναμία.

Η περίοδος όμως των μονοκομματικών κυβερνήσεων έχει κλείσει οριστικά ήδη από τον Μάιο του 2012 και είναι αδύνατο να επανέλθει λόγω του κατακερματισμού του εκλογικού σώματος, όπως αποτυπώθηκε στις Ε.’14. Η πρόταση, επομένως, για την αλλαγή εκλογικού συστήματος στοχεύει στο να καταστεί αδύνατος ο σχηματισμός κυβέρνησης της Αριστεράς με πυρήνα τον ΣΥΡΙΖΑ στην περίπτωση που το κόμμα αυτό θα έλθει και πάλι πρώτο, λόγω αδυναμίας του να βρει κόμματα που θα συμφωνήσουν στα βασικά σημεία του προγράμματός του, ενώ η Ν.Δ., έστω και ως δεύτερο κόμμα, μαζί με το αποδυναμωμένο ΠΑΣΟΚ μεταμφιεσμένο σε Ελιά και άλλα κόμματα, θα μπορέσει να συγκεντρώσει 151 έδρες στη Βουλή και να σχηματίσει κυβέρνηση (παρενθετικά σημειώνουμε ότι κάτι ανάλογο επιχειρείται τώρα από τα συγκυβερνώντα κόμματα με προσπάθεια προσεταιρισμού ανεξάρτητων βουλευτών, ώστε να σχηματιστεί πλειοψηφία 180 βουλευτών και να εκλεγεί Πρόεδρος της Δημοκρατίας στις αρχές του 2015 και η κυβέρνηση να εξαντλήσει την τετραετία. Η προσπάθεια αυτή θυμίζει σ’ εμάς τους παλαιότερους την αποστασία και τα «Ιουλιανά» του 1965).

Το θέμα του εκλογικού συστήματος θα έπρεπε να έχει λήξει οριστικά εδώ και 30 χρόνια, δηλαδή από το 1984-85, όταν δόθηκε στο ΠΑΣΟΚ η μοναδική ευκαιρία να καθιερώσει την απλή αναλογική τόσο με νόμο όσο και με διάταξη του Συντάγματος, δηλαδή να υλοποιήσει τη δέσμευσή του στη «Διακήρυξη Κυβερνητικής Πολιτικής» που κυκλοφόρησε πριν από τις εκλογές του 1981 (βλέπε σχετικά το βιβλίο μου «Η πορεία του τόπου και η απλή αναλογική» που κυκλοφόρησε το 1988). Δυστυχώς τόσο αυτή τη δέσμευσή του όσο και τόσες άλλες ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ τις αθέτησε και ψήφισε παραλλαγές της ψευδεπίγραφης «ενισχυμένης αναλογικής» της Ν.Δ., δηλαδή ενός εκλογικού συστήματος που παραχαράσσει τη βούληση του λαού. Η κορύφωση της παραχάραξης αυτής έγινε με την καθιέρωση του «δώρου» των 50 εδρών στο πρώτο κόμμα, έστω και αν αυτό πάρει ποσοστό κάτω από το 30%, όπως συνέβη με τη Ν.Δ. στις Β. ‘12.

Εστω και μετά 30 χρόνια, μπορεί τώρα να καθιερωθεί η απλή αναλογική στη γνήσια μορφή της. Προκειμένου να αποφευχθούν πολύπλευρες ανεπιθύμητες καταστάσεις, πρέπει να τεθεί ένα όριο ψήφων ή ποσοστού για να εισέλθουν τα κόμματα στη Βουλή. Οχι όμως του 3% που ισχύει στις ευρωεκλογές και στις οποίες εφαρμόζεται (!) η απλή αναλογική και αντιστοιχεί σε περίπου 200.000 ψήφους. Ενα λογικό όριο είναι το 1,5%, που αντιστοιχεί σε περίπου 100.000 ψήφους με τον πρόσθετο όρο ότι τα κόμματα που θα συγκεντρώσουν τον αριθμό αυτό θα έχουν καταρτίσει πλήρεις συνδυασμούς και στις 56 εκλογικές περιφέρειες. Για να γίνει αντιληπτή η διαφορά του ισχύοντος ληστρικού εκλογικού συστήματος από την απλή αναλογική με όριο το 3% και το 1,5%, δίνουμε στον πίνακα που ακολουθεί τον αριθμό των εδρών που θα έπαιρναν τα κόμματα με βάση τα αποτελέσματα των Ε. ‘14, στις οποίες οι εκλογείς συμπεριφέρθηκαν ως να επρόκειτο για βουλευτικές εκλογές.

Αν καθιερωθεί η απλή αναλογική με όριο το 1,5% με τον πρόσθετο όριο της κατάρτισης πλήρων συνδυασμών στις 56 εκλογικές περιφέρειες και προκηρυχτούν πρόωρες εκλογές στις αρχές του 2015, τα ποσοστά που θα πάρουν τα κόμματα θα είναι πολύ διαφορετικά από εκείνα των Ε. ’14 εξαιτίας του ότι: (α) σ’ αυτές θα μετάσχουν πολύ λιγότερα κόμματα αφού τα περισσότερα από εκείνα που μετείχαν στις Ε.’14 δεν θα μπορέσουν να καταρτίσουν πλήρεις συνδυασμούς σε όλες τις εκλογικές περιφέρειες και (β) θα επικρατήσει περισσότερο πολωτικό κλίμα ανάμεσα στη Ν.Δ. και τον ΣΥΡΙΖΑ.

Θα ήταν καλό για το μέλλον του τόπου ο ΣΥΡΙΖΑ να καταθέσει στη Βουλή πρόταση νόμου την 1η Οκτωβρίου για την καθιέρωση της απλής αναλογικής με τους όρους που προαναφέρθηκαν και υπό τον όρο ότι θα προκηρυχτούν στις αρχές Ιανουαρίου εκλογές με αυτό το σύστημα και να προκαλέσει τη Ν.Δ. και το ΠΑΣΟΚ να την ψηφίσουν. Αν το δεχτούν, η απλή αναλογική θα ψηφιστεί στις αρχές Οκτωβρίου από το σύνολο των 300 βουλευτών της σημερινής Βουλής. Μετά το αποτέλεσμα των εκλογών που θα γίνουν με το σύστημα αυτό, θα σχηματιστεί μια κυβέρνηση συνασπισμού από τα κόμματα που θα συμφωνήσουν στην εφαρμογή ενός κοινού προγράμματος και τα οποία θα στηρίζονται σε περισσότερο από το 50% του εκλογικού σώματος. Μια τέτοια κυβέρνηση θα μπορέσει να διαπραγματευτεί ουσιαστικά με τους δανειστές μας για το «κούρεμα» του δημόσιου χρέους και την εφαρμογή μιας ριζικά διαφορετικής πολιτικής.

Άρθρο στην ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ