Όχι άλλη Γαρυφαλλιά,

…όχι άλλοι νταήδες.

Της Ειρήνης Αγαθοπούλου.

Το πανό που υψώθηκε στην κηδεία της 26χρονης Γαρυφαλλιάς έγραφε: «ΟΧΙ ΑΛΛΗ ΓΑΡΥΦΑΛΛΙΑ. ΟΧΙ ΑΛΛΟΙ ΝΤΑΗΔΕΣ».

Άλλη μια δολοφονία μιας νεαρής γυναίκας από τον σύντροφό της, άλλη μια γυναικοκτονία, που αποτυπώνεται ξεκάθαρα ως τέτοια, ακόμη και τη μέρα της κηδείας της, παρά το βάρος του πένθους για το χαμό του αγαπημένου προσώπου των συγγενών και φίλων που παρευρέθηκαν. Δεν αρκέστηκαν να της πουν αντίο, αλλά με τον δικό τους τρόπο πέρασαν το δικό τους κοινωνικό μήνυμα: όχι άλλα θύματα έμφυλης βίας, όχι άλλα θύματα της πατριαρχικής κουλτούρας.

Μετά την πέμπτη γυναικοκτονία για το 2021 στη χώρα μας, είναι ολοφάνερο ότι ο δημόσιος διάλογος για την έμφυλη βία και την ακραία της έκβαση, τις δολοφονίες γυναικών από τους συντρόφους τους, έχει αρχίσει να αλλάζει μορφή. Ο όρος «γυναικοκτονία» έχει μπει στα στόματα απλών πολιτών, πολιτικών, δημοσιογράφων και καταγράφεται με ολοένα αυξανόμενους ρυθμούς στα κοινωνικά δίκτυα. Υπάρχουν βέβαια και οι «αρνητές» του όρου, οι οποίοι στην ουσία αρνούνται να παραδεχτούν τα έμφυλα κίνητρα ή τα στερεότυπα που οδηγούν στο αποτέλεσμα, αλλά σε αυτούς δεν θα αναφερθούμε σήμερα.

Είναι κατάκτηση η ολοένα και ευρύτερη χρήση του όρου «γυναικοκτονία», όχι για λόγους κάποιας εμμονής ή ιδεοληψίας, αλλά γιατί η επί της ουσίας αναγνώριση των έμφυλων χαρακτηριστικών του εγκλήματος είναι ένα βήμα εμπρός, ένα λιθαράκι, στην αντιμετώπιση της βίας κατά των γυναικών και στην αλλαγή στερεοτυπικών νοοτροπιών. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι πολλές χώρες στη Λατινική Αμερική, όπου οι γυναικοκτονίες είναι πολύ κοινό φαινόμενο, αλλά και στην Ευρώπη (Βέλγιο, Γαλλία, κοκ), διαχωρίζεται νομικά η ανθρωποκτονία από την ανθρωποκτονία με έμφυλα κίνητρα (δηλ.γυναικοκτονία) και έχει και αυστηρότερες ποινές. Την κατάκτηση αυτή οφείλουμε να την πιστώσουμε στο παγκόσμιο φεμινιστικό κίνημα, που ξεκίνησε από την Λατινική Αμερική και εξαπλώνεται σε όλον τον κόσμο. Και είναι σημαντικές σήμερα οι φωνές του γυναικείου κινήματος και στην Ελλάδα, που διεκδικούν την αναγνώριση του όρου γυναικοκτονία και στο δικό μας δικαιικό σύστημα.

Αρκεί, όμως, η αναγνώριση του όρου γυναικοκτονία για να οδηγηθούμε σε πραγματική αλλαγή νοοτροπίας της κοινωνίας μας;

Σαφώς και δεν αρκεί και χρειάζονται πολλά βήματα ακόμη να γίνουν, με ειδική στόχευση στην εκπαίδευση από μικρή ηλικία. Με ένα ενιαίο, συνεκτικό και συνεχές πρόγραμμα εκπαίδευσης από το νηπιαγωγείο μέχρι τις τελευταίες τάξεις του Λυκείου. Με την απαλλαγή των σχολικών εγχειριδίων από έμφυλα στερεότυπα, με την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών σε θέματα καταπολέμησης του ρατσισμού, του σεξισμού και της μισαλλοδοξίας, με μαθητικούς διαγωνισμούς και ευρωπαϊκά προγράμματα που θα ανοίγουν τους ορίζοντες των μαθητών. Να μιλήσουμε στα παιδιά για την ισότητα των φύλων, αλλά και για την κουλτούρα του βιασμού και για την πατριαρχία, χωρίς να φοβόμαστε το βάρος των λέξεων αυτών. Όσο πιο νωρίς μιλήσουμε στα παιδιά μας τόσο πιο γρήγορα θα απενοχοποιήσουν και αυτά με τη σειρά τους το νόημα των λέξεων, απαραίτητη προϋπόθεση για να τις αντιμετωπίσουν μετέπειτα στην πραγματική ζωή.

Ακόμη, στην εποχή της πληροφορίας και του διαδικτύου, μεγάλο βάρος πέφτει στους δημοσιογράφους και στα ΜΜΕ. Η καλλιέργεια και χρήση του μη σεξιστικού-κακοποιητικού λόγου από τα ΜΜΕ μπορεί να συμβάλλει στην εξάλειψη των έμφυλων στερεοτύπων από τον δημόσιο διάλογο, αντίθετα, εκφράσεις όπως «έγκλημα πάθους», «έγκλημα τιμής», «προκαλούσε την τύχη της όπως ντυνόταν», και άλλα που έχουμε ακούσει κατά καιρούς για τις γυναικοκτονίες και τους βιασμούς, οδηγούν με μαθηματική ακρίβεια σε διαιώνιση των στερεοτύπων και στην εμπέδωση της κουλτούρας του βιασμού.

Όλοι και όλες έχουμε μερίδιο ευθύνης, ειδικά όσοι και όσες έχουμε δημόσιο βήμα. Οφείλουμε να το εκμεταλλευτούμε και να γίνουμε η φωνή των γυναικών αυτών που δεν έχουν φωνή, που ζουν μέσα σε κακοποιητικές σχέσεις, που πέφτουν θύματα βιασμού στη δουλειά ή στο σπίτι, που υπομένουν σεξιστικές συμπεριφορές, απλά γιατί είναι γυναίκες και γιατί κανείς ποτέ δεν τους δίδαξε ότι έχουν δικαίωμα να αντιδράσουν και να ξεφύγουν από όλο αυτό. Αλλά και στα αγόρια που μεγαλώνουμε οφείλουμε να τους μάθουμε ότι η «μάτσο» συμπεριφορά είναι κατακριτέα, δεν είναι αποδεκτή και πρέπει να αποσυνδεθεί από την ανδρική φύση. Έχουμε ευθύνη και σήμερα είναι μεγαλύτερη ανάγκη από ποτέ να αναλάβουμε αυτή την ευθύνη για να μην υπάρξουν άλλες Γαρυφαλλιές, άλλες Ελένες, άλλες Καρολάιν, άλλες γυναίκες της διπλανής πόρτας, που έφυγαν τόσο νωρίς.

Άρθρο στο ΠΟΝΤΙΚΙ