Το χιονισμένο Κιλκίς σε…
…ανταποκρίσεις προπολεμικών εφημερίδων.
Του Θανάση Βαφειάδη.
Την προπολεμική περίοδο το χιόνι επισκεπτόταν το Κιλκίς από τις αρχές Νοεμβρίου ενώ η μεγαλύτερη συχνότητα χιονόπτωσης παρουσιαζόταν τους δυο τελευταίους χειμερινούς μήνες, τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο. Η μέση ημερομηνία του πρώτου χιονιού ήταν του αγίου Νικολάου ενώ του τελευταίου το τελευταίο δεκαήμερο του Μαρτίου.
Όταν η πόλη μας «ντυνόταν στα άσπρα» οι εδώ ανταποκριτές των εφημερίδων της Θεσσαλονίκης φρόντιζαν να ενημερώσουν το αναγνωστικό κοινό με μικρά μονόστηλα για τον «τρομερό» ή «δρεπανηφόρο» χειμώνα που ενέσκηψε στο Κιλκίς και την περιφέρειά του. Έτσι σε ανταπόκριση των ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΩΝ ΝΕΩΝ, που δημοσιεύθηκε στις 11 Δεκεμβρίου 1925, διαβάζουμε για την πρώτη επίσκεψη του χιονιά τη χρονιά εκείνη: «Χθες ημέραν του Αγίου Νικολάου έκαμε την εμφάνισιν επισημότατα με τα λευκά του γένεια ο γερωχειμώνας. Από γλυκοχαράγματα δια να μεταχειρισθώ την γλώσσαν των ποιημάτων ήρχισε να πίπτη χιόνι παγωμένο λόγω του πνέοντος σφοδρού Βαρδάρη. Τα δυο κακά ομού «χιόνι και Βαρδάρης» δεν επέτρεψαν τους ευσεβείς συμπολίτας να μεταβούν στην εκκλησίαν δια την προσευχήν των εκτός μερικών εξαιρέσεων».
Το χιόνι μπορεί να αποτελούσε δώρο εξ ουρανού για τα μικρά παιδιά που μπορούσαν να επιδοθούν σε έναν ανηλεή χιονοπόλεμο είχε όμως και δυσάρεστες συνέπειες, ειδικά τα πρώτα χρόνια μετά την εγκατάσταση των προσφύγων όταν οι συνθήκες στέγασής τους ήταν προβληματικές. Αυτό επιβεβαιώνεται και στο παρακάτω δημοσίευμα της ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ στις 10-12-1925 για τους πρόσφυγες που έμεναν ακόμη σε αντίσκηνα ή πλινθόκτιστα σπίτια των ανταλλαγέντων Μουσουλμάνων, καθώς δεν είχε αρχίσει ακόμη η ανέγερση των προσφυγικών κατοικιών από την ΕΑΠ: «Ο χειμών εφέτος ενέσκυψεν εξαιρετικώς δριμύς εις την πόλιν μας ως και εις ολόκληρον την περιφέρειαν κατακαλύψας τα πάντα με τα χιόνια. Εφέτος υπεδέχθημεν τον γέροντα ασπρομάλλην με τας χειροτέρας συνθήκας αφ’ όλας τας απόψεις, ο οποίος άλλως τε εύρεν τους αστέγους πρόσφυγας εν μέσω δυστυχίας και απροετοιμασίας, έχον και συνοδόν του τον θάνατον, ο οποίος προώρισται να δράση καθ’ όλην την περιφέρειαν μας και να αποδεκατίση και πάλιν τους υπολειφθέντας κατά τους προηγουμένους χειμώνας».
Αν η χιονόπτωση ήταν πολύ μεγάλη είχε σαν αποτέλεσμα τη διακοπή των συγκοινωνιών, το κλείσιμο των καταστημάτων και ενίοτε και των σχολείων, τα οποία όμως δεν έκλειναν τόσο εύκολα, όπως γίνεται σήμερα με τις πρώτες νιφάδες χιονιού. Το 1922 που ο χειμώνας ήταν πολύ βαρύς είχαμε τέτοιες καταστάσεις, όπως μας πληροφορεί δημοσίευμα της ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ στις 31 Ιανουαρίου 1922: «Κατ’ ειδήσεις εκ Κιλκισίου πρωτοφανώς βαρύς ήτο ο ενσκύψας χειμών και ανά την περιφέρειαν εκείνην. Η θύελλα εκεί εξερράγη από της 2 μ.μ της παρελθούσης Τετάρτης, επέφερε δε πλείστας ζημίας. Εσπαρμένοι αγροί κατεστράφησαν, πλείστα δε ποίμνια υπέστησαν σχεδόν πανωλεθρίαν εκ της αποψύξεως. Τα καταστήματα εις το Κιλκίς εδέησε κατά τας δυο επομένας ημέρας να παραμείνουν κλειστά. Η χιών πολλαχού της περιφερείας υπερέβη το μέτρον. Αι συγκοινωνίαι μεταξύ των χωρίων της υπαίθρου εκόπησαν τελείως. Πολλά ζώα μεταφερόμενα σιδηροδρομικής εκ Σερβίας έμειναν νεκρά εκ του τρομερού ψύχους εντός των βαγονίων».
Κάτι ανάλογο συνέβη και το 1937: «Εις την Γενικήν Διοίκησιν ελήφθη τηλεγράφημα του νομάρχου Κιλκίς γνωρίζοντος ότι λόγω της συνεχιζομένης αφθόνου πτώσεως χιόνος διεκόπησαν αι οδικαί συγκοινωνίαι μετά πολλών περιοχών του νομού. Εν συνεχεία ο νομάρχης γνωρίζει ότι διέταξε το κλείσιμον όλων των σχολείων του νομού προς πρόληψιν της επεκτάσεως της επιδημίας γρίππης. Κατά τηλεγραφικάς αναφοράς των αρμοδίων αρχών η από της προχθές ενσκήψασα εις το εσωτερικόν κακοκαιρία συνεχίζεται. Ολόκληρος η ύπαιθρος έχε καταληφθεί υπό παχυτάτου στρώματος χιόνος και αι οδικαί συγκοινωνίαι διεκόπησαν τελείως». (ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 28-1-1937).
Κι αν ο νομάρχης του 1937 αρκούνταν στο να στέλνει τηλεγραφήματα για το κλείσιμο των δρόμων, ο προ εικοσαετίας ομόλογός του, ο υποδιοικητής Κιλκίς Αντώνης Γαλάνης, αναγκαζόταν να ταξιδεύει με το άλογό του μέσα στα χιόνια, πηγαίνοντας ακόμη και στα πιο απομακρυσμένα χωριά της υποδιοίκησης. Στα απομνημονεύματα του περιέγραψε το αγωνιώδες δρομολόγιο του από την Ποντοκερασιά στο Κιλκίς εν μέσω σφοδρής χιονόπτωσης το 1916: «…λυσσομανούσε ο Βαρδάρης και τα σάρωνε όλα. Βρέθηκα μέσα σε μια άγρια χιονοθύελλα, σήκωνε ο αγέρας από το έδαφος τα χιόνια και με χτυπούσανε με δύναμι στα μούτρα. Οι καρρόδρομοι είχανε απογυμνωθεί από τα χιόνια κι’ είχανε παγώσει λασπόνερα και λάσπες και κέντριζαν σαν καρφιά τα πόδια της φοράδας. Κοκκάλιασα πάνω στη σέλα κι άρχισε να γλυστρά το υπερήφανο εκείνο ζώο και συγκρατούσα με δυσκολία τα χαλινά του. Ο πιστός μου σκύλος ο Αράπης έχασε τα κέφια του κι’ άρχισε το κλάμα και τα ουρλιαχτά. Θα βάσταξε περισσότερο από μιάμισυ ώρα αυτό το μαρτύριο, προχωρούσαμε βήμα – βήμα κι από στιγμή σε στιγμή περίμενα να σωριαστούμε με τη φοράδα κι αν δεν μας έτρωγαν οι λύκοι θα μας εύρισκαν την άλλη μέρα κοκκαλιασμένους».
Οι κάτοικοι της πόλης μετά την ευχάριστη έκπληξη της ξαφνικής χιονόπτωσης έπρεπε να σπεύσουν να καθαρίσουν με τα φτυάρια τις εισόδους των σπιτιών και των καταστημάτων τους από τον συσσωρευμένο όγκο του χιονιού. Φυσικά έπρεπε να ανοίξουν και διάδρομο στην αυλή τους μέχρι το αποχωρητήριο, γιατί οι τουαλέτες ήταν υπαίθριες. Το πάγωμα του χιονιού αχρήστευε τις βρύσες που πάγωναν και αυτές και το νερό τους το αντικαθιστούσε το χιόνι, που όμως για γίνει πόσιμο έπρεπε προηγουμένως να περάσει από τη διαδικασία του βρασμού. Όσο για τα παιδιά, τα πιο ζωηρά έκαναν επικίνδυνες καταβάσεις στις κατηφόρες της Κιολαλίας πάνω σε σανίδες που γλιστρούσαν στον πάγο και τα πιο ήσυχα αρκούνταν να παρακολουθούν από το θολωμένο, λόγω διαφοράς θερμοκρασίας, τζάμι τους τυχερούς που οι μανάδες τους, τους άφηναν να επιδίδονται στο χιονοπόλεμο, στο κυνήγι των σπουργιτιών με ξόβεργες, στις βόλτες μέσα στο χιόνι που έφτανε μέχρι το γόνατο.
Ποια ήταν η χρονιά με τη μεγαλύτερη χιονόπτωση προπολεμικά δεν το γνωρίζω αλλά μεταπολεμικά, λένε οι παλαιότεροι, ότι το 1963 το χιόνι είχε ξεπεράσει κατά πολύ το ένα μέτρο και εξαιτίας της μεγάλης χιονόπτωσης η πόλη παρέμεινε αποκλεισμένη για αρκετές ημέρες.
Κι επειδή το χιονάκι που μας έριξε σήμερα ήταν μεν αρκετό για να προκαλέσει αυτήν την ανάρτηση άλλα όχι τόσο ώστε να μας ευχαριστήσει, θα προσπαθήσω να σας αποζημιώσω με αρκετές παλιές φωτογραφίες με το Κιλκίς ντυμένο στα λευκά.
Ανάρτηση στο facebook
