Το Πολυτεχνείο ζει όσο…
…το θυμόμαστε.
Του Νίκου Κωνσταντινίδη*
Στα χρόνια της εξέγερσης του Πολυτεχνείου ο άνθρωπος της Αριστεράς ήταν ο θερμός υποστηρικτής της πάλης των τάξεων, ο ένθερμος μελετητής των βιβλίων του Μαρξ και ο φανατικός απομνημονευτής των τσιτάτων του Λένιν. Ήταν πρωτοπόρος στις διαδηλώσεις, είχε λίγα λεφτά, όνειρα πολλά και το όραμα για «Ψωμί- Παιδεία – Ελευθερία» αγνό κι ανόθευτο στον αγώνα ενάντια στη χούντα. Σ’ έναν αγώνα που έφερνε μαζί στο ίδιο μετερίζι φοιτητές κι εργάτες, λαό και διανόηση, αγωνιστές κι οραματιστές που μοιράζονταν το όνειρο σαν το ψωμί στα δυο.
Δεκαεφτά Νοέμβρη του 1973 της χρονιάς. Τα άρματα βγήκαν στους δρόμους της Αθήνας σαν λυσσασμένα σκυλιά. Η δικτατορία ήθελε να κρατηθεί στην εξουσία με νύχια και με δόντια. Οι φοιτητές κορυφώνοντας την αντίστασή τους κλείστηκαν στο Πολυτεχνείο. Ο αυτοσχέδιος ραδιοφωνικός τους σταθμός ζητούσε από το λαό της Αθήνας να πάει κοντά τους. Η έκκληση για συμπαράσταση είχε μεγάλη ανταπόκριση. Άνδρες, γυναίκες, νέοι, γέροι και παιδιά έσπευδαν στο Πολυτεχνείο με φάρμακα, τρόφιμα, τσιγάρα… Ανάλογη συμπαράσταση είχαν και οι φοιτητές στα πανεπιστήμια της Θεσσαλονίκης και της Πάτρας.
Τα συνθήματα για «Ψωμί- Παιδεία- Ελευθερία», «Κάτω η Χούντα», «Ζήτω η Δημοκρατία», «Δωδεκάμηνη Θητεία», «Λαέ πεινάς γιατί τους προσκυνάς», «Έξω οι Αμερικάνοι» ηχούσαν βροντερά μέσα κι έξω από το Πολυτεχνείο, τη νύχτα προς την 17η Νοεμβρίου. Παντού ο χώρος γέμισε με αστυνομικούς, φανερούς και μυστικούς. Η ραγισμένη φωνή του εκφωνητή ακουγόταν σπαρακτικά με παλλόμενη χροιά να λέει: «είμαστε άοπλοι, είμαστε άοπλοι», «Αδέρφια μας φαντάροι δεν θα σηκώσετε όπλο, δεν θα πυροβολήσετε τ’ αδέρφια σας».
Ήταν αργά την ίδια νύχτα, όταν το τανκ με ασυγκράτητη ορμή γκρέμισε την κεντρική πύλη και μπήκε μέσα στον προαύλιο χώρο. Οι συγκρούσεις ανάμεσα σε φοιτητές και αστυνομικούς γενικεύτηκαν. Τα ασθενοφόρα πηγαινοέρχονταν για να παίρνουν τραυματίες και νεκρούς. Η ελληνική σημαία που κυμάτιζε στην πύλη του Πολυτεχνείου, βάφτηκε με αίμα. Ο εθνικός μας ύμνος ακουγόταν τώρα σαν ενα σπάραγμα.
Η εξέγερση των φοιτητών το Νοέμβρη του 1973, μαζί με τα 24 αναγνωρισμένα θύματά της, οδήγησε στο γκρέμισμα της αμερικανοκίνητης χούντας. Γι’ αυτό και η πορεία του Πολυτεχνείου καταλήγει στην Αμερικανική Πρεσβεία. Το γεγονός ότι υπάρχουν στις μέρες μας ως και βουλευτές που αγνοούν τα γεγονότα του Πολυτεχνείου με ξεπερνά!
Και παρότι πέρασαν μόνο 48 χρόνια από το 1973, τα πράγματα μας ξεπέρασαν ξανά. Η πάλη των τάξεων μπήκε και πάλι στο χρονοντούλαπο της Ιστορίας, ο ρομαντισμός της νεότητας ηττήθηκε από το ρεαλισμό της ωριμότητας και η ιδέα έχασε από το πολιτικό είδος. Στο βωμό του συνθήματος «Ψωμί – παιδεία – Ελευθερία» κάποιοι θυσιάστηκαν και κάποιοι «φτιάχτηκαν», όπως συνήθως συμβαίνει, καθώς οι αγωνιστές της ιστορίας, χάνουν από τους σφετεριστές της εξουσίας διαχρονικά. Τα συνθήματα του Πολυτεχνείου εξαργυρώθηκαν ακριβά στην πολιτική πιάτσα και μαζί με αυτά και τα όνειρα για δικαιοσύνη και δημοκρατία.
Η αξία του σύγχρονου ανθρώπου είναι ανάλογη σήμερα με την οικονομική του ευρωστία. Από την ιδεολογικοποίηση της πολιτικής περάσαμε στην πλήρη επαγγελματοποίησή της: Πολιτικά γραφεία, κρατικά αυτοκίνητα, διευθυντάδες και εκατοντάδες μετακλητοί υπάλληλοι, φίλοι και κολλητοί, μαζάνθρωποι και μπαζάνθρωποι, χαμερπείς και χαμαιλέοντες, κόλακες κι αυλοκόλακες έγιναν εκφραστές και επιβήτορες της εξουσίας. Γίναμε από «χώρα πολιτών», «χώρος στελεχών». Μια χρεοκοπημένη χώρα που ρίχνει φόλα στα σκυλιά και ταΐζει με χαβιάρι τα κομματόσκυλα.
Τη ζωή εκτός από την πολιτική την ορίζει και η λογική της. Την καθορίζει η νοοτροπία και το ήθος της. Οι ηθικοί μετρούν διαχρονικά τη ζωή με θυσίες και οι πονηροί με θητείες. Αν ηττήθηκε ο σοσιαλισμός ήταν γιατί επικράτησε ο αμοραλισμός. Γιατί το ατομικό κέρδος μπήκε πάνω από το συλλογικό. Γιατί η κτήση κυριάρχησε στην κοινοκτημοσύνη. Γιατί το «καθ’ έκαστον» αποδείχθηκε ισχυρότερο από το «καθόλου». Γιατί το ατομικό αποδείχθηκε ισχυρότερο από το καθολικό.
Μέρες σαν κι αυτές επετειακές, είμαστε υποχρεωμένοι να τις φωτίζουμε. Την ιστορία μας οφείλουμε να την γνωρίζουμε. Τα νοσηρά «είθισται» της κοινωνίας μας πρέπει να τα αλλάξουμε. Τους αγώνες του λαού μας έχουμε χρέος να τους τιμούμε, κρατώντας του Πολυτεχνείου τη δάδα, πάνω από την Ελλάδα. Το σύνθημα για «Ψωμί – Παιδεία – Ελευθερία», είναι και τώρα, όσο ποτέ άλλοτε, επίκαιρο!
*Εκπαιδευτικός-συγγραφέας
