Το ξινό νερό του Μεταλλικού

Του Θανάση Βαφειάδη.

Ο οικισμός του Μεταλλικού, που μέχρι το 1926 ονομαζόταν Γιάννες, είναι από τους παλαιότερους στο νομό Κιλκίς. Σε σωζόμενα τουρκικά κατάστιχα των μέσων του 15ου αι., όπως γράφει ο Απόστολος Βακαλόπουλος, πολλά χωριά της Μακεδονίας μνημονεύονται με τους τιμαριούχους τους. Ανάμεσά τους αναφέρεται ο Χασάν Μανιασή, ως τιμαριούχος του χωριού Γιανέσεβο, ο οποίος πρέπει να ήταν εξισλαμισμένος παλιός βυζαντινός προνοιάριος, όπως δείχνει το επίθετό του Μανασής. Το χωριό αυτό στη συνέχεια έγινε διάσημο για δυο πράγματα: το ένα ήταν οι ανυποχώρητοι αγώνες των ακτημόνων κατοίκων του για την απαλλοτρίωση της τσιφλικάδικης ιδιοκτησίας. Το άλλο ήταν οι φυσικές μεταλλικές πηγές που διαθέτει και βρίσκονται στο όριο των αγροκτημάτων Μεταλλικού και της Μεγάλης Βρύσης.

Οι πηγές αυτές είναι γνωστές από το παρελθόν και αναφέρονται στα περιηγητικά και ιστορικά κείμενα. Ο ταγματάρχης του μηχανικού Νικόλαος Σχινάς, που ως μυστικός απεσταλμένος της ελληνικής κυβέρνησης περιόδευσε στην Ήπειρο και τη Μακεδονία μεταξύ 1881-86 περιέγραψε το «χωρίον Γιαννί – Κιοϊ, έχον περί τας 100 οικογενείας, εκκλησίαν, καλάς οικίας, προς δε και ρύακα. Εις μικράν δ’ από τούτου απόστασιν πηγάζει μεταλλικόν ύδωρ, κακίστην έχον γεύσιν και ως υγιεινόν θεωρούμενον υπό των κατοίκων».

Στο ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΝ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΝ του 1909 δημοσιεύεται άρθρο υπό τον τίτλο «Ψυχραί μεταλλικαί πηγαί Γιάννες», που λόγω της ιστορικής του αξίας το μεταφέρω ολόκληρο: «Τα ψυχρά μεταλλικά ύδατα της Μακεδονίας είνε οξυανθρακούχα, αλκαλικά και σιδηρούχα. Ως τοιαύτα μεταλλικά ύδατα σήμερον φημίζονται τα του Γιάνες εις ώρας απόστασιν από του Κιλκισίου, εν τω Τσιφλικίω των ομογενών μας Αδελφών Χατζή-Σταύρου. Ταύτα είνε οξυανθρακικά καί εύγευστα, διαυγέστατα καί χωνευτικώτατα. Ως τοιούτων δε οι περιοικούντες ποιούνται χρήσιν αυτών.

Οι δε Τούρκοι του Κιλκισίου καθ’ όλον τό ραμαζάνιον και το θέρος διά το χωνευτικόν των και εύγευστον τα φέρουσιν εις βυτία εις τας οικίας των και τα πίνουσι κατά τας νηστησίμους των ημέρας με μεγάλην ευχαρίστησιν.
Το ύδωρ τούτο ωφελεί κατά πολλών στομαχικών νοσημάτων, δυσπεψίας, της καθ’ έξιν δυσκοιλιότητος και της ψαμμιάσεως». Σημειώνω ότι το όνομα Χατζησταύρου που αναγράφεται στο δημοσίευμα είναι λανθασμένο, καθώς το τσιφλίκι του Μεταλλικού το εκμεταλλευόταν η οικογένεια Χατζηλαζάρου. Η χρήση αυτών των εκτάσεων είχε παραχωρηθεί από τις τουρκικές αρχές στον Κωνσταντίνο Χατζηλάζαρο, πρόσωπο με ισχυρές διασυνδέσεις και με φιλικούς δεσμούς με το βασιλιά της Ελλάδας Γεώργιο Α’. Στα τέλη του περασμένου αιώνα τη διαχείριση του τσιφλικιού ανέλαβε ο γιος του Χρήστος Χατζηλάζαρος μαζί με τη γερμανίδα σύζυγό του Έττη, το γένος Καρόλου Φον Στάιν.

Κατά τη διάρκεια του Α’ παγκοσμίου πολέμου στο Μεταλλικό, που ήταν μια φυσική τοποθεσία κατάλληλη για στρατηγείο, παρέμεινε για δυο χρόνια το 12ο Σώμα στρατού, με διοικητή τον αντιστράτηγο σερ Χένρυ Μαίτλαντ Ουίλσον. Ο Alan Palmer στο βιβλίο του «Το μακεδονικόν μέτωπον και ο ελληνικός διχασμός» περιγράφει το Γιάννες και τις πηγές του: «Το Γιάννες ευρίσκεται τριάκοντα πέντε μίλια βορείως της Θεσσαλονίκης, ολίγον εντεύθεν της σιδηροδρομικής γραμμής προς τας Σέρρας, όταν αύτη αρχίζει να ανέρχεται από την ελώδη κοιλάδα του Γαλλικού. Ήτο έν αρκούντως ευχάριστον μέρος, με μίαν μεταλλικήν πηγήν, μίαν κρήνην κάτωθι κυπαρίσσων και μίαν μικράν εκκλησίαν».

Στη Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια (1927) αναφέρεται πως το χωρίον Μεταλλικόν «έχει πηγήν θαυμασίου μεταλλικού ύδατος, παραμένοντος όμως ανεκμεταλλεύτου».

Ανεκμετάλλευτο έμεινε το ξινό νερό του Μεταλλικού και τα επόμενα χρόνια, καθώς το μόνο που έγινε ήταν η κατασκευή της γνωστής βρύσης. Αυτό βέβαια δεν στάθηκε εμπόδιο όχι μόνο να συμπεριληφθεί ο Δήμος Κιλκίς στο Σύνδεσμο Δήμων Ιαματικών Πηγών Ελλάδας αλλά και ο πρώην δήμαρχος Κιλκίς Τάκης Τερζίδης να διατελέσει για δυο θητείες πρόεδρος του εν λόγω Συνδέσμου. Τώρα πώς ένας Δήμος που διέθετε μόνο μια βρύση και δυο πηγές μεταλλικού νερού χαμένες μέσα στα χωράφια κατόρθωσε να υπερκεράσει στο ζήτημα της προεδρίας δήμους με φημισμένες λουτροπόλεις που διέθεταν απίστευτες εγκαταστάσεις, όπως η Αιδηψός, τα Καμένα Βούρλα, το Λουτράκι, ο Πολιχνίτος και τόσες άλλες, είναι ανεξήγητο. Ακόμη πιο ανεξήγητο είναι πώς «κατάπιαν» και πώς μπόρεσαν να «χωνέψουν» το γεγονός αυτό οι άλλοι δήμαρχοι. Εκτός κι αν ο δικός μας δήμαρχος τους πρόσφερε ξινό νερό του Μεταλλικού, που είναι και χωνευτικό.

Εννοείται ότι και όλοι εμείς που δεν ακολουθούμε καμία δίαιτα, φοβούμενοι μήπως περιπέσουμε σε καμιά … νευρική ανορεξία, και για το λόγο αυτό καταναλώνουμε ασυστόλως τις ικανές και τις απαραίτητες ποσότητες ζύθου, κοκορετσίου και των λοιπών συμπαρομαρτούντων, καλόν θα είναι να πίνουμε τακτικά ξινό νερό Μεταλλικού. Διότι όπως λένε οι ειδικοί «Το φυσικό μεταλλικό νερό του Γιάννες ενδείκνυται για ποσιθεραπεία προς αντιμετώπιση παθήσεων του ουροποιητικού και γαστρεντερικού συστήματος».

Ανάρτηση στο facebook https://www.facebook.com/thvafeiadis