Τα τραύματα στο Λόφο του Χωρυγίου
Επιχείρηση αναδάσωσης το 1985 τραυμάτισαν τη μορφή του περίφημου Λόφου του Χωρυγίου και κατέστρεψαν αρχαιότητες, υπογραμμίζει η προϊσταμένη Εφορείας Αρχαιοτήτων Κιλκίς, Γεωργία Στρατούλη, σε κείμενό της με τίτλο “ΧΩΡΥΓΙ: Ένας περίβλεπτος λόφος με διαχρονική ιστορία στο Β. τμήμα του ν. Κιλκίς”.
Το κείμενο της κ. Στρατούλη, στο οποίο επισημαίνεται επίσης ότι από σύληση τάφου της περιοχής προέρχεται χάλκινο κράνος «ιλλυρικού» τύπου, έχει ως εξής:
“Ένα περίοπτο φυσικό έξαρμα, με βιοκλαστικούς ασβεστόλιθους στην κορυφή του, το ‘Κάστρο’ ή ‘Λαζαρίτσα’, στα Α. του ποταμού Αξιού, 17 χλμ ΒΔ από την πόλη του Κιλκίς και 1,5 χλμ από τον σύγχρονο οικισμό του Χωρυγίου, εντυπωσιάζει τον επισκέπτη του βόρειου τμήματος του ν. Κιλκίς.
Επιχείρηση αναδάσωσης στις παρειές του λόφου το 1985 τραυμάτισαν τη μορφή του και κατέστρεψαν αρχαιότητες. Έχουν εντοπιστεί οικιστικά κατάλοιπα στις παρυφές του λόφου και -μεταξύ άλλων ευρημάτων- θραύσματα αγγείων κυρίως των κλασικών χρόνων. Επίσης, ήρθαν στο φως και τμήματα περίπου 15 συλημένων τάφων, στην πλειονότητά τους κιβωτιόσχημοι επιμελούς κατασκευής, που πιθανότατα ανήκαν στον αταύτιστο μέχρι σήμερα οικισμό της κλασικής εποχής.
Από σύληση τάφου της περιοχής προέρχεται χάλκινο κράνος, του λεγόμενου «ιλλυρικού» τύπου, του 4ου αι. π.Χ., με εγχάρακτη παράσταση λιονταριών στην προμετωπίδα του. Άλλο σημαντικό εύρημα από την περιοχή είναι ένα μικρό άγαλμα της Αφροδίτης, θεάς του έρωτα και της ομορφιάς, που χρονολογείται στους ύστερους ελληνιστικούς χρόνους, πιθανόν από ιερό της.”
