Τα νερόβραστα κείμενα

Του Τάσου Παππά.

Υπάρχει ένας παλιός κανόνας που εφαρμόζουν κυβερνήσεις και κόμματα κάθε φορά που αντιμετωπίζουν προβλήματα τα οποία δεν είναι εύκολο να λυθούν. Τι λέει αυτός ο κανόνας; «Φτιάξε μια επιτροπή». Ετσι δίνουν την εντύπωση ότι τους απασχολεί το θέμα και ασχολούνται σοβαρά με την αντιμετώπισή του. Η διαδικασία συγκρότησης επιτροπών είναι πολύ δημοφιλής στην Αριστερά. Ο στόχος υποτίθεται πως είναι η σύνθεση των απόψεων και η δημιουργία μιας συνισταμένης που θα εκφράζει τους περισσότερους.

Οχι όλους γιατί στην Αριστερά, ιδιαίτερα στην ανανεωτική και τη ριζοσπαστική εκδοχή της, η ομοφωνία είναι ύποπτη. Τα στελέχη που αναλαμβάνουν να συνθέσουν τις αντικρουόμενες θέσεις έχουν δύσκολη δουλειά. Σε αρκετές περιπτώσεις έχει αποδειχτεί πως οι επιτροπές επιλέγουν την ευρυχωρία και την εσκεμμένη ασάφεια για να μην ξεμυτίσει η πόλωση που μπορεί να οδηγήσει σε μετωπική σύγκρουση, ακόμη και σε διάσπαση. Δεν είναι πάντα εφικτό να γεφυρωθούν οι διαφορές, ιδιαίτερα εκείνες που ενσωματώνουν αποκλίσεις στρατηγικού χαρακτήρα.

Πρόσφατα παραδείγματα ήταν η διάσπαση του ΚΚΕ το 1991 και η διάσπαση του ΣΥΡΙΖΑ το 2015. Τα στρατόπεδα ήταν ταμπουρωμένα στις θέσεις τους, κανένα δεν δεχόταν να κάνει εκπτώσεις, ο συμβιβασμός ήταν μια λέξη που είχε εξοριστεί από το λεξιλόγιό τους και η συνύπαρξή τους ήταν αδύνατη. Ο εσωκομματικός αντίπαλος θεωρούνταν πιο επικίνδυνος από τον ταξικό εχθρό και έπρεπε να ηττηθεί κατά κράτος.

Ακόμη και ο Λένιν αν επέστρεφε στη ζωή δεν θα μπορούσε να εκτονώσει την κατάσταση και να κρατήσει κάτω από την ίδια στέγη τις αντιμαχόμενες πτέρυγες-φράξιες. Αλλωστε κι αυτός στην εποχή του είχε πρωταγωνιστήσει σε ρήξεις όταν πίστευε ότι οι δικές του απόψεις ήταν οι σωστές και δεν δεχόταν να τις διαπραγματευτεί ούτε με τους πιο στενούς συνεργάτες του. Η αντίληψη ότι «η ενότητα πρέπει να διαφυλαχθεί σαν κόρη οφθαλμού πάση θυσία και με όποιο κόστος» ποντάρει στο συναίσθημα, ικανοποιεί τα μέλη και αποδίδει για κάποιο διάστημα. Γίνεται όμως παρηγορητική αυταπάτη και καταρρέει στην πρώτη δοκιμασία αν δεν έχουν εξουδετερωθεί οι αιτίες που παράγουν τις διαφορετικές προσεγγίσεις.

Η κατάσταση στον σημερινό ΣΥΡΙΖΑ δεν θυμίζει ούτε αυτή που υπήρχε στο ΚΚΕ το 1991 ούτε αυτή στον ΣΥΡΙΖΑ το 2015. Διαφωνίες υπάρχουν για αρκετά ζητήματα (απολογισμός της κυβερνητικής θητείας, πολιτικές συμμαχίες, διεύρυνση, προγραμματικές επιλογές, κοινωνικές αναφορές), ωστόσο δεν είναι σε τέτοιο βαθμό ανταγωνιστικές που να απειλούν τη συνοχή του.

Η ουσιαστική και οργανωμένη συζήτηση επ’ αυτών δεν έχει γίνει, επειδή λόγω της πανδημίας το συνέδριο πάει από αναβολή σε αναβολή. Υπάρχει περίπτωση να συμφωνήσουν όλοι με όλα; Οχι. Στις συλλογικότητες διαμορφώνονται πλειοψηφίες και μειοψηφίες. Είναι λογικό. Για να μην οδηγηθούν τα πράγματα στα άκρα πρέπει να υπάρχουν κανόνες. Οι πλειοψηφίες οφείλουν να σέβονται όσους έχουν διαφορετική εκτίμηση, να μην επιδιώκουν την περιθωριοποίησή τους και οι μειοψηφίες πρέπει να προσπαθούν να αλλάξουν τους συσχετισμούς καταθέτοντας προτάσεις, να μην είναι συνεχώς στα κεραμίδια γκρινιάζοντας, καταγγέλλοντας, στήνοντας δίκες προθέσεων και διακινώντας σενάρια που περιγράφουν τους συντρόφους τους της πλειοψηφίας ως οπορτουνιστές πλήρους απασχόλησης.

Στον ΣΥΡΙΖΑ φτιάχνουν επιτροπές για να συνταχθούν τα κείμενα που θα τεθούν προς έγκριση στο συνέδριο του Φεβρουαρίου. Θα είναι λάθος να πάνε σε νεφελώδη σχήματα, νερόβραστα κείμενα, χωρίς γωνίες, χωρίς αιχμές, ώστε να ικανοποιηθούν όλα τα ρεύματα και οι τάσεις. Ολες οι απόψεις είναι «νόμιμες», πρέπει όμως να υπάρχει και η δεσπόζουσα, αυτή που θα καθορίζει τη γραμμή, θα δίνει τον τόνο στην καθημερινή αντιπαράθεση με τη Δεξιά και τους συμμάχους της και θα διεκδικεί να γίνει πλειοψηφική στην ελληνική κοινωνία. Και είναι αυτονόητο πως η συντροφικότητα δεν μπορεί να συνδέεται μόνο με τη συναντίληψη.

Ανάγωγα

Μας έχουν μπερδέψει ορισμένα κυβερνητικά στελέχη. Μας λένε: Βλάσφημος ο Μόσιαλος, αλλά ικανός επιστήμονας. Οπότε τι κάνουμε; Τον διώχνουμε επειδή είναι βλάσφημος ή τον κρατάμε επειδή είναι ικανός επιστήμονας και τον χρειαζόμαστε; Μεγάλο δίλημμα. Και ο Μωυσής θα δυσκολευόταν.

Άρθρο στην ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ