Σ’ ευχαριστώ Θανάση
Toυ Σαράντη Δημητριάδη
——————————————————————————————————————————————————————————————-Σ’ ευχαριστώ Θανάση Βαφειάδη, και θα είναι τιμή μου αν μου επιτρέψεις αυτήν την οικειότητα στην προσφώνηση, παρά τη σύντομη και καθόλου βαθειά γνωριμία μας.
Έτσι θ’άρχιζα την προσφώνησή μου, αν έπαιρνα το θάρρος χτες το βράδυ να σηκωθώ και να σου απευθύνω τα συγχαρητήριά μου για την σημαντικότατη δίτομη προσφορά σου στην αυτοσυνείδηση του γενέθλιου τόπου σου. Όμως δίστασα, δεν ήμουν προετοιμασμένος, και θεώρησα -λανθασμένα ίσως- ότι θα ήταν και λίγο αναίδεια από μέρους μου να πάρω τον λόγο όταν ήταν παρόντες εκατοντάδες κιλκισιώτες που σε γνωρίζουν, εσένα και το έργο σου, πολύ καλύτερα από μένα.
Δίστασα λοιπόν εγώ, που σε άλλες περιστάσεις, πολύ δυσκολότερες, πήρα το θάρρος να απευθυνθώ στο άγνωστό μου και εξαιρετικά δύσπιστο επέναντί μου κιλκισιώτικο κοινό.
Γιατί όμως σ’ ευχαριστώ. Αυτό θέλω να εξηγήσω. Ασφαλώς για τη δίτομη προσφορά σου, έργο ζωής θεωρώ, προσφορά γενικότερα στην ιστορική έρευνα αλλά και στον τόπο σου ειδικότερα. Προσωπικά όμως όχι μόνο γι’αυτό.
Σ’ ευχαριστώ κυρίως γιατί θα μου δώσεις, είμαι βέβαιος, με την προσεκτική ανάγνωση του σημαντικότατου πονήματός σου, τροφή για να απαντήσω και ξεδιαλύνω πολλά βασανιστικά ερωτήματα και ιστορικά αινίγματα, αλλά και εφιάλτες που συνόδευαν την περιήγησή μου στον γενέθλιο τόπο σου λόγω της γεωλογικής μου ενασχόλησης μ’ αυτόν.
Σ’ αυτές μου τις, μοναχικές πολλές φορές, περιηγήσεις, από το Deve Koran ως τον Ακρίτα, και δυτικότερα ως το Kotza Dere και το Πάϊκο, ήρθα πολλές φορές κατάφατσα με τις διαχρονικές μαρτυρίες της πυκνότατης ιστορίας αυτού του τόπου. Γειωνόμουν και ανατρίχιαζα όταν καθόμουν σε μια πλατιά πέτρα στην οποία μπορεί να είχαν κάτσει και ξαποστάσει πριν από μένα πολίτες και στρατιώτες κάθε προέλευσης και φυλής, με διάφορες αποστολές, εντολές, όνειρα και καημούς, με συγγενείς και αγαπημένους σε πολύ διαφορετικά μέρη. Πολλοί από αυτούς άφησαν τα αιμάτινα ίχνη τους ή και την τελευταία τους πνοή στον τόπο αυτόν, δίπλα από εκεί που καθόμουν. Πνοή που μπορεί ακόμα να πλανιέται στον αέρα των Κρουσίων. Κρατώ ακόμη σαν ενθύμιο το κατασκουριασμένο κράνος από τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο με την μοιραία τρύπα στον κροταφικό τομέα που βρήκα στο Μαυροβούνι. Αυτό το ανώνυμο ενθύμιο παραπέμπει σε έναν επώνυμο άνθρωπο, νέο πιθανότατα, με συγγενείς και αγαπημένους που τον έχασαν για πάντα, και που μόνο εγώ ίσως κατέχω ένα θλιβερό απολειφάδι του στην κατοχή μου.
Αμπριά, ερειπωμένα πολυβολεία, απομεινάρια συμμαχικών λιθόστρωτων δρόμων, γκρεμισμένες γέφυρες, ξεπρόβαλλαν αναπάντεχα μπροστά μου στις περιηγήσεις μου αυτές. Και αγωνιούσα και αναρωτιόμουν που θα μπορούσα να βρω το στέρεο ιστορικό πλαίσιο για να τα εντάξω όλα αυτά. Για να διαλυθεί η μυστηριακή ομίχλη που τα κάλυπτε. Και έρχεσαι εσύ Θανάση να μου προσφέρεις το πλαίσιο αυτό στην πληρέστερη μορφή που μπορούσα να φανταστώ. Μου προσφέρεις λοιπόν συναρπαστικές αναγνωστικές στιγμές για το καλοκαίρι που έρχεται. Και ίσως και κάποιες, αν έχω χρόνο και κουράγιο, συγκινητικές για μένα επανεπισκέψεις σε θέσεις που εκπέμπουν πυκνή ιστορική ακτινοβολία.
Και όλα τα προηγούμενα βέβαια αφορούν τα ίχνη του ιστορικού υποστρώματος, πάνω στο οποίο επικάθησε η ιστορική συνέχεια που σχετίζεται με τις σημαντικότερες και τραγικότερες στιγμές της σύγχρονής μας ιστορίας. Και εδώ εμπλέκεται φαίνεται και η δική μου γονιδιακή μνήμη και η ιδιαίτερη συγκίνηση που ένοιωσα χτες.
Δεν είμαι πόντιος, είμαι όμως παιδί μεταναστών, ανατολικιοθρακιώτης από πατέρα και τσεσμελής από μητέρα. Ο πατέρας μου κατάφυγε στη Θεσσαλονίκη δραπετεύοντας, και διαφεύγοντας τον βέβαιο θάνατο, μετά την αναγκαστική κατάταξή του στον τουρκικό στρατό, τη δε μάνα μου, την αδερφή της και τη δική τους μάνα και γιαγιά μου, χήρα τότε και κλαίγοντας το γιό της που χάθηκε στο Αφιόν Καραχισάρ, τις έβγαλε το καράβι στην προσφυγομάνα Καλαμαριά. Ξέρω λοιπόν καλά τι είναι προσφυγιά και μεγάλωσα ακούγοντας κλάματα και ιστορίες για τις χαμένες πατρίδες των γονιών μου. Το DNA μου έχει ποτιστεί και διαμορφωθεί από τον καημό αυτόν. Δεν ήμουν λοιπόν ξένος προχτές το βράδυ στο συνεδριακό κέντρο του Κιλκίς όταν εξιστορούνταν ανάλογα παθήματα. Ζούσα με τους άλλους που ήταν εκεί τα γεγονότα και τις μνήμες. Τα παθήματα των ανθρώπων όταν ο ιστορικός οδοστρωτήρας περνάει από πάνω τους.
Όμως, Θανάση, χτες συνειδητοποίησα απόλυτα πως το έργο σου είναι όχι μόνο η καταγραφή της μνήμης του παρελθόντος, αλλά πολύ περισσότερο, και χρησιμότερο άλλωστε, ένα στέρεο εφαλτήριο για την εκτίναξη στο μέλλον του τόπου σου. Είναι καταπληκτικό νομίζω, και είμαι βέβαιος πως το ένοιωσαν όλοι χτες, ότι βυθιζόμενος κανείς και εξερευνώντας το παρελθόν μπορεί πολύ καλύτερα να αποκτήσει ένα εμπνευσμένο όραμα για το μέλλον. Να δει τι χρειάζεται για να γιατρευτούν οι πολλές πληγές που μένουν ακόμη ανοικτές και να αποκτήσει τη φοβερή εκείνη δημιουργική δύναμη ώστε να παλέψει απέναντι σ’όλες τις αντιξοότητες για την πρόοδο του τόπου του.
Μακάρι κάθε τόπος να είχε έναν Θανάση σαν και σένα. Το Κιλκίς πάντως είναι τυχερό.
Έφυγα χτες βράδυ επιστρέφοντας στη Θεσσαλονίκη, ομολογώ ζηλεύοντας που δεν είμαι κιλκισιώτης.
