My Twitter Feed

16 Οκτωβρίου, 2021

ΕΙΔΗΣΕΙΣ.ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ:

Ερώτηση ΚΚΕ για υποστελέχωση ΓΝΚ -

Σάββατο, 16 Οκτωβρίου, 2021

Πνίγηκε στο νερό το Λειψύδριο! -

Παρασκευή, 15 Οκτωβρίου, 2021

“Δεν φαίνεται βελτίωση για το ΓΝΚ” -

Παρασκευή, 15 Οκτωβρίου, 2021

ΚΝΕ: Ντοκιμαντέρ για τον Π. Φύσσα -

Παρασκευή, 15 Οκτωβρίου, 2021

ΚΚΕ: Για ελλείψεις εκπαιδευτικών -

Παρασκευή, 15 Οκτωβρίου, 2021

Ν. Κιλκίς: 41 τα νέα κρούσματα -

Πέμπτη, 14 Οκτωβρίου, 2021

Εξοπλισμός στόλου του Δήμου Παιονίας -

Πέμπτη, 14 Οκτωβρίου, 2021

Στην 6η θέση της μεταδοτικότητας -

Πέμπτη, 14 Οκτωβρίου, 2021

Σησαμοελαιοτριβεία του Κιλκίς

Του Θανάση Βαφειάδη.


Οι σησαμελαιοποιοί ή σαμολαδάδες ήταν οι παρασκευαστές σουσαμόλαδου, του λαδιού δηλ. που παραγόταν από την πίεση των σπερμάτων του σουσαμιού. Το σουσαμόλαδο λαμβανόταν είτε με έκθλιψη εν ψυχρώ, οπότε είχε χρυσοκίτρινο χρώμα και ήταν άοσμο με λεπτή και ευχάριστη γεύση, είτε με πίεση εν θερμώ οπότε το χρώμα του ήταν σκοτεινότερο, η οσμή του βαριά και η ποιότητά του κατώτερη. Το καλό σουσαμόλαδο χρησιμοποιούνταν στη μαγειρική και την αρωματοποιία ενώ το σουσαμόλαδο δεύτερης και τρίτης ποιότητας χρησιμοποιούνταν για φωτισμό, λίπανση και σε ανάμιξη με άλλα λίπη στην σαπωνοποιία.

Η παραγωγή του σουσαμόλαδου γινόταν σε ειδικά εργαστήρια με την παρακάτω διαδικασία: Τα σπέρματα του σουσαμιού βρέχονταν (μούλιαζαν) σε αλμυρό νερό και στη συνέχεια καβουρντίζονταν ελαφρά. Με την αποφλοίωση αφαιρούνταν το κοκκινωπό περίβλημά και έμενε ο γνωστός λευκός σπόρος, ο οποίος συμπιεζόταν με χειροκίνητα ή μηχανικά πιεστήρια. Το προϊόν της έκθλιψης κατέληγε σε δοχεία και αφηνόταν να ηρεμήσει, οπότε το μεγαλύτερο μέρος του ελαίου ερχόταν στην επιφάνεια και αφαιρούνταν, ενώ στον πυθμένα παρέμενε μια παχύρρευστη μάζα, ο σησαμοπολτός, το πασίγνωστο «ταχίνι», που χρησιμοποιείται σαν πρώτη ύλη για την παρασκευή χαλβά. Το υπόλειμμα που απέμενε μετά την έκθλιψη ονομαζόταν «γκούσπο» και χρησιμοποιούνταν ως ζωοτροφή, κυρίως των χοίρων. Την περίοδο της Κατοχής πολλοί κατέφυγαν σε αυτό το υποπροϊόν της επεξεργασίας του σουσαμιού για να ξεγελάσουν την πείνα τους: «Τα μπακάλικα» γράφει ο Λύσανδρος Φάσσος, «πουλούσανε κιουσπέ, κούσπο, κείνες τις «πλάκες» – κατάλοιπα από την επεξεργασία του σουσαμιού. Τροφή υποτίθεται ζώων, που την έφαγε πολύς κόσμος τον καιρό εκείνο».

Παραγωγή σουσαμόλαδου γινόταν και στους κοινούς μύλους με τοποθέτηση ειδικής για το σκοπό αυτό μυλόπετρας.

Στην περιοχή μας, όπου δεν υπήρχε ανεπτυγμένη ελαιοκομία, οι κάτοικοι από νωρίς προσανατολίστηκαν στην παραγωγή του σησαμέλαιου. Την περίοδο της τουρκοκρατίας το εμπόριο του σουσαμόλαδου που παραγόταν στο Κιλκίς εξαπλωνόταν στις μεγάλες πόλεις της Κεντρικής και Δυτικής Μακεδονίας και στη σημερινή περιοχή των Σκοπίων.

Την προπολεμική περίοδο το σουσάμι στην περιοχή του Κιλκίς καλλιεργούνταν κυρίως από τους Θρακιώτες σε περιορισμένες εκτάσεις που δεν ξεπερνούσαν τα 900 στρ. Σπερνόταν το Μάιο στα πεταχτά (1 οκά/στρ) σε χωράφια που είχαν προετοιμασθεί με 3 οργώματα και σβαρνίσματα. Μετά την ωρίμανσή τους τα φυτά ξεριζώνονταν και στοιβάζονταν σε αλώνια για να αποξηρανθούν. Μετά την τέλεια αποξήρανση κτυπιούνταν με ξύλινο αντικείμενο για να εξαχθεί ο καρπός. Από τρεις οκάδες σουσαμιού παραγόταν κατά μέσο όρο μια οκά σουσαμόλαδου.

Τα σησαμελαιοτριβεία που κατά καιρούς λειτούργησαν στην πόλη μας ήταν τα παρακάτω:

ΣΗΣΑΜΟΕΛΑΙΟΤΡΙΒΕΙΟ ΣΤΕΦΑΝΙΔΟΥ – ΨΑΛΛΙΔΑ.

Στοιχεία για το σησαμελαιοτριβείο αυτό υπάρχουν στον φάκελο της άδειας λειτουργίας του, που υπογράφεται στις 6-5-1931 από την Επιθεώρηση Σιδηροδρόμων Μακεδονίας-Θράκης, που ήταν τότε η αρμόδια υπηρεσία για τον έλεγχο των βιομηχανικών εγκαταστάσεων.

Το οίκημα του σησαμελαιοτριβείου ήταν μια πλινθόκτιστη οικοδομή εμβαδού 95 περίπου τ.μ. και τα παραγόμενα προϊόντα ήταν ταχίνι και σησαμέλαιο. Με τον εξοπλισμό που διέθετε η παραγωγή ανά οκτάωρο μπορούσε να φθάσει στις 225-270 οκάδες ταχινιού και στις 110-180 οκάδες σησαμέλαιου. Το πλύσιμο του σουσαμιού γινόταν μέσα σε διάτρητα βαρέλια και η κατανάλωση νερού έφθανε στις 500-600 οκάδες. Σύμφωνα με τα μηχανολογικά σχέδια του εργαστηρίου η κινητήρια μηχανή ήταν ηλεκτροκινητήρας ισχύος 20 Hp και οι μηχανές επεξεργασίας του σουσαμιού ήταν ο μύλος, το ξεφλουδιστήριο, το καβουρδιστήριο και ο κλίβανος.

ΣΗΣΑΜΟΕΛΑΙΟΤΡΙΒΕΙΟ ΓΕΡΑΣΙΜΙΔΗ – ΠΙΑΜΑΝΗ

Το σησαμελαιοτριβείο των Ιωάννη Γερασιμίδη και αδελφών Πιαμάνη βρισκόταν στην οδό Β. Ρώτα. Άρχισε να λειτουργεί την περίοδο της Κατοχής, εποχή κατά την οποία υπήρχε μεγάλη έλλειψη λαδιού. Οι ιδιοκτήτες του προμηθεύονταν το σουσάμι από τους αγρότες της περιοχής τους οποίους αποζημίωναν με λάδι. Ο καθαρισμός γινόταν σε μια δεξαμενή και ακολουθούσε το ψήσιμο στο φούρνο. Το ψημένο σουσάμι το τοποθετούσαν σε ύφασμα από κατσικίσια τρίχα, το οποίο δίπλωναν σε σχήμα φακέλου. Οι φάκελοι στοιβάζονταν κάτω από μια υδραυλική πρέσα και συμπιέζονταν. Η συλλογή του λαδιού γινόταν σε λεκάνη κάτω από την πρέσα και ο πλακούντας που απέμενε μέσα στον φάκελο χρησίμευε για ζωοτροφή.

ΣΗΣΑΜΟΕΛΑΙΟΤΡΙΒΕΙΟ ΤΣΑΪΡΤΖΗ

Το σησαμελαιοτριβείο βρισκόταν στην οικοδομή που ανήγειραν το 1924 τα αδέρφια Γιώργης και Σπύρος Τσαϊρτζής. Η οικοδομή χωριζόταν σε δυο τμήματα. Στο πρώτο με είσοδο στην οδό Ν. Παναγιώτου όπου στεγαζόταν προπολεμικά το Μονοπώλιο και το δεύτερο με είσοδο στην οδό Λέκκα βρισκόταν το εργαστήριο με το εμπορικό κατάστημα. Οι αγρότες μετέφεραν με τα κάρα τους το σουσάμι και πληρώνονταν με χρήματα ή με λάδι που αντιστοιχούσε 10% στο περίπου του βάρους.

ΣΗΣΑΜΟΕΛΑΙΟΤΡΙΒΕΙΟ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΜΗΡΤΣΟΥ

Βρισκόταν στην οδό Λέκκα και ήταν από τα πρώτα σησαμελαιοτριβεία του Κιλκίς.

ΣΗΣΑΜΟΕΛΑΙΟΤΡΙΒΕΙΟ ΑΔΕΛΦΩΝ ΜΑΝΑΒΗ

Βρισκόταν επί της 21ης Ιουνίου και λειτούργησε προπολεμικά.

Τώρα, όλα αυτά μπορεί να σας φαίνονται ολίγον τι αδιάφορα. Εμένα, όμως, με εντυπωσιάζει το γεγονός ότι οι παππούδες μας με τα σχεδόν πρωτόγονα παραγωγικά μέσα που διέθεταν επιχειρούσαν ακόμη και στους πιο ασυνήθιστους τομείς της παραγωγικής δραστηριότητας. Το ότι είχαμε πέντε εργαστήρια αυτού του είδους στην πόλη μας, έστω και μικρής δυναμικότητας, το θεωρώ ένα γεγονός εντυπωσιακό. Εμείς σήμερα, που έχουμε ασύγκριτα μεγαλύτερες τεχνολογικές δυνατότητες, εκτός από τα 5-6 εργοστάσια που έχουν απομείνει στη ΒΙΠΕ και τα λίγα μεταποιητικά εργαστήρια της πόλης, τι ακριβώς παράγουμε στο δευτερογενή τομέα; Αέρα κοπανιστό;

Ανάρτηση στο facebook https://www.facebook.com/thvafeiadis

Σχολιάστε