Ο τενεκές κι ο τελεμές
Του Νίκου Κωνσταντινίδη*
Πολιτική είναι η επιλογή ανάμεσα σε αντιφατικούς στόχους. Ανάμεσα στο ιδιωτικό και το δημόσιο αγαθό, στην ιδιωτική και τη δημόσια Υγεία, στην ιδιωτική και τη δημόσια Παιδεία. Πολιτική είναι η πραγματικότητα της ζωής με όλα τα αντιφατικά που την συνθέτουν. Αυτά που ονομάζει ο Ηράκλειτος «εναντιοδρώμενα».
Η διαφορά ανάμεσα στο τι λέω και στο τι κάνω είναι ίδια με τη διαφορά ανάμεσα στη μέρα και τη νύχτα, κι ας συγκροτούν μαζί το ημερόνυχτο. Βασικό στοιχείο στην πολιτική, εκτός από την ιδεολογία είναι και η νοοτροπία. Είναι ο τρόπος λειτουργίας του πολίτη. Όλα όσα συνθέτουν τα γνωρίσματά του στην αρένα της ζωής. Ήθος ανθρώπω δαίμων» λέει ο Ηράκλειτος, καθώς, το ήθος είναι ο θεμελιακός λίθος, πάνω στον οποίο χτίζεται το οικοδόμημα της πολιτικής.
Η χώρα μας σε μεγάλο ποσοστό είναι αγροτική, αλλά πολιτικούς που να είναι αγρότες δεν έχουμε. Οι περισσότεροι από αυτούς που έχουμε δεν ξεχωρίζουν το σιτάρι από το κριθάρι. Δηλώνουν όμως όλοι την παρουσία τους, μετά από μια θεομηνία, για να βγουν φωτογραφία στα χωράφια με κάποιους αγρότες και να κάνουν μια δήλωση φασόν. Το ίδιο συμβαίνει και σε κάθε άλλο «έκτακτο» γεγονός, είτε αφορά, σεισμό, είτε πυρκαγιά είτε οποιαδήποτε άλλη συμφορά, αγνοώντας προφανώς τη ρήση του νομπελίστα ποιητή: «όταν η συμφορά συμφέρει, λογάριαζέ την για πόρνη».
Στο έργο του «Πρωταγόρας» ο Πλάτων μάς θυμίζει τον προμηθεϊκό μύθο, σύμφωνα με τον οποίο ο Προμηθέας απευθυνόμενος στον πατέρα του Δία του λέει: «Τους φτιάξαμε τους ανθρώπους, αλλά αποτύχαμε. Γιατί τους φτιάξαμε άτεχνους, άστρωτους (χωρίς στρώμα), ανυπόδητους, άοπλους, με αποτέλεσμα να τους φάνε τα άγρια θηρία. Και τότε ο Δίας πήρε από το κεφάλι της Αθηνάς την «έντεχνη σοφία», αυτό που λέμε σήμερα «know how» και την έδωσε στους ανθρώπους μαζί με τη φωτιά, τις τέχνες και τα γράμματα.
Όταν, έμφορτοι πια, με γνώση και σοφία οι άνθρωποι προόδευσαν, άρχισαν να τρώγονται μεταξύ τους. Και τότε αντιλήφθηκε ο Δίας ότι εκείνο που έλειπε από την κοινωνία ήταν η «αιδώς» και η «δίκη» (δικαιοσύνη). Χωρίς αυτά τα δύο δεν μπορεί να σταθεί πολιτεία.
Χωρίς ντροπή, χωρίς δικαιοσύνη και χωρίς ηθική δεν μπορεί να επιτευχθεί κοινωνική συνοχή. Η συνύπαρξη των ανθρώπων εκτός από ζήτημα ιδεολογικό είναι και πολιτισμικό. Είναι ζήτημα ήθους και έθους. Παιδείας, ανθρωπιάς και συναινετικής συμπεριφοράς. Οι κοινές αξιολογικές αρχές είναι αυτές που αποτελούν βάση για τη δημοκρατία.
Γνώμονας στην πολιτική δεν είναι τα μεταπτυχιακά και τα βιογραφικά του ανθρώπου, αλλά όλα όσα δεν χωρούν σ’ αυτά. Είναι οι αρετές και οι ευαισθησίες του, οι δυνατότητες αλλά και οι αδυναμίες του, ανεξάρτητα από φύλο, φυλή, ιδιότητα και ιδιαιτερότητα. «Μέτρο χρημάτων άνθρωπος» έλεγαν οι Αρχαίοι. Κι ήταν αυτό το πνεύμα που βράβευσαν οι Αθηναίοι, τον 5ο π.Χ αιώνα στο πρόσωπο του Σοφοκλέους, με το «πολλά τα δεινά κουδέν ανθρώπου δεινότερον πέλει». Αν δεν είναι κανείς άνθρωπος τίποτα το καλό δεν μπορεί να γίνει.
Στόχος της πολιτικής είναι τα καλά και τα δίκαια για την κοινωνία. Η στελέχωσή της απαιτεί πρότυπα που αντανακλούν στο καθημερινό γίγνεσθαι της ζωής και ζουν την ίδια κατάσταση που αντιμετωπίζει η μέση ελληνική οικογένεια. Όποιος/α λόγω της οικονομικής του/της ευμάρειας ζει έξω από τα όρια αυτά, δεν μπορεί να αντιληφθεί το τι «τραβά» η χώρα. Ειδικά όταν από μικρός/ή μπαίνει στην (ευρω)βουλή και έχει ήδη αποκτήσει μια τεράστια περιουσία σε ακίνητα, χωρίς ποτέ του/της να έχει εργαστεί!
Δύναμη σε κάθε παράταξη είναι τα μέλη και τα στελέχη της. Όσα γνωρίζουν τι σημαίνει εργασία, ανεργία και ανέχεια. Τι σημαίνει να μην έχεις να πληρώσεις τη ΔΕΗ, την τροφή, τη θέρμανση, τη βενζίνη, στην πρωτόγνωρη ακρίβεια που ζούμε.
Το να ζει κανείς στη χλιδή στην Ευρώπη και να εκπροσωπεί τον κάθε ενδεή στην Ελλάδα, δεν έχει τις κοινωνικές προσλαμβάνουσες που θέλει η πολιτική. Για να ελευθερώσεις μια κοινωνία από τα δεσμά της, πρέπει να γνωρίζεις καλά τις αλήθειες που την ταλανίζουν. «Γνώσεσθε την αλήθεια κι αυτή ελευθερώσει υμάς» λέει ο Χριστός.
Όπου το δίκαιο είναι τιμωρητικό για τον φτωχό και υποστηρικτικό για τον ισχυρό, εκεί κυριαρχεί η αδικία. Η κατάσταση που ζει σήμερα η χώρα μοιάζει με τυρί emmental, γεμάτο τρύπες, από αλλοτινές εποχές, όταν ο τελεμές και ο τενεκές είχαν έναν ηθοπλαστικό ρόλο!
«Έχετε δει τους χείμαρρους που πρωτοκατεβαίνουν; Οι τενεκέδες πάντοτε, μπροστά-μπροστά πηγαίνουν. Ηγούνται στη ροή, ηγούνται στη ζωή και διευθύνουνε το κάθε τι», γράφει ο Μόντης. Είμαστε τω όντι μια μεγάλη τενεκεδούπολη: Εκκωφαντική σε ήχο αλλά άδεια σε περιεχόμενο!
*Εκπαιδευτικός, συγγραφέας
