Ο ΣΥΡΙΖΑ και το παρελθόν του

Του Τάσου Παππά.

Γιατί στον ΣΥΡΙΖΑ δεν έχουν συζητήσει επαρκώς την κυβερνητική εμπειρία 2015-2019; Φταίει μόνον η πανδημία; Μήπως υπάρχουν και άλλοι λόγοι; Για παράδειγμα ο φόβος ότι αναπόφευκτα θα κληθούν να αντιμετωπίσουν το γνωστό φαινόμενο που ταλαιπωρεί την Αριστερά σε όλες τις εκδοχές της, δηλαδή τη ροπή της στη λαθολογία ύστερα από κάθε ήττα ή διάψευση, που παράγει εσωστρέφεια και απειλεί την ενότητα;

Και επειδή ο ΣΥΡΙΖΑ είναι κόμμα εξουσίας, μια τέτοια μακρόσυρτη και ψυχοφθόρα διαδικασία, με αντιπαραθέσεις, αντεγκλήσεις, ακόμη και με συντροφικά μαχαιρώματα, μήπως υπονομεύσει τον στόχο του για επιστροφή στη διακυβέρνηση; Ιδιαίτερα στην παρούσα φάση που ο επικεφαλής του κόμματος ανακοίνωσε από τη Χαλκίδα την έναρξη της μεγάλης πορείας προς την εξουσία – πεζά τα πρώτα γράμματα των δύο λέξεων, γιατί αλλιώς η φράση παραπέμπει στον Μάο.

Το έλλειμμα επισήμανε ο πρώην υπουργός και ιστορικό στέλεχος του κόμματος, Γιάννης Δραγασάκης, μιλώντας στην «Εποχή» (6, 7-11-2021). Πιστεύει ότι η συζήτηση πρέπει να γίνει όχι με στόχο την αυτοδικαίωση ή το αυτομαστίγωμα, αλλά «με το ειλικρινές ενδιαφέρον να καταλάβουμε βαθύτερα τους περιορισμούς και τις απαιτήσεις μιας αριστερής διακυβέρνησης και για να αντλήσουμε γνώση και μαθήματα για το μέλλον». Αυτά που ξορκίζεις (αυτοδικαίωση και αυτομαστίγωμα) μπορείς να τα αποφύγεις; Κρίνοντας από το πώς συμπεριφέρθηκες στο παρελθόν -μακρινό ή κοντινό- σε ανάλογες περιπτώσεις, έστω κι αν ήταν μικρότερης σημασίας, πρέπει να παραδεχτείς ότι δεν πρόκειται για εύκολη υπόθεση.

Ωστόσο, δεν υπάρχει μέλλον χωρίς την επεξεργασία του παρελθόντος. Αυτό υποστηρίζει ο ιστορικός Εντσο Τραβέρσο στη συνέντευξη που έδωσε στην ισπανόφωνη έκδοση του περιοδικού «Jacobin», στις 5 Οκτωβρίου 2021 και αναδημοσίευσε η «Εποχή»: «Η γνώση του παρελθόντος είναι κατά τη γνώμη μου απαραίτητη. Δεν αναφέρομαι στον κλασικό λόγο της διήγησης μιας ιστορίας: “Γνωρίζω την ιστορία, και μετά είμαι έτοιμος να αντιμετωπίσω το μέλλον”. Αυτός είναι ένας πολύ αφελής και ψεύτικος λόγος. Δεν αρκεί να γνωρίζεις το παρελθόν για να μην επαναλάβεις τα λάθη σου. Αλλά ούτε η άγνοια είναι η λύση. Το πρόβλημα είναι πώς να επεξεργαστείς το παρελθόν, το οποίο δεν είναι το ίδιο με το να το γνωρίζεις».

Για τον ΣΥΡΙΖΑ όμως δεν υπάρχει μόνον το κυβερνητικό παρελθόν. Υπάρχει και το παρελθόν πριν από την εκλογική νίκη του Ιανουαρίου του 2015. Και με αυτό το παρελθόν οφείλει να αναμετρηθεί και μάλιστα διεξοδικά. Γιατί αυτό ήταν το… όχημα που τον έφερε στην πρώτη θέση και στον σχηματισμό μιας παράταιρης, αλλά αναγκαστικής με βάση τα δεδομένα της συγκυρίας, συμμαχικής κυβέρνησης, όπου εταίρος ήταν ένα κόμμα με διαφορετικές παραστάσεις, διαφορετικές προτεραιότητες, με το οποίο σε κανονικές συνθήκες δεν θα συνεργαζόταν. Αυτό το παρελθόν λειτούργησε ευεργετικά, τον έβαλε στην πολιτική σκηνή σε περίοπτη θέση, έφερε στις τάξεις του κινήματα διαμαρτυρίας και ακτιβιστές από πολλούς χώρους, τον οδήγησε στην επικράτηση, αλλά αποδείχθηκε βαρίδι στο πεδίο της διαχείρισης.

Ο ΣΥΡΙΖΑ πριν από τον Ιανουάριο του 2015, αλλά και μέχρι τη διάσπαση του Ιουλίου του ίδιου έτους, δεν ήταν ένα κλασικό κόμμα ή μια τυπική περίπτωση μετωπικού σχήματος. Ηταν ένα κόμμα-άθροισμα φραξιών (συνιστώσες ήταν ο όρος που χρησιμοποιούσε, αλλά επρόκειτο για ευφημισμό) και η ηγετική ομάδα του, με λίγες εξαιρέσεις, ήταν εγκλωβισμένη σε μια λογική ενθουσιώδους βολονταρισμού, υποτίμησε τους συσχετισμούς και στην Ελλάδα και στην Ευρώπη, αψήφησε τις συνθήκες και καλλιέργησε προσδοκίες για σίγουρη νίκη επί των αντιπάλων του, ντόπιων και ξένων, με το επιχείρημα «έχουμε το δίκιο με το μέρος μας και θα κατισχύσουμε». Οπότε το ερώτημα που θέλει απάντηση δεν είναι μόνο «γιατί έκανες ό,τι έκανες ως κυβέρνηση;». Εξίσου σοβαρό είναι και το ερώτημα «γιατί έκανες ό,τι έκανες για να γίνεις κυβέρνηση;».

Ανάγωγα

Τον Αντώνη Σαμαρά τον θεωρούσαν δεδομένο, αλλά αυτός δεν διστάζει να ασκεί κριτική εφ’ όλης της ύλης. Τον Κώστα Καραμανλή τον θεωρούσαν ακίνδυνο, αλλά αυτός έχει διαμηνύσει ότι δεν θα ψηφίσει τα μνημόνια συνεργασίας με τη Βόρεια Μακεδονία. Τον Ευάγγελο Βενιζέλο τον θεωρούσαν ορκισμένο εχθρό του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά αυτός, ιδιαίτερα το τελευταίο διάστημα, δεν χαρίζεται ούτε στην κυβέρνηση ούτε στον πρωθυπουργό. Δύσκολος προμηνύεται ο χειμώνας. Οχι μόνον λόγω της πανδημίας.

Άρθρο στην ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ