Οι συμβιβασμοί της επόμενης μέρας

Του Τάσου Παππά.

Σε λίγες ώρες θα ξέρουμε αν το σοσιαλδημοκρατικό κόμμα της Γερμανίας θα τερματίσει πρώτο στις εκλογές. Από το αποτέλεσμα της κάλπης θα φανεί αν θα έχουμε επιστροφή του SPD σε πρωταγωνιστικό ρόλο ύστερα από πολλά χρόνια. Πλήρωσε ακριβά την επιλογή του να συνεργαστεί με τη Χριστιανοδημοκρατία σε κυβερνήσεις μεγάλου συνασπισμού με την ιδιότητα του δεύτερου εταίρου, του φτωχού συγγενή. Τα ποσοστά που έπαιρνε το SPD στα γκάλοπ μέχρι πριν από λίγους μήνες ήταν απογοητευτικά. Τρίτο και καταϊδρωμένο. Ξαφνικά όλα άλλαξαν.

Δεν συνέβη κάτι μαγικό. Δεν συνωμότησε το σύμπαν εναντίον των αντιπάλων του. Η ανάκαμψή του δεν οφείλεται στην ελκυστική πρόταση που κατέθεσε, ούτε στον υποψήφιό του Ολαφ Σολτς («το στρουμφάκι που ξέρει να κερδίζει» όπως λένε στη Γερμανία), αλλά στα λάθη της Μέρκελ, στις αστοχίες κορυφαίων αξιωματούχων της Δεξιάς, στο κλίμα διχασμού που επικράτησε στο εσωτερικό της Χριστιανοδημοκρατίας και στις παιδαριώδεις γκάφες του Λάσετ. Οπότε δεν υπάρχει κλίμα ενθουσιασμού, ούτε θα δοθεί περίοδος χάριτος. Το μεγάλο ερώτημα που απασχόλησε τη δημόσια συζήτηση κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου ήταν ποιο συμμαχικό σχήμα θα κληθεί να κυβερνήσει τη Γερμανία την επόμενη μέρα και ποιες προτεραιότητες θα βάλει και για το εσωτερικό της χώρας και για την Ευρώπη. Το ίδιο ερώτημα απασχολεί και πολλές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις.

Υπάρχει περίπτωση να έχουμε ξανά κυβέρνηση μεγάλου συνασπισμού με τη συμμετοχή ενός μικρότερου εταίρου, τούτη τη φορά με κόμμα-πυλώνα το SPD; Το θέλουν οι Χριστιανοδημοκράτες για να συνεχίσουν να παίζουν αποφασιστικό ρόλο, το θέλουν οι οικονομικές ελίτ της Γερμανίας για να μην απειληθούν τα συμφέροντά τους, το θέλουν οι συντηρητικές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις για να μην ανατραπούν οι ευνοϊκές γι’ αυτές ισορροπίες στην Ε.Ε. και στην ευρωζώνη, το θέλει και η δεξιά πτέρυγα της σοσιαλδημοκρατίας, η οποία μισεί τις αλλαγές, ιδιαίτερα αυτές που έχουν ριζοσπαστικό πρόσημο, έχει από καιρό συνθηκολογήσει με τον νεοφιλελευθερισμό, υπηρέτησε χωρίς ενδοιασμούς τις λογικές του ιστορικού αντιπάλου και την αφήνει παγερά αδιάφορη η ζημιά που υπέστη το κόμμα από τη συγκατοίκησή του με τη Δεξιά. Οπως είχε πει παλιότερα ένα στέλεχός της, «στην αντιπολίτευση αισθάνομαι άβολα».

Υπάρχει περίπτωση να πάμε σ’ έναν κόκκινο-πράσινο-κόκκινο συνασπισμό, δηλαδή μια κυβέρνηση Σοσιαλδημοκρατών-Πρασίνων-Αριστεράς; Το επιθυμούν η αριστερή πτέρυγα του SPD, οι ηγεσίες των Πρασίνων και της Αριστεράς, οι σοσιαλδημοκρατικές κυβερνήσεις του ευρωπαϊκού Νότου (Ισπανία, Πορτογαλία), αλλά το ξορκίζουν η Χριστιανοδημοκρατία και η υπόλοιπη ευρωπαϊκή Δεξιά. Και η Μέρκελ και τα άλλα ηγετικά στελέχη της γερμανικής Χριστιανοδημοκρατίας προσπάθησαν το προηγούμενο διάστημα να τρομάξουν τους αναποφάσιστους ψηφοφόρους (είναι πολλοί) επισείοντας τον κομμουνιστικό κίνδυνο. Τέτοια πρωτοτυπία! Είναι εύκολη υπόθεση ο σχηματισμός μιας κυβέρνησης με αυτά τα τρία κόμματα; Οχι. Ούτε οι Πράσινοι ούτε πολύ περισσότερο η Αριστερά θα δεχθούν να συμμετάσχουν άνευ όρων. Θα θέσουν τις προτάσεις τους και θα διαπραγματευτούν. Ξέρουν ότι θα χρειαστεί να κάνουν συμβιβασμούς και εκπτώσεις για να επιτευχθεί ο στόχος, αλλά δεν πρόκειται να υποκύψουν σε ωμούς εκβιασμούς και ανοίκειες πιέσεις. Για παράδειγμα: Τι θα γίνει με το Σύμφωνο Σταθερότητας; Θα μείνει ως έχει; Θα γίνει προσπάθεια να τροποποιηθεί; Κι αν ναι, σε ποια έκταση και σε ποιο βάθος; Πώς θα αντιμετωπίσει αυτή η κυβέρνηση τον «κόφτη χρέους» που υπάρχει στο γερμανικό Σύνταγμα;

Ο Ολαφ Σόλτς ως υπουργός Οικονομικών εφάρμοσε κατά γράμμα την πολιτική του προκατόχου του, Β. Σόιμπλε. Υπερασπίστηκε το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης, είναι υπέρμαχος της δημοσιονομικής πειθαρχίας και του προτεσταντικού δόγματος όπως το έχει αναλύσει ο Μαξ Βέμπερ: εργασία-αποταμίευση-εγκράτεια. Σε άλλο μήκος κύματος κινούνται οι Πράσινοι και η Αριστερά. Η Σκα Κέλερ, συμπρόεδρος των Ευρωπαίων Πρασίνων, και ο Μάρτιν Σίρντεβαν, συμπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Αριστεράς στο Ευρωκοινοβούλιο, μιλώντας στην ανταποκρίτρια της «Εφημερίδας των Συντακτών» στις Βρυξέλλες Μαρία Ψαρά, είναι σαφείς (23-9-2021): Η Σκα Κέλερ σημειώνει: «Μαζί με τους Ευρωπαίους εταίρους μας θέλουμε να μεταρρυθμίσουμε το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Για εμάς αυτό σημαίνει να αποτρέψουμε την υπερβολική πίεση για περικοπές και ιδιωτικοποιήσεις… Οι βασικές δημόσιες υπηρεσίες, η καλή παροχή υγειονομικής περίθαλψης και η εκπαίδευση πρέπει να ενισχυθούν σε όλα τα ευρωπαϊκά κράτη-μέλη».

Ο Μ. Σίρντεβαν αναφέρει: «Το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης δημιούργησε το σιδερένιο κλουβί της λιτότητας που περιόρισε τις ευρωπαϊκές δημοκρατίες και οικονομίες…Αγωνιζόμαστε για μια Ε.Ε. που θα γυρίσει την πλάτη σε αυτό το σύμφωνο. Αν δεν μπορούμε να το καταργήσουμε, δεδομένων των συσχετισμών δυνάμεων στην Ε.Ε., πρέπει να το χαλαρώσουμε όσο το δυνατόν περισσότερο». Ολα λοιπόν είναι ανοικτά. Συχνά οι επιθυμίες σκοντάφτουν στη δαιμονικά απείθαρχη πραγματικότητα. Οπως λέει ο Γ. Καλιόρης στο βιβλίο του «Εκ του συστάδην» (Εκδόσεις Αρμός): «Η πολιτική κανονικά είναι η τέχνη της ισορροπίας μεταξύ αρχών και περιστάσεων» (σελ. 144). Το πρόβλημα δημιουργείται όταν οι εμπλεκόμενοι δεν διστάζουν να κάνουν τις αρχές τους λάστιχο για να δικαιολογήσουν τις αποφάσεις τους.

Ανάγωγα

Ολυμπιακή, ΟΤΕ, λιμάνια, αεροδρόμια, παραλίες, βουνοκορφές, δάση, ΔΕΗ. Τι λείπει; Τι λείπει; Α, η Ακρόπολη. Βουρ λοιπόν.

Άρθρο στην ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ