Οι “ιπτάμενοι αρουραίοι”
Του Όμηρου Ταχμαζίδη*
Όταν το περασμένο καλοκαίρι ανακοινώσαμε δημοσίως ως πρόβλημα της πόλης και τις διάσπαρτες αποικίες των περιστεριών σε όλο το πολεοδομικό συγκρότημα αντιμετωπίσθηκε η άποψή μας με επιφύλαξη, αν όχι με διάθεση χλεύης.
Αλλά η κατάσταση χειροτερεύει ημέρα με την ημέρα. Δημόσια κτίρια, εμπορικά καταστήματα, μπαλκόνια και βεράντες πολυκατοικιών, ακάλυπτοι χώροι, ναοί και μνημεία, αρχαία και νέα – με πρώτη και καλύτερη την Αψίδα του Γαλερίου – έχουν παραδοθεί στο έλεος της κουτσουλιάς των περιστεριών.
Και ενώ το πρόβλημα εντείνεται υπάρχουν καλοπροαίρετοι, αλλά όχι καταλλήλως ενημερωμένοι πολίτες που θεωρούν υποχρέωσή τους να πετάνε τα ξεροκόμματα ψωμιού σε πλατείες και άλλους δημόσιους χώρους, για να ταΐσουν τα συμπαθή κατά τα άλλα πτηνά. Αυτός ο συνδυασμός ζωοφιλίας και άγνοιας συμβάλλει στην ραγδαία εξάπλωση των αποικιών των περιστεριών σε όλο το πολεοδομικό συγκρότημα. Πολλοί ταυτίζουν στο «ασυνείδητό» τους τα αδέσποτα ζώα (γάτες κα σκύλους) με τα περιστέρια και προσπαθούν να φροντίσουν με τον ίδιο τρόπο για την τροφή και το νερό τους.
Ωστόσο τα περιστέρια αργά αλλά σταθερά εξελίσσονται σε μάστιγα για τις σύγχρονες πόλεις. Σε κάποιες γλώσσες αποκαλούνται και «αρουραίοι των αιθέρων». Με τον τρόπο αυτό η γλώσσα καταγράφει τους κινδύνους και τις ανησυχίες των κατοίκων των μεγάλων αστικών κέντρων του εξωτερικού. Και κάτι επιπλέον: δηλώνει ότι τα περιστέρια έχουν εισβάλλει στον χώρο των ανθρώπων και όχι το αντίστροφο. Από «οικολογικής σκοπιάς» το ζήτημα έχει απαντηθεί προ πολλού. Αλλά στην Ελλάδα και παρότι το πρόβλημα ευρίσκεται σε έξαρση στα μεγάλα αστικά κέντρα απουσιάζει κάθε συζήτηση για την αντιμετώπισή του με αποτέλεσμα στο τέλος να καταλήγουμε σε διάφορες «βάρβαρες» και αυθαίρετες μορφές αντιμετώπισής του. Παρομοίου είδους απωθήσεις της πραγματικότητας συμβαίνουν σε πόλεις που στερούνται «ευφυίας». Αντίθετα οι «έξυπνες πόλεις» εκπονούν προγράμματα για τη μείωση των επιπτώσεων από παρόμοιες επιβαρύνσεις του αστικού περιβάλλοντός τους. Οι ακαθαρσίες των περιστεριών είναι ένα πρόβλημα σήμερα ακόμη αντιμετωπίσιμο, αλλά ο ταχύτατος πολλαπλασιασμός του στον ιστό της Θεσσαλονίκης επιβάλλει να αρχίσουν να λαμβάνονται μέτρα προστασίας.
Η Δημοτική Κίνηση Θεσσαλονίκης «Υψίπολις» της οποίας ηγείται ως υποψήφιος δήμαρχος ο κοσμήτορας της Σχολής Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ Γρηγόρης Ζαρωτιάδης συμπεριέλαβε στο πρόγραμμά της μια σειρά μέτρων για την αντιμετώπιση του προβλήματος. Αυτά επικεντρώνουν το ενδιαφέρον τους κυρίως στην ελάττωση της ταχύτητας πολλαπλασιασμού των περιστεριών. Μια «έξυπνη πόλη» επινοεί διαρκώς απαντήσεις στα προβλήματα που αντιμετωπίζει. Ακόμη και η αλλαγή στη χρήση της γλώσσας συμβάλλει στον εντοπισμό και στην προσπάθεια επίλυσης του προβλήματος. Η χρήση του χαρακτηρισμού «ιπτάμενοι αρουραίοι» για τα περιστέρα των αστικών χώρων ενεργοποιεί ασύνειδα τα αντανακλαστικά κινδύνου στον κάθε πολίτη. Το πρόβλημα καθίσταται «ορατό» και όποιο πρόβλημα καθίσταται «ορατό» πολιτικοποιείται. Πολιτικοποίηση σε αυτή την περίπτωση σημαίνει ότι εισέρχεται στην ατζέντα της συζήτησης για τα προς επίλυση προβλήματα μιας κοινότητας ανθρώπων. Έως τώρα το πρόβλημα των ακαθαρσιών των περιστεριών εμφανίζονταν ως πρόβλημα του μεμονωμένου ενοικιαστή, του μεμονωμένου καταστηματάρχη, της μεμονωμένης περιοχής. Αλλά δεν είναι έτσι.
Στο πρόγραμμα της ΔΚΘ «Υψίπολις» ανακοινώθηκε μια πρώτη δέσμη μέτρων τα οποία μπορούν να ανακουφίσουν κάπως την πόλη. Τα πράγματα στον αστικό ιστό της πόλης επιδεινώνονται καθημερινά και, απ΄ ό,τι φαίνεται, σειρά έχουν τώρα διάφορα διατηρητέα κτίσματα και αρχαιολογικά μνημεία. Η «Αψίδα του Γαλερίου», η γνωστή «Καμάρα», έχει μετατραπεί εδώ και πολύ καιρό σε υπαίθριο περιστερώνα και έχει αφεθεί στο έλεος των περιστεροκουτσουλιών.
Η λήψη μέτρων επιβάλλεται. Συνοψίζουμε μερικές προτάσεις που έχει προτείνει η δημοτική ομάδα περί τον κοσμήτορα Γρηγόρη Ζαρωτιάδη για μια πρώτη αντιμετώπιση του προβλήματος: ενημέρωση των πολιτών, ενεργοποίηση προς αυτή την κατεύθυνση των μέσων μαζικής ενημέρωσης, συνεργασία με καταστηματάρχες και κατοίκους επιβαρυμένων περιοχών, αποτροπή μέσω ενημέρωσης, αλλά και απαγόρευση του ταΐσματος των περιστεριών σε δημόσιους χώρους, επιβολή προστίμων, εισαγωγή αρπακτικών πτηνών (γεράκια) στον αστικό χώρο για αποκατάσταση της πληθυσμιακής ισορροπίας, περιορισμός του πολλαπλασιασμού μέσω ελέγχου των γεννήσεων (αντικατάσταση των αυγών στους χώρους επώασης από πλαστικά ομοιώματα ή άλλες τεχνικές παραπλάνησης των πτηνών που ακολουθούνται σε διάφορες πόλεις του κόσμου), συνεργασία με εξειδικευμένους ορνιθολόγους, διάφορες κατασκευές (πλέγματα) για την προστασία εσωτερικών και εξωτερικών χώρων των κτιρίων (καμάρες κλπ.) από την κατασκευή φωλεών (υπάρχουν ήδη παραδείγματα από ιδιώτες στην Θεσσαλονίκη), απαγόρευση της κατασκευής αυτοσχέδιων «παγίδων» που επιφέρουν φρικτό θάνατο στα περιστέρια κ.α.
Αναφορικώς με την «Αψίδα του Γαλερίου» η ΔΚΘ «Υψίπολις» εντάσσει τις προτάσεις για την απαλλαγή της από την παρουσία των περιστεριών και τις ακαθαρσίες τους σε ένα ευρύτερο σχέδιο ανάπλασης της περιοχής, προφύλαξης του μνημείου και αποτελεσματικότερης αξιοποίησής του.
*Μέλος της «Σοσιαλισιτκής Προοπτικής» και μέλος της ΔΚΘ «Υψίπολις»
