Μουντιάλ, η στιγμή που διαρκεί:
…Τέσσερα χρόνια μέχρι το επόμενο.
Του ΆκηΚασώνα.
Το καλοκαίρι του 1982 έγραψα ένα κείμενο για το Μουντιάλ και το έδωσα στον Στέλιο Κούλογλου προκειμένου το Αντί να διαπράξει μια ακραία …επαναστατική κίνηση περιεχομένου και να δημοσιεύσει κείμενο εκτός πολιτικής ή πολιτισμού. Ο Στέλιος το έδωσε στον Χρήστο Παπουτσάκη, δεν ξέρω πως αντέδρασε εκείνος, ζούσα στη Γαλλία τότε, πάντως το κείμενο μπήκε. Έτσι ξεκίνησε η συνεργασία μου με το περιοδικό. Το απόγευμα της Παρασκευής 13 Ιουνίου 2014, πήρα ένα μήνυμα απ΄τον Στέλιο αν μπορώ να γράψω κάτι για το Μουντιάλ στο tvxs.gr. Δεν ήθελα και πολύ, κάθισα.
Μετά απο 32 χρόνια δεν έχουν αλλάξει πολλά πράγματα, ευτυχώς σχεδόν τίποτα. Το 1982 έλεγα στο κομμάτι που έφτιαξα για το Αντί ότι αν κερδίσει μια ευρωπαϊκή ομάδα το παγκόσμιο κύπελλο η χώρα θα είναι χαρούμενη για ένα βράδυ, μια μέρα, μια βδομάδα.
Αν το κερδίσει μιά λατινοαμερικάνικη, η αντίστοιχη χώρα θα είναι ευτυχισμένη για τέσσερα χρόνια, μέχρι το επόμενο Μουντιάλ. (Ίσως θα άξιζε μια εξαίρεση να κάνουμε για την Αγγλία, τη χώρα που γέννησε το ποδόσφαιρο όπου οι άνθρωποι έχουν πάθος γι΄αυτό ανεξάρτητα απο ηλικία φύλο, μόρφωση και κοινωνική κατάσταση- και που για τελευταία φορά δυστυχώς γι΄αυτήν κέρδισε μουντιάλ το 1966 νικώντας τη -Δυτική τότε και έως το 1990- Γερμανία 4-2)
Δεν αλλάζω ούτε λέξη. Παρά τις μεγάλες πολιτικές, κοινωνικές, οικονομικές συγκρούσεις, εξελίξεις, αλλαγές : Όλα αυτά υπήρχαν και τότε. Μάλιστα πολύ πιό έντονα και σκληρά αφού μόλις βγαίναμε από το τέλος της στυγνής δικτατορίας Βιντέλα στην Αργεντινή και τα κινήματα στη Λατινική Αμερική βρίσκονταν σε ευθεία σύγκρουση (όχι απλώς αντιπαράθεση) με τα χουντικά ή καλυμμένα δικτατορικά καθεστώτα των περισσότερων χωρών. Το πάθος είναι ίδιο, ο τρόπος παιχνιδιού ίδιος (όσο κι αν προστίθενται στοιχεία και εξελίσσεται η προπονητική και ο τρόπος ανάπτυξης) και η σύγκρουση των δύο κόσμων εντοπίζεται στην αναμέτρηση του ορθολογισμού με τη φαντασία. Ενίοτε και οι δύο «τάσεις» έχουν στοιχεία η μια απ΄την άλλη, αλλά π.χ. το σκληρό παιχνίδι της Ουρουγουάης που αγγίζει και το αντιαθλητικό συχνά, δεν μπορείς να το καταδικάσεις όπως θα καταδίκαζες ένα δολοφονικό τάκλιν ευρωπαίου αμυντικού, ή την αισχρή έξοδο-επίθεση του τερματοφύλακα Σουμάχερ (Χάραλντ το μικρό του) πάνω στο δεξί μπακ της Γαλλία Πατρίκ Μπατιστόν : τότε που όλοι φοβηθήκαμε ότι μπορεί να πέθανε ο Μπατιστόν. Το χειρότερο είναι ότι κανείς δεν έκοψη τη μπάλλα στον Σουμάχερ, συνέχισε να παίζει. Ούτε ο διαιτητής τον τιμώρησε μια και δεν κατάλαβε, δεν είδε τι ακριβώς έκανε, αν και το είχε δει όλο το γήπεδο και όλη η υφήλιος απο την τηλεόραση. Η φάση για όποιον θέλει να τη δει περιλαμβάνεται στο εξαιρετικό αφιέρωμα του BBC που δημοσιεύει το tvxs για το μουντιάλ και είναι στο τρίτο μέρος με αριθμό 26. Άλλη λοιπόν είναι η σκληρότητα των Ουρουγουανών, των Παραγουανών, των Χιλιανών, των Αργεντίνων, των Περουβιανών.
Το Περού και οι χούντες
Μια και λέμε Περουβιανών, πόσο μας πλήγωσε το Περού όταν κάθησε να χάσει 6-0 απο την (διοργανώτρια) Αργεντινή για να περάσει αυτή στον επόμενη γύρο και όχι η Βραζιλία! Το 1978 αυτό, όταν η Αργεντινή έφτασε στον τελικό και νίκησε στην παράταση την Ολλανδία (πού ήδη απο τις αρχές του ΄70 έπαιζε υπέροχο ποδόσφαιρο με τη φουρνιά των Κρόϊφ, Κρόλ, Νέεσκενς, Χάαν, Ρέπ, Ρέζενμπρικ, αδελφων Βαν ντε Κέρκοφ κ.α.) με γκολ του Κέμπες και του Μπερτόνι. Και όσοι παθιαζόμασταν με το λατινοαμερικάνικο ποδόσφαιρο είχαμε ηθικό και …ιδεολογικό πρόβλημα, να είμαστε με την -τότε- χουντική Αργεντινή ή όχι; Μας άρεσε η μπλάλλα που έπαιζε, αλλά μπα, δεν είμασταν, προτιμούσαμε είτε τη μεγάλη της αντίπαλο Βραζιλία είτε κάποια άλλη λατινοαμερικάνικη. Κι αυτή η κάποια άλλη, το Περού το ΄78 έφαγε έξι γκολ (χωρίς να σημειώσει κανένα) γιατί τόσα χρειαζόταν (πάντως πάνω απο τέσσερα) η Αργεντινή για να προκριθεί. Πολλά χρόνια μετά (2012) ο περουβιανός γερουσιαστής Τζενάρο Λεντέσμα αποκάλυπτε ότι το ματς ήταν στημένο από τις ηγεσίες των δύο χωρών (πρόεδρος του Περού τότε ήταν ο στρατιωτικός Φρανσίσκο Μπερμούδες που είχε ανατρέψει το προηγούμενο στρατιωτικό καθεστώς της χώρας του) με αντάλλαγμα την εξόντωση 12 περουβιανών αντικαθεστωτικών απο την αργεντίνικη χούντα του Χόρχε Βιντέλα που τους κρατούσε. ΄Αγρια πράγματα. Λίγο πιό παλιά είχαμε χαρεί μέσα απ΄την καρδιά μας τη νίκη της Βραζιλίας στον τελικό του 1970 όταν σε ένα μάθημα ποδοσφαίρου και στρατηγικής (απ΄τα μοναδικά, αυτά που αν τα χάσεις τέλειωσε, δεν ξαναγίνονται, πρέπει να στο εξηγήσουν κι ότι πιάσεις έπιασες…) οι καλλιτέχνες της Λατινικής Αμερικής διέλυαν την μητέρα του αμυντικού ποδοσφαίρου Ιταλία (την εποχή μάλιστα που ήκμαζε το κατενάτσιο του Νερέο Ρόκο και του ισπανοαργεντινού επιστήμονα του είδους Χελένιο Χερέρα ) με 4-1.
Να ψάξει κανείς το βιντεάκι και να το απολαύσει ακόμα κι αν δεν ξέρει πολλά απο ποδόσφαιρο, δεν πρόκειται εδώ για ποδόσφαιρο αλλά για απανωτές εμπνεύσεις και συμπτώσεις στην εκτέλεσή τους απο τον μαέστρο Πελέ (που ένα χρόνο μετά, το 1971 αποσύρθηκε απο την εθνική ομάδα) και τους ιδανικούς συμπαίκτες του Ζέρσον, Ζαϊρζίνιο, Κάρλος Αλμπέρτο, Τοστάο, Φέλιξ… ΄Ηταν το ματς στο οποίο το τέταρτο γκολ, ένα υπέροχο σουτ βολίδα του Κάρλος Αλμπέρτο, έμεινε στην ιστορία όχι μόνο για την ομορφιά του αλλά για την πάσα που έβγαλε στον σκόρερ ο Πελέ. Όταν ρωτήθηκε απο δημοσιογράφο χρόνια μετά, «καλά, που τον είδες, πως τον βρήκες (τον Κάρλος Αλμπέρτο) αφού ήταν πολύ πίσω σου…» ο Έντσον Αράντες ντο Νασιμέντο (Πελέ) απάντησε «δεν τον είδα, τον ένιωσα». Αυτή είναι η διαφορά στον τρόπο που αντιλαμβάνονται και παίζουν ποδόσφαιρο στη Λατινική Αμερική και αλλού. Τον τρόπο αυτό θύμισε παραδόξως η εφαρμογή του λεγόμενου «ολοκληρωτικού ποδοσφαίρου» της Ολλανδίας που διέλυσε τα αμυντικά συστήματα. Δεν κατάφερε όμως ποτέ να πάρει ένα μουντιάλ η Ολλανδία αν κι έφτασε τρεις φορές στον τελικό, το 1974 όταν έχασε απο την Δυτ. Γερμανία με 2-1, το 1978 που έχασε όπως είπαμε απο την Αργεντινή στην παράταση, και στο προηγούμενο μουντιάλ το 2010 όταν έχασε με 1-0 απο την Ισπανία επίσης στην παράταση.
Τώρα μπορεί να τα καταφέρει; Την πρώτη μέρα πάντως που έπαιξε (βράδυ Παρασκευής 13 Ιουνίου 2014) εξαφάνισε την χορτασμένη (έτσι έμοιαζε) και βαριεστημένη Ισπανία με 5-1. Εκτός αν βρει μπροστά της καμιά έκπληξη ευχάριστη, κάτι σαν Βέλγιο, σαν Ουρουγουάη, την έμπειρη Γαλλία ή και το τέρας ψυχραιμίας και μαχητικότητας, τη Γερμανία. Που συχνά έμοιαζε τελειωμένη αλλά συνερχόταν και πάλευε μέχρι να σφυρίξει λήξη ο διαιτητής. Συχνά κέρδιζε ενώ δεν φαινόταν απο πουθενά ότι θα συμβει αυτό, τόσο που ο γεννημένος στο Λέστερ, σπουδαίος φορ της Έβερτον και μετά της Μπαρτσελόνα και της Τόττεναμ Γκάρυ Λίνεκερ, απηυδισμένος απο τον αποκλεισμό (Μουντιάλ 1990) της Αγλίας απο τη Γερμανία στα πέναλτυ είχε κάνει τη δήλωση που πέρασε στην ιστορία : «Το ποδόσφαιρο είναι ένα καταπληκτικό άθλημα που παίζεται απο 22 παίκτες και στο τέλος κερδίζει πάντα η Γερμανία». Μπορεί να μην κερδίζει πάντα αλλά συχνά το διαπράττει. Όσο για τον Λίνεκερ παραμένει πρώτος σκόρερ της Εθνικής Αγγλίας σε Μουντιάλ με 10 τέρματα. Το 1982 πάντως που δημοσιεύτηκε το κείμενο στο Αντί, δεν έφτασε λατινοαμερικάνικη ομάδα στον τελικό. Το παγκόσμιο κύπελλο που έγινε στην Ισπανία διεκδίκησαν Ιταλία και Γερμανία, νίκησε η Ιταλία με 3-1.
Το μεγάλο θέαμα τελειώνει στις 13 Ιουλίου και πρέπει να πούμε ότι για τους λάτρεις της διοργάνωσης δεν έχει μεγάλη σημασία αυτός καθαυτός ο τελικός αλλά μερικά παιχνίδια που οδήγησαν σε αυτόν και μένουν αξέχαστα. Τέτοια, ξεπροβάλλουν ήδη και αλλάζουν το περιεχόμενο μιας προβλέψιμης, διαβλητής και υπονομευμένης καθημερινότητας. Για πόσο; Λάθος ερώτηση, παραπέμπει σε ορθολογισμό. Ας τον αφήσουμε στην άκρη.
Άρθρο στο tvxs.gr
