Θάλασσα στο Κιλκίς – μέρος ΙΙ

Του Θανάση Βαφειάδη.

Αλλά αν μεμψιμοιρούμε εμείς που έχουμε τη δυνατότητα να πεταχτούμε –τρόπος του λέγειν- έστω και για μια μέρα μέχρι τη Χαλκιδική τι θα έπρεπε να κάνουν οι παλιοί Κιλκισιώτες, που στην πλειοψηφία τους η μοναδική φορά που είχαν δει θάλασσα ήταν όταν πήραν το δρόμο της προσφυγιάς, στριμωγμένοι ασφυκτικά στα καταστρώματα των πλοίων που τους μετέφεραν στη νέα πατρίδα τους;

Ήταν βέβαια και κάποιοι «τυχεροί» που γνώρισαν την ανταριασμένη σαν την ψυχή τους θάλασσα, όταν οδηγούνταν στην εξορία σε κάποια ξερονήσια του Αιγαίου, όπως η Ανάφη, ο Αη Στράτης, η Γαύδος, η Φολέγανδρος. Οι υπόλοιποι δεν χρειαζόταν να κάνουν μπάνια, αφού λούζονταν καθημερινά από ποτάμια ιδρώτα, σκυμμένοι πάνω στον πάγκο του εργαστηρίου τους ή θερίζοντας στα χωράφια με το δρεπάνι ή την κόσα στο χέρι.

Και πώς δροσίζονταν αυτοί οι άνθρωποι στις μεγάλες κάψες του καλοκαιριού σε αυτήν την πόλη που ποτέ δεν ήταν εύυδρος, όπως υποδηλώνει και η τουρκική ονομασία «Καλκίτς» που σημαίνει λειψυδρία; Πώς ξεδιψούσαν όταν το νερό των περισσότερων πηγαδιών ήταν γλυφό και άρα μη πόσιμο κι όταν οι κιλκισιώτικες κρήνες, φειδωλές σαν τους πρώτους κατοίκους της πόλης, τους Στρωμνιτσιώτες που φημίζονταν για την τσιγκουνιά τους, μόνο ελάχιστη ποσότητα νερού επέτρεπαν να κυλήσει μέσα από τους κρουνούς τους; Προφανώς υπέφεραν το μαρτύριο της δίψας σαν το μυθικό Τάνταλο και αρκούνταν στην ελάχιστη ποσότητα νερού που αποθήκευαν στα στρογγυλά ντεπόζιτα με τη ζωγραφισμένη « καλημέρα», που ήταν αναρτημένα πάνω από το νιπτήρα της κουζίνας.

Αντίθετα με τους μεγάλους τα παιδιά πάντα έβρισκαν τρόπους να δροσιστούν. Η κρήνη του Αμπήλαγα, το γνωστό Σαλάτς, χτισμένη το 1199 (δική μας χρονολόγηση 1821) σύμφωνα με την εντοιχισμένη πάνω από τον κρουνό απορροής επιγραφή, ήταν η καλύτερη λύση. Η λεκάνη συλλογής του νερού χρησίμευε σαν πισίνα για τα παιδιά του συνοικισμού που με τον ερχομό του καλοκαιριού μαζεύονταν απ’ όλες τις γειτονιές στο Σαλάτς για να δροσιστούν βουτώντας στη στενή τσιμεντένια «γούρνα».

Η γούρνα αυτή περιγράφεται από τον κορυφαίο συγγραφέα της πόλης Λάζαρο Παυλίδη ως το καταφύγιο των καμένων ψυχών: «Ολόγυμνοι, μ’ ένα σωβρακάκι της γυμναστικής από τις επιδείξεις φεύγαμε για το Σαλάτς, την ευλογημένη αυτή κούπα. Δώρο του θεού και της φύσης. Ανατριχιαστικό, κρύο μπούζι το νερό. Σαν παγωνιέρα ήταν η δεξαμενή που μαζεύονταν το νερό από τέσσαρους σωλήνες που έτρεχε και τρέχει άφθονο και δροσερό ακόμα….»

Κάποια από τα παιδιά, τα πιο τολμηρά, αναζητούσαν την πολυπόθητη δροσιά στις νεροσυρμές των ρεμάτων, που βρίσκονταν στη νότια πλευρά της πόλης στην περιοχή του λόφου του Ηρώου και του προφήτη Ηλία και στη βόρεια πλευρά της, πίσω από το λόφο του Αγίου Γεωργίου.

Τα πιο γνωστά από τα ρέματα αυτά, του Πουλασούχ και της Σαχταρίνας, οφείλουν το όνομά τους στους μπαξεβάνηδες της περιοχής ενώ σε άλλα, όπως τα Καβάκια στη περιοχή του λόφου του Αη Γιώργη, αιτία της ονομασίας τους στάθηκε η πυκνή βλάστηση. Το κολύμπι σε αυτούς τους τόπους αποτελούσε μια ριψοκίνδυνη δραστηριότητα, αφού ο πυθμένας των ρεμάτων ήταν λασπώδης και γι’ αυτό επικίνδυνος.

Οι ακόμη πιο τολμηροί επισκέπτονταν το Γαλλικό ποταμό ή ακριβέστερα τους κλάδους του όπως το ρέμα Σπανός που αναπτύσσεται βόρεια του χωριού Αργυρούπολη. Κι αν ο Γαλλικός, ο Εχέδωρος όπως τον αναφέρει ο Ηρόδοτος στο βιβλίο του Πολύμνια όπου εξιστορεί την περσική εισβολή στην Ελλάδα, στέρεψε όταν ο πολυάριθμος στρατός του Ξέρξη ήπιε από τα νερά του για να ξεδιψάσει, τα παιδιά του Κιλκίς τον έβρισκαν τότε να ρέει με άφθονα νερά.

Στα χρόνια που ακολούθησαν η απαίτηση του λαού του Κιλκίς για δημιουργία κολυμβητηρίου οδήγησε στις πρώτες σχετικές αποφάσεις το 1968. Το κολυμβητήριο δεν έγινε ούτε στη δεκαετία του 2000 και οι εργασίες ανέγερσης του στο Δημοτικό Αθλητικό Κέντρο σταμάτησαν. Και έμειναν τα σκουριασμένα σίδερα στις αναμονές για να υπενθυμίζουν ότι αυτή η πόλη όχι θάλασσα αλλά ούτε κι ένα κολυμβητήριο για τα παιδιά της δεν θα αξιωθεί να αποκτήσει ποτέ.

Κείμενο και φωτό, στη σελίδα του Θανάση Βαφειάδη στο facebook