Δημόσια αγαθά υπό διωγμόν

Του Γιάννη Α. Μυλόπουλου*

Η ομόθυμη αντίδραση όλων των φορέων της Θεσσαλονίκης στην κατάργηση της ΕΡΤ3, από την Εκκλησία και την Αυτοδιοίκηση μέχρι τον επιχειρηματικό, τον πνευματικό και τον επιστημονικό της κόσμο, ήταν αναμφίβολα μια εξαιρετικά θετική, όσο και αναμενόμενη κίνηση για μια υγιή κοινωνία. Η συνέργεια και η σύνθεση διαφορετικών δυνάμεων στην ίδια κατεύθυνση είναι προφανές ότι συμβάλλουν στην επίτευξη του στόχου, μεγιστοποιώντας τα περιθώρια επιτυχίας. Μόνο που η ενότητα ήρθε καθυστερημένα και για μάλλον λάθος λόγους, αφού η αφορμή για να ηχήσει ο συναγερμός δεν ήταν η κύρια αιτία του προβλήματος, το κλείσιμο δηλαδή της ΕΡΤ, αλλά μία από τις επιπτώσεις της, η υποβάθμιση της ΕΡΤ3 ως ισχυρού και αυτόνομου περιφερειακού ραδιοτηλεοπτικού φορέα. Οι Θεσσαλονικείς δηλαδή είδαμε το δένδρο της ΕΡΤ3, αλλά χάσαμε το δάσος της ΕΡΤ…

Ούτε όμως και το μαύρο της ΕΡΤ, από μόνο του, είναι η μεγάλη εικόνα. Το κλείσιμο δηλαδή της ΕΡΤ, σε μια εποχή συνεχούς απαξίωσης των δημόσιων αγαθών και συρρίκνωσης του δημόσιου τομέα, δεν μπορεί να ιδωθεί ως ένα αποσπασματικό και μεμονωμένο γεγονός. Πρόκειται για μια συστηματική πολιτική που βρίσκεται στον πυρήνα της νεοφιλελεύθερης στρατηγικής, την οποία συνειδητά ακολουθεί η συγκυβέρνηση της χώρας, υπό την καθοδήγηση των διεθνών δανειστών μας.

Το κλείσιμο της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης, λοιπόν, εντάσσεται σε μια διαρκή και συστηματική προσπάθεια υποβάθμισης των δημόσιων αγαθών. Η αντίληψη του δημοσίου, η αξίωση του συλλογικού και η αίσθηση του κοινού ενοχοποιούνται συστηματικά και υπονομεύονται διαρκώς στην Ελλάδα του Μνημονίου. Λες και η διαφθορά ξεκίνησε και αναπτύχθηκε από… παρθενογένεση αποκλειστικά εντός του δημόσιου τομέα. Λες και δεν υπήρξαν ιδιωτικά συμφέροντα, ελληνικά, ευρωπαϊκά ή διεθνή, που υποκίνησαν και εκμεταλλεύτηκαν το μεγάλο φαγοπότι. Αφού είναι γνωστό ότι: «It takes two…».

Οπως έγραφε πρόσφατα σε άρθρο του ο Δημήτρης Παπανικολάου, λέκτορας του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης: «Καθώς το Δημόσιο ως σύστημα διαχείρισης δαιμονοποιείται ως αενάως αντιπαραγωγικό και κοστοβόρο, κάτι πολύ πιο βαθύ, η έννοια του δημοσίου, εντέχνως ακυρώνεται. Σε πρώτη φάση υπονομεύεται η έννοια του δημόσιου και εκθειάζεται η σημασία της αγοράς. Σε δεύτερη φάση η σχέση μας με τα δημόσια αγαθά εξατομικεύεται. Και σε μια τρίτη φάση, η εξατομικευμένη αυτή σχέση φαίνεται πολύ λογικό ότι πρέπει και να ιδιωτικοποιηθεί, να διαμορφωθεί δηλαδή απολύτως με τους όρους της αγοράς. Μιλάμε λοιπόν για μια πορεία που πρέπει να περιγράφεται σε στάδια, ως εξής: απαξίωση (του κοινού αγαθού), εξατομίκευση (της σχέσης με αυτό), ιδιωτικοποίηση. Τρία στάδια που χρησιμοποιούνται για να στηρίξουν την άνοδο του νεοφιλελευθερισμού σε πολλές χώρες και με διαφορετικούς ρυθμούς».

Στη δική μας περίπτωση πρώτη ήταν η δημόσια εκπαίδευση, με τα πανεπιστήμια να υφίστανται σε επίπεδο θεσμικό (νόμος Διαμαντοπούλου, με όραμα το επιχειρηματικό πανεπιστήμιο), οικονομικό (εξαντλητική λιτότητα και στη συνέχεια διαθεσιμότητα προσωπικού), αλλά και επικοινωνιακό (με τις εκλεγμένες διοικήσεις τους, πάλαι ποτέ πνευματική ηγεσία, να κατηγορούνται για όλα τα δεινά της ελληνικής κοινωνίας) την πλέον ανελέητη επίθεση. Οπως έλεγε συνάδελφος πρύτανης περιφερειακού πανεπιστημίου: «Με όλα αυτά που λέγονται, ελπίζω η μητέρα μου να μη μάθει ότι έγινα… πρύτανης!».

Στη συνέχεια ήρθε η ώρα του φυσικού πλούτου, με το φυσικό, το πολιτισμικό, αλλά και το κοινωνικό περιβάλλον της Χαλκιδικής να απειλείται από μια εξόχως καταστροφική δραστηριότητα εξόρυξης χρυσού, ξένων συμφερόντων, η οποία για τις ανάγκες της περίπτωσης βαφτίστηκε «αναπτυξιακή». Στην ίδια κατηγορία εντάσσεται και η προσπάθεια ιδιωτικοποίησης του νερού της ύδρευσης σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, σε μια εποχή όπου οι ευρωπαϊκές πρωτεύουσες που στο παρελθόν είχαν προχωρήσει στην ιδιωτικοποίηση του τομέα της ύδρευσης, παραδέχονται το λάθος τους και αναθεωρούν. Στα νεοφιλελεύθερα «επιτεύγματα» ασφαλώς κεντρική θέση κατέχει και η δημόσια υγεία, η οποία δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι δέχτηκε τη χαριστική βολή επί μνημονιακών ημερών. Το κλείσιμο της ΕΡΤ, ιδωμένο με αυτό το πρίσμα, μάλλον φαίνεται σαν μια αναμενόμενη, όσο και συνεπής στη γενική γραμμή συγκυβέρνησης και δανειστών, ενέργεια…

Με αφορμή, λοιπόν, την κρίση και με πρόσχημα τις διεθνείς υποχρεώσεις της χώρας και κυρίως ερήμην της ελληνικής κοινωνίας, η οποία ουδέποτε συναίνεσε, προεκλογικά ή μετεκλογικά, γίνεται στις μέρες μας ένας βαθύς μετασχηματισμός της ελληνικής δημόσιας ζωής, στα πρότυπα και τα μέτρα του παγκοσμιοποιημένου νεοφιλελεύθερου οικονομικού συστήματος. Τα δημόσια αγαθά απαξιώνονται και υποβαθμίζονται, ενώ οι δημόσιες δομές ενοχοποιούνται, συρρικνώνονται ή διαλύονται, προκειμένου στη θέση τους να αναπτυχθούν ιδιωτικές, οι οποίες αργά ή γρήγορα θα ελεγχθούν από τους διεθνείς δανειστές μας και τα συμφέροντα που αυτοί εκπροσωπούν.

Το γεγονός συνεπώς ότι εδώ και μήνες η μόνη ραδιοτηλεόραση που εκπέμπει επισήμως και φυσικά καρπώνεται το συντριπτικό μερίδιο της «αγοράς» είναι η ιδιωτική, εκτός που έχει τη δική του, ξεχωριστή σημασία, προβάλλει και στις οθόνες μας το τι θα… παίζει προσεχώς.

* Πρύτανης ΑΠΘ

Άρθρο στην ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ