Ή θα μεταρρυθμίσουμε την…
…οικονομική διακυβέρνηση ή θα αποσυντεθεί η Ευρώπη.
Του Τζιάνι Πιτέλα*
Η τρέχουσα οικονομική και χρηματοπιστωτική διακυβέρνηση αποδείχθηκε ανεπαρκής: ενώ η νομισματική πολιτική είναι συγκεντρωμένη στα χέρια της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, η δημοσιονομική πολιτική αφήνεται αποκλειστικά στους περίπλοκους και αδιαφανείς κανόνες του Συμφώνου Σταθερότητας.
Ειδικότερα, δεν υπάρχει μια ισχυρή στρατηγική για τον συντονισμό και την επανέναρξη της πολιτικής επενδύσεων στην ευρωζώνη.
Είναι πλέον πιο αναγκαίο από ποτέ σε αυτή τη συγκεκριμένη ιστορική φάση να ποντάρουμε σε μια μεγάλη ευρωπαϊκή πρωτοβουλία που στηρίζει τις επενδύσεις και την ανάπτυξη.
Το γεγονός ότι η οικονομική διακυβέρνηση της ευρωζώνης είναι ελλιπής συνέβαλε στις αυξανόμενες αποκλίσεις μεταξύ των κρατών-μελών: ενώ αρχίζει να παρουσιάζεται αργή ανάπτυξη στη Βόρεια Ευρώπη, τα ποσοστά ανεργίας παραμένουν ακόμη πολύ υψηλά στον Νότο της Ευρώπης.
Το πραγματικό διακύβευμα είναι πως εάν δεν ενεργήσουμε αποφασιστικά, αλλάζοντας την οικονομική διακυβέρνηση, θα κατευθυνθούμε προς την αποσύνθεση του ευρωπαϊκού σχεδίου.
Το κείμενο συμβολής αναφορικά με την εμβάθυνση της Οικονομικής και Νομισματικής Ενωσης (ΟΝΕ), που παρουσίασε αυτή την Τετάρτη η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, προσφέρει σημαντικές ευκαιρίες για την αντιμετώπιση αυτής της απειλής.
Ειδικότερα, το έγγραφο θέτει ως στόχο τη μακροπρόθεσμη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού υπουργείου Οικονομικών.
Αυτός είναι ο δρόμος που πρέπει να ακολουθήσουμε από τώρα.
Ενα υπουργείο Οικονομικών σε ευρωπαϊκό επίπεδο που θα παράσχει προστασία και στήριξη στην ευρωπαϊκή οικονομία.
Η «προστασία» ισοδυναμεί με τη δημιουργία ενός Δημόσιου Ταμείου εγγυητή της βιωσιμότητας των εθνικών προϋπολογισμών.
Από αυτή την άποψη, αυτό το υπουργείο θα πρέπει να είναι επίσης υπεύθυνο για τον έλεγχο των εθνικών προϋπολογισμών, αρμοδιότητα που βρίσκεται σήμερα στα χέρια της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Αλλά η «προστασία» ισοδυναμεί επίσης και με την αποφυγή μιας νέας κρίσης κρατικού χρέους στην Ευρώπη και, υπό αυτή την έννοια, το νέο Ευρωπαϊκό Δημόσιο Ταμείο θα πρέπει να είναι σε θέση να παρέχει την απαραίτητη ρευστότητα στα κράτη-μέλη που αντιμετωπίζουν δυσκολίες.
Για να γίνει αυτό, πρέπει να μεταρρυθμίσουμε τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας και να τον μετατρέψουμε σε «Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο», που θα λειτουργεί με ταχύτερες και αποτελεσματικότερες διαδικασίες και θα αποκρίνεται άμεσα στο ευρωπαϊκό Δημόσιο Ταμείο.
Το μάθημα που δόθηκε από την ελληνική κρίση θα πρέπει να γίνει ευρέως αντιληπτό: δεν πρέπει ποτέ ξανά να δοθεί η δυνατότητα σε ένα κράτος-μέλος να εμποδίσει, για ιδεολογικούς ή ευλογοφανείς λόγους, τη διάσωση ενός κράτους-μέλους, κάτι που μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τη σταθερότητα ολόκληρης της ευρωζώνης.
Το ευρωπαϊκό Δημόσιο Ταμείο πρέπει επίσης να είναι σε θέση να σταθεροποιήσει τις ευρωπαϊκές οικονομίες.
Αυτό σημαίνει άμεση παρέμβαση στη ζήτηση, ιδίως στις δημόσιες επενδύσεις σε περίπτωση οικονομικής ύφεσης.
Και αυτό επειδή το ευρωπαϊκό Δημόσιο Ταμείο πρέπει να έχει στη διάθεσή του σημαντικά οικονομικά μέσα προκειμένου να μπορεί να παρέμβει αποτελεσματικά.
Σε αυτό το σημείο πρέπει να είμαστε σαφείς, πρέπει να αποφύγουμε την ασάφεια και να απορρίψουμε την υποκρισία και τις αμφιβολίες.
Υπάρχει μόνο ένας τρόπος να δοθούν στο ευρωπαϊκό Δημόσιο Ταμείο οι αναγκαίοι πόροι, που δεν θα περιορίζονται μόνο στη μονομερή συμβολή ορισμένων κρατών-μελών ή στα κέρδη κάποιου αμφίβολου ευρωπαϊκού φόρου: αυτό σημαίνει πως πρέπει να δοθεί στο Δημόσιο Ταμείο η εξουσία να εκδίδει τίτλους χρέους αμοιβαία εγγυημένους από όλα τα κράτη-μέλη.
Δεν έχει σημασία αν θα τους ονομάσουμε «ευρωομόλογα» ή «ευρωπαϊκά ασφαλή κεφάλαια» («european safe assets»). Σημασία έχει η ουσία.
Η κατάργηση του ταμπού των ευρωομολόγων είναι συνεπώς θεμελιώδης, αν δεν θέλουμε να δημιουργήσουμε ακόμα ένα κενό κέλυφος, ένα χάρτινο σπίτι ασήμαντο για τους πολίτες.
Το να θέσουμε ξανά στο επίκεντρο της συζήτησης το θέμα των ευρωομολόγων δεν μπορεί να θεωρηθεί δεδομένο.
Ηδη προβλέπουμε πως πολλοί παρατηρητές θα αντιδράσουν με δειλία: «Το Βερολίνο δεν το θέλει».
Μα το Βερολίνο δεν το θέλει γιατί δεν το θέλουμε ούτε εμείς, επειδή είμαστε πολύ ντροπαλοί και φοβισμένοι.
Τα τελευταία χρόνια σε ευρωπαϊκό επίπεδο, δοκιμάστηκαν τα πάντα προκειμένου να οικοδομηθεί μια προνομιακή εταιρική σχέση με τους Γερμανούς Χριστιανοδημοκράτες.
Η στρατηγική αυτή αποδείχθηκε αφελής. Οι χριστιανοδημοκρατικές ομάδες είναι εγγενώς εχθρικές προς την αλλαγή.
Ο σημερινός θεσμός της ευρωζώνης συνοδεύτηκε από την οικοδόμηση ενός κερδοφόρου για τη Γερμανία οικονομικού μοντέλου, του οποίου οι συντηρητικοί ηγέτες της τελευταίας δεκαετίας έχουν συστηματικά δρέψει τους εκλογικούς καρπούς.
Γιατί να προκύψει σήμερα μια ξαφνική αλλαγή; Το να κυνηγάς με κάθε κόστος μια συμφωνία με τους συντηρητικούς συνιστά μεθοδολογικό λάθος.
Αυτό που χρειάζεται είναι να έχουμε μια ειλικρινή συζήτηση που θα ξεκινά από μια εύκολα αναγνωρίσιμη θέση και από τον ορισμό των πραγματικών προτεραιοτήτων.
Πρώτη προτεραιότητα πρέπει να είναι κατά τη γνώμη μου η δημιουργία ενός ευρωπαϊκού Δημόσιου Ταμείου που θα μπορεί να προστατεύσει και να στηρίξει την ευρωπαϊκή οικονομία.
Η ιδέα ενός ευρωπαϊκού μεγάλου συνασπισμού μαζί με τη Μέρκελ, τον Σόιμπλε και τους οπαδούς τους πρέπει να εξεταστεί με μεγάλη προσοχή.
Εδώ, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, έχουμε ξεπεράσει αυτή την κατάσταση, ολοκληρώνοντας μια για πάντα την εποχή των μεγάλων συμμαχιών.
Και αυτό, στο μέτρο των αρμοδιοτήτων μας, μας επέτρεψε να μπορέσουμε να οικοδομήσουμε και σε οικονομικά θέματα μια νέα ισορροπία δυνάμεων ευνοϊκή για τις θέσεις μας.
Το να εγκαταλείπεις εξαρχής τις δικές σου θέσεις δεν συνιστά ποτέ καλή μέθοδο προκειμένου να βρεθεί μια καλή συμφωνία.
*Πρόεδρος της Ομάδας των Σοσιαλιστών και Δημοκρατών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Άρθρο στην ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ
