Το παράδοξο του Γκράμσι
Του Τάσου Τσακίρογλου.
Η διαφορά μεταξύ Ν.Δ. και ΣΥΡΙΖΑ που καταγράφηκε στις ευρωεκλογές και συνεχίζει να υπάρχει σε όλες τις δημοσκοπήσεις που είδαν το φως της δημοσιότητας λίγο πριν από τις εθνικές εκλογές οφείλεται σε μεγάλο βαθμό σ’ ένα αναντίρρητο γεγονός: η πρώτη οικοδόμησε ένα αφήγημα, έστω και μισερό, ενώ ο δεύτερος –χαμένος στη δίνη της διαχείρισης– εγκατέλειψε ακόμα και την απόπειρα να διαμορφώσει κάποιο.
Οι άνθρωποι όμως δεν είναι μόνο η καθημερινότητά τους, αλλά και ο ορίζοντας της ζωής τους: οι προσδοκίες τους, τα όνειρά τους, οι φιλοδοξίες τους και –κυρίως– το μέλλον των παιδιών τους. Αφήγημα σημαίνει ένα συνολικό όραμα για τη ζωή τους, ολόκληρη η εικόνα του παζλ η οποία υπερβαίνει τις ψηφίδες της. Σημαίνει έστω και μια κλεφτή ματιά σ’ αυτό που πρόκειται να έρθει για να αντικαταστήσει αυτό που ήδη υπάρχει.
Η παράθεση αριθμών και στατιστικών, παρότι συνιστά μέρος της πραγματικότητας, δύσκολα πείθει, καθώς στο παρελθόν η χειραγώγησή τους είχε αναχθεί σε επιστήμη: αυτή της λεγόμενης δημιουργικής λογιστικής. Μπορεί όντως η ανεργία να μειώθηκε και οι δείκτες να βελτιώθηκαν, όμως η προσχώρηση στη διαχειριστική λογική καθήλωσε τον ΣΥΡΙΖΑ στους αριθμούς και στις στατιστικές, γήπεδο εχθρικό και ξένο. Να το πούμε αλλιώς: Αριστερά χωρίς οραματικό στοιχείο δεν είναι Αριστερά. Αριστερά που δεν δίνει ελπίδα δεν μπορεί να συνεγείρει τον κόσμο της.
Η Ν.Δ. και ο Μητσοτάκης διαμόρφωσαν ένα αρνητικό μεν, αλλά αφήγημα – αυτό της «απαλλαγής». Να γλιτώσουμε από την υπερφορολόγηση, να νιώσουμε ασφάλεια, να σωθεί η μεσαία τάξη. Μια μεσαία τάξη που θυμίζει το φάντασμα της ελευθερίας. Ενας πολτός από πρώην ευνοημένους της δάνειας «ανάπτυξης» στην περίοδο της σημιτικής «ισχυρής Ελλάδας» και του παραδείσου της παραοικονομίας, της μίζας και του μαύρου χρήματος. Φυσικά –όπως έχει επισημανθεί–, στην Ελλάδα ακόμα και οι εργάτες αισθάνονται «μεσαία τάξη», ένα ψυχολογικό κατάλοιπο της μεταπολιτευτικής κοινωνικής κινητικότητας.
Οσα ευαγγελίζεται σήμερα ο Κυριάκος Μητσοτάκης είναι βέβαιο ότι θα ωφελήσουν το μεγάλο κεφάλαιο και τα τζάκια που εκπροσωπεί, ενώ θα σαρώσουν ό,τι έχει απομείνει από το υποτυπώδες κοινωνικό κράτος της Ελλάδας. Το έκανε ο Τραμπ στις ΗΠΑ, το υλοποίησαν οι Τόρις στη Βρετανία με διαφορετικούς ηγέτες.
Ισως πείτε ότι αυτή είναι μια άκομψη συζήτηση δύο ημέρες πριν από τις εκλογές. Ακομψη αλλά χρήσιμη, θα απαντούσα. Το θέμα δεν είναι «με τους πολλούς ή με τους λίγους», αλλά «προς τα πού» και «πώς». Δηλαδή μετρά ο προορισμός και ο δρόμος για να φτάσουμε σ’ αυτόν. Οταν ο στόχος είναι θολός, θολώνει και ο δρόμος και εύκολα ξεστρατίζουμε.
Ο συναγωνισμός για το ποιος είναι καλύτερος στις «μεταρρυθμίσεις», όταν δεν συζητάμε τι είναι αυτό που μεταρρυθμίζουμε και προς όφελος τίνος, οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στο γήπεδο του αντιπάλου. Υιοθετεί την τεχνοκρατική λογική του, η οποία συνίσταται στη διασφάλιση της λειτουργίας μιας μηχανής που παράγει κέρδη, πλούτο και προνόμια, αλλά και από την άλλη φτώχεια, αποκλεισμούς και πόνο.
Ζούμε σε μια εποχή στην οποία κυριαρχεί το παράδοξο του Γκράμσι, δηλαδή η παλιά τάξη πραγμάτων πεθαίνει (παρασύροντας μαζί της και τον πολιτισμό), ενώ η νέα δεν δείχνει ικανή να γεννηθεί. Αυτή είναι η βασική αντίφαση που πρέπει να λύσουμε. Οσο γρηγορότερα, τόσο καλύτερα!
Άρθρο στην ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ
