Το ΚΚΕ, το πολιτικό σύστημα…
… και η παράξενη ανοχή του σταλινισμού.
Του Βλάση Αγτζίδη (*)
Ο μελετητής της ιστορίας της Αριστεράς, ακούγοντας την προεκλογική ρητορεία του ΚΚΕ και την απεριόριστη χρήση των όρων «λαός», «λαϊκή εξουσία» κ.λπ. μένει έκπληκτος μπροστά στην αδυναμία των υπόλοιπων πολιτικών σχηματισμών να θέσουν καίρια ερωτήματα. Ερωτήματα που να σχετίζονται με την ιστορία του και το όραμά του! Η στάση αυτή επιτρέπει στους έμπειρους αγκιτάτορες να καλλιεργούν ένα φιλολαϊκό και φιλεργατικό μύθο που σε καμιά περίπτωση δεν αντιστοιχεί στις πραγματικές αντιλήψεις και επιδιώξεις.
Η έλλειψη ουσιαστικής κριτικής προς το ΚΚΕ διακρίνει το σύνολο των κοινοβουλευτικών κομμάτων. Και αν για τα κόμματα του συντηρητικού χώρου αυτή η απουσία είναι κατανοητή –μιας και βασίζεται στην αντίληψη ότι τα ποσοστά του ΚΚΕ αφαιρούνται από τη δύναμη των πραγματικών πολιτικών ανταγωνιστών τους- για τα κόμματα της δημοκρατικής Αριστεράς και της σοσιαλδημοκρατίας είναι ακατανόητη. Ακατανόητη είναι επίσης και για το κόμμα του κ.Λαφαζάνη, που επιδιώκει να έχει το ρόλο ενός νέου κομμουνιστικού κόμματος, απαλλαγμένου όμως από τα ιστορικά βάρη και με μεγαλύτερη προσήλωση στη δημοκρατική παράδοση.
«Τα παιδιά του Κολιγιάννη ποιόν είχανε πατέρα;»
Παρότι υπάρχει η πεποίθηση ότι το ΚΚΕ είναι ένα κόμμα με ενιαία και συνεχή πορεία από το 1918, εν τούτοις η πραγματική ιστορία του αποδεικνύει κάτι το διαφορετικό. Ότι το κόμμα αυτό δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένα μηχανισμό που δημιουργήθηκε κάποτε ως Παράρτημα της Κομιντέρν. Όπως ακριβώς τα λεγόμενα αστικά κόμματα, αλλά και οι καχεκτικές ελίτ που κυριαρχούσαν στην Ελλάδα, δομικά συνδέονταν έως εξαρτήσεως από ξένα κέντρα και διαμόρφωναν ένα καθεστώς ξενοκρατίας, έτσι και το ΚΚΕ υπήρξε ο εκφραστής της ξενοκρατίας και της υποτέλειας στον αντίπαλο παγκόσμιο πόλο.
Η ξενοδουλεία αυτή καθόρισε απολύτως τόσο την ιστορική του στάση απέναντι σε μεγάλα γεωπολιτικά ζητήματα, όσο και στον τρόπο άσκησης της ηγεσίας. Η ξένη παρέμβαση δημιούργησε ένα σύνολο δυσλειτουργιών. Λίγες ήταν οι περίοδοι που φαίνεται ότι υπήρχε μια ομαλότητα στην ηγετική διαδοχή. Η πρώτη περίοδος ήταν από το 1931 όταν η Κομιντέρν επέβαλε τον Ζαχαριάδη στη θέση του Σιάντου, έως το 1941 όταν ανέλαβε τη Γενική Γραμματεία και πάλι ο Σιάντος μέσα στις συνθήκες της Κατοχής. Στη συνέχεια, η επαναφορά του Ν. Ζαχαριάδη στην ηγεσία του ΚΚΕ, θα επαναφέρει τις παλιές σχέσεις εξάρτησης, οι οποίες θα συνεχιστούν και μετά την αποσταλινοποίηση της ΕΣΣΔ με τον Κολιγιάννη.
Η αποσταλινοποίηση της ΕΣΣΔ και το 20ο Συνέδριο του ΚΚΣΕ διαμόρφωσαν απολύτως και τους όρους ύπαρξης του ΚΚΕ. Με την 6η Ολομέλεια εκκαθαρίστηκε από τους σταλινικούς οπαδούς του πρώην πανίσχυρου γενικού γραμματέα. Ο ίδιος ο Νίκος Ζαχαριάδης θα εξοριστεί στη Σιβηρία, όπου και θα αυτοκτονήσει -ή θα δολοφονηθεί- αρκετά χρόνια αργότερα. Η αλλαγή της πολιτικής ολοκληρώθηκε με την 7η Ολομέλεια της Κ. Ε. Η 10η Ολομέλεια θα καταδικάσει ακόμη πιο έντονα τον σταλινισμό και την προσωπολατρία και θα αναφερθεί στα στελέχη του που εξοντώθηκαν στη Σοβιετική Ενωση τη δεκαετία του ’30 με την κατηγορία του «εχθρού του λαού».
Μετά το 1991
Μπορούμε να ισχυριστούμε ότι η κατάσταση στο ΚΚΕ θα οριστικοποιηθεί μόνο μετά το 1991 όταν θα απορρίψει το δρόμο της ανανέωσης και η ομάδα των σταλινικών υπό την Παπαρήγα θα καταφέρει να επικρατήσει με μικρή διαφορά.
Έκτοτε, το εγχείρημα της νέας ηγεσίας υπήρξε η σταλινοποίησηκαι πάλι του ΚΚΕ και η επιστροφή στον πιο σκληρό πυρήνα της πολιτικής του αντίληψης. Έτσι, και μετά από το 18ο Συνέδριο, εμφανίζεται ξανά στην ιστορία του ΚΚΕ η προσωπολατρεία προς τον Στάλιν. Η σοβιετική κατάρρευση θεωρείται ως συνομωσία ξένων κέντρων και όχι ως η φυσιολογική εξέλιξη ενός μοντέλου, το οποίο κατάφερε να επιβιώσει μόνο στη Βόρεια Κορέα.
Η ύπαρξη σχεδόν θεολογικών αναφορών για τον Πατερούλη, η εξιδανίκευση του Κόμματος, δηλαδή ενός γραφειοκρατικοποιημένου μηχανισμού αυτονομημένου από την κοινωνίακαι η περιφρόνηση του λαού, μέσω της απαξίωσης της «εξωκομματικής» κοινωνικής πλειοψηφίας χαρακτηρίζουν τον ξύλινο λόγο του. Η επιστροφή στον σταλινισμό και η εξιδανίκευσή του, διαμορφώνει την πραγματική σύγχρονη πολιτική πρόταση του ΚΚΕ, που αποφεύγουν οι υπόλοιπες πολιτικές δυνάμεις να αναδείξουν. Μια πρόταση που στοχεύει στην απόλυτη κυριαρχία του κόμματος επί της κοινωνίας, όπου η ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής ανήκει στο κόμμα. Το μοντέλο του ΚΚΕ επιφυλάσσει στην εργατική τάξη τη μοίρα που είχε στην ΕΣΣΔ, δηλαδή να είναι περιθωριοποιημένη και εκμεταλλευόμενη κοινωνική τάξη, μια βίδα στον τεράστιο μηχανισμό που ελέγχει το Κόμμα στο όνομα του λαού.
Όλο αυτό το μοντέλο, που αποτέλεσε το μεγάλο σοβιετικό πείραμα του 20ου αιώνα και κρίθηκε ανεπίστρεπτα, αποκρύπτεται και δεν τίθεται ούτε ως ελάχιστοςπροβληματισμός επί του σοβιετικού πειράματος. Αντίθετα επιτρέπεται στους αγκιτάτορες του ΚΚΕ να μιλούν στο όνομα της εργατικής τάξης και του λαού ως να εκκινεί η ιστορία σήμερα.
Πόσο όμως παραγωγική μπορεί να είναι σήμερα μια τέτοια προσέγγιση;
Έχει ήδη επικρατήσει η γραμμική αντίληψη επί της ιστορίας κάνοντας εντονότερα την προσπάθεια να μετατραπούν τα θύματα σε θύτες και να καθαρθεί από κάθε αμαρτία το τρομοκρατικό σταλινικό καθεστώς -όπως ήδη επιχειρούν να πράξουν στρατευμένοι ‘ιστορικοί’. Τα πορτραίτα του Ζαχαριάδη και του Βελουχιώτη βρίσκονται πλέον το ένα πλάι στο άλλο στα κομματικά γραφεία, ορίζοντας το νέο κομματικό μύθο. Όπως φαίνεται, στη γραμμή της «κάθαρσης» της ιστορίας του κόμματος και της απενοχοποίησης, έχουν υποταχθεί όλες οι ιστορικές στιγμές, χωρίς την παραμικρή διάθεση αυτοκριτικής: από την ίδρυση του ΣΕΚΕ και το φιλοκεμαλικό ντεφετισμό στη Μικρά Ασία, μέχρι την προδοσία των Δεκεμβριανών και της Βάρκιζας, αλλά και της τυχοδιωκτικής πολιτικής που οδήγησε στον Εμφύλιο.
——————–
* Διδάκτωρ σύγχρονης Ιστορίας, μαθηματικός, https://kars1918.wordpress.com/
