Ποιος ορίζει τι πραγματικά…
…συμφέρει την πατρίδα;
Του Τάσου Παππά.
Μυστικά κονδύλια; Σοβαρά; Πέφτω απ’ τα σύννεφα. Η υποκρισία χτυπάει κόκκινο. Δεν υπάρχει χώρα στον κόσμο που να μη χρησιμοποιεί μυστικά κονδύλια για να προωθήσει τους στόχους της εξωτερικής πολιτικής της. Το κάνουν οι αστικές κυβερνήσεις, τα δικτατορικά καθεστώτα, οι μοναρχίες, το έκαναν και οι χώρες του υπαρκτού σοσιαλισμού. Το ζήτημα στις κοινοβουλευτικές δημοκρατίες είναι ποιος έχει τη διαχείριση των χρημάτων, πώς τα αξιοποιεί κι αν λειτουργούν οι μηχανισμοί ελέγχου ώστε να μη γίνεται σπέκουλα.
Αν, για παράδειγμα, ένας υπουργός Εξωτερικών εκμεταλλεύεται τους πόρους για να πλήξει τους εσωκομματικούς και τους εξωκομματικούς αντιπάλους του, αυτό είναι ηθικώς, πολιτικώς και ποινικώς κολάσιμο. Εχει συμβεί; Ατράνταχτες αποδείξεις δεν υπάρχουν αφού όλες οι έρευνες που διεξήχθησαν παλαιότερα έπεσαν σε τοίχο και τα όποια επιβαρυντικά στοιχεία εξαφανίστηκαν για ευνόητους λόγους. Την περίοδο που ήταν υπουργός Εξωτερικών ο Αντ. Σαμαράς οι πληροφορίες για κακή χρήση των μυστικών κονδυλίων ήταν πολλές, οι φήμες περισσότερες. Τον είχε μάλιστα κατηγορήσει ο τότε πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Μητσοτάκης. Ακρη δεν βρέθηκε.
Η νομοθετική πρωτοβουλία του τέως υπουργού Εξωτερικών Νίκου Κοτζιά το 2017 αντιμετώπισε σε μεγάλο βαθμό το θέμα. Τριμελής επιτροπή του ΥΠΕΞ πηγαίνει τα έγγραφα με τις δαπάνες στη Βουλή, τα παραλαμβάνει η επιτροπή των προέδρων, τα διαβάζει, αποφασίζει, τα έγγραφα επιστρέφουν στο υπουργείο και στη συνέχεια καταστρέφονται στον χρόνο που προβλέπει ο νόμος. Με τον τρόπο αυτόν έχουν ενημερωθεί τα κόμματα. Τα έγγραφα είναι χαρακτηρισμένα (απόρρητα), οπότε η δημοσιοποίησή τους επισύρει διώξεις.
Ως εδώ καλά. Το ερώτημα που προκύπτει είναι πώς πρέπει να συμπεριφερθεί ένα μέσο ενημέρωσης όταν αποκτά τέτοιου τύπου διαβαθμισμένα έγγραφα. Ο πειρασμός της δημοσίευσης είναι μεγάλος, όπως και οι ποινές στην περίπτωση που αποφασίσει να τα βγάλει στη φόρα. Η εξουσία και τα μέσα ενημέρωσης δεν κάνουν (δεν πρέπει να κάνουν) την ίδια δουλειά.
Η δουλειά της εξουσίας είναι να κρύβει, η δουλειά της δημοσιογραφίας είναι να αποκαλύπτει. Οι ρόλοι είναι διαφορετικοί. Αν όμως ένα μέσο ενημέρωσης επιλέξει την οδό της δημοσίευσης ρισκάροντας την τιμωρία, οφείλει, για να μην εκτεθεί, να προσεγγίσει το θέμα ισορροπημένα και ανιδιοτελώς.
Δηλαδή, να θυμίσει την πρακτική των προηγούμενων κυβερνήσεων σε ανάλογες περιπτώσεις. Αποσιωπώντας τις σκοτεινές πλευρές του παρελθόντος είναι ευάλωτο στην υποψία ότι εξυπηρετεί κομματικές σκοπιμότητες. Το επιχείρημα που ακούγεται από πολλές πλευρές, ότι ο δημοσιογράφος είναι υποχρεωμένος να μην ενεργεί με τρόπο που θα βλάψει την πατρίδα του, είναι σοβαρό, είναι όμως μαχητό.
Ποιος ορίζει τι βλάπτει και τι όχι την πατρίδα; Για παράδειγμα: Η κυβέρνηση (για να ακριβολογούμε ο μεγάλος εταίρος) θεωρεί ότι η Συμφωνία των Πρεσπών είναι εθνικώς ωφέλιμη. Η Νέα Δημοκρατία, το ΚΙΝ.ΑΛΛ. και ένα τμήμα των ΑΝ.ΕΛΛ. πιστεύουν ότι είναι εθνικώς επιζήμια –κάποια κορυφαία στελέχη τους λένε ότι είναι προδοτική. Συνεπώς δεν έχουν κανένα λόγο να τη στηρίξουν. Αντιθέτως, έχουν πολλούς λόγους να την υπονομεύσουν. Αρα, θα μετέλθουν όλα τα μέσα προκειμένου να αποτρέψουν μία κατά την κρίση τους εθνική ήττα. Η δημοσιογραφία, όμως, πρέπει να έχει άλλα κριτήρια. Τα όρια ανάμεσα στην εκτέλεση της αποστολής της και την εθελούσια μετατροπή της σε βαποράκι συμφερόντων πρέπει να είναι ευδιάκριτα.
Ανάγωγα
Σήμερα παρουσιάζεται στην Αθήνα το βιβλίο του Γερούν Ντάισελμπλουμ «Η κρίση του ευρώ». Ο συγγραφέας θα παραστεί και θα μιλήσει. Δυστυχώς ανάμεσα στους ομιλητές δεν υπάρχει το όνομα του Γιάνη Βαρουφάκη. Θα είχε μεγάλο ενδιαφέρον αν είχε κληθεί να πει την άποψή του. Ρώτησα τον Βαρουφάκη αν θα πάει. Η απάντησή του ήταν δηλητηριώδης: «Με τον Σόιμπλε να τα πούμε δημοσίως για το πρώτο εξάμηνο του 2015 όποτε θέλει. Με τον καμαρότο του ποτέ».
Άρθρο στην ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ
